PLUS
Λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία μετατέθηκε για τις αρχές Οκτωβρίου – ελέω κορωνοϊού (τι περίεργη σύμπτωση, αλήθεια) η Άγκυρα συνεχίζει να μην εμπνέει εμπιστοσύνη και οι ανησυχίες για τακτικούς ελιγμούς της Τουρκίας, ώστε να αποφύγει τις κυρώσεις και στη συνέχεια να επιστρέψει στον δρόμο των προκλήσεων, παραμένουν υπαρκτές.
Τις μέρες αυτές και σίγουρα μετά το τέλος της Συνόδου (ώστε να μην υπάρξουν «ατυχήματα» για την Τουρκία) αναμένεται να αρχίσει και συνάντηση των κλιμακίων για τον 61ο γύρο διερευνητικών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας στην Κωνσταντινούπολη, με ατζέντα των συζητήσεων τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών, τη χάραξη ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, δηλαδή στο σημείο που σταμάτησε ο προηγούμενος γύρος.
Όλα δείχνουν πως ο Ερτογάν -με τη συνδρομή της Γερμανίδας καγκελάριου Μέρκελ – που ολοφάνερα ενορχήστρωσε στο παραπέντε την «μεγάλη απόδραση» του Ερντογάν, κατόρθωσε να ξεγλιστρήσει από τη δύσκολη θέση που βρισκόταν και να αποφύγει την ενεργοποίηση των κυρώσεων της ΕΕ που ήταν σχεδόν σίγουρο πως θα έμπαιναν στο τραπέζι της Συνόδου.
Ποιοι, όμως, αλήθεια πιστεύουν πως εντελώς ξαφνικά ο Ταγίπ Ερτογάν αποφάσισε να αφήσει τη σκληρή γραμμή που εδώ και μήνες – πολύ προσεκτικά, έχει χαράξει και υλοποιεί και να καθήσει στο τραπέζι ενός μακροχρόνιου διαλόγου για συνομιλίες οι οποίες πιθανόν να μην τον οδηγήσουν και πουθενά, καθώς η Ελλάδα δεν είναι διατεθειμένη να ανοίξει διάλογο για τα θέματα που ο ίδιος κατά καιρούς έχει βάλει προς συζήτηση;
Συνομιλίες
Η διαδικασία των διερευνητικών επαφών θα είναι μακρά, αργή και αμφιβόλου αποτελέσματος. Άλλωστε, το μαρτυρά το παρελθόν των 60 γύρων σε 14 χρόνια.
Θα δεχθεί να συζητήσει μόνον το θέμα των θαλασσίων ζωνών ή θα βάλει στο τραπέζι και τα θέματα που κατά καιρούς έχει θίξει με κυριότερο αυτό της αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923, και ειδικότερα ό,τι αφορά το καθεστώς των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου εξαιτίας της ανάπτυξης της τεχνολογίας στην εκμετάλλευση του θαλάσσιου υπεδάφους για την οποία όλοι ήσαν ανυποψίαστοι το 1923.
Η απάντηση δόθηκε σχεδόν αμέσως μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας για έναρξη των διερευνητικών επαφών με μια νέα οδηγία προς ναυτιλλόμενους (ΝΑVTEX) που δημοσίευσε η Τουρκία που δεσμεύει θαλάσσια περιοχή κοντά στο νησί της Λήμνου, και σύμφωνα με την οποία οι Τούρκοι επικαλούνται παραβίαση του καθεστώτος περί μη στρατιωτικοποίησης του νησιού όπως αυτό ορίζεται από τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923.
∆εν αποτελεί μυστικό πως η νεο-οθωμανική Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν, εδώ και χρόνια επιδιώκει την πλήρη ανατροπή της Συνθήκης της Λωζάνης και το συνοριακό status quo που έχει καθορίσει -κυρίως- με την Ελλάδα, τα τελευταία 97 χρόνια. Στο πλαίσιο αυτό, μεθοδικά η Άγκυρα επιχειρεί να «γκριζάρει» μεγάλες θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου, κάνοντας «σημαία» τον περιβόητο «Εθνικό Όρκο» του 1920 και τελευταία το αφήγημα περί «Γαλάζιας Πατρίδας», αλλά και την αποστρατικοποίηση των νησιών.
Τόσο ο ίδιος όσο και οι σύμβουλοί του κατά καιρούς όπως ο επικεφαλής βοηθός του Τούρκου Προέδρου, Μαξούτ Σερίμ, έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι η Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία τερμάτισε τη σύγκρουση μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των Συμμάχων και καθιέρωσε τα σύγχρονα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, «έχει λήξει», απελευθερώνοντας την Τουρκία για να καταλάβει πλούσιους πόρους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο Βόρειο Ιράκ.
Μάλιστα, ο Μαξούτ Σερίμ, σύμβουλος εξ’ απορρήτων του Τούρκου Προέδρου ονομαζόμενος και «μυστικός φύλακας» του Ερντογάν, είχε τονίσει σε έναν φίλο του σε τηλεφωνική του συνομιλία το 2013 όπως αποκαλύπτει το «Nordic Monitor» ότι «αυτή είναι η χρονιά που έληξε η Συνθήκη της Λωζάνης και τα άρθρα της Συνθήκης της Λωζάννης έφυγαν» και ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία ήταν σε θέση να καταλάβει υποθαλάσσιους πόρους, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων στο βόρειο τμήμα του Ιράκ.
Εκστρατεία
Η μυστική αυτή συνομιλία του Μαξούτ Σερίμ με τον Αχμέτ Εργκόν, στενό φίλο του Ερντογάν για δεκαετίες και μέλος του Γενικού Συμβουλίου στο τουρκικό Ίδρυμα Υπηρεσιών Νεολαίας και Εκπαίδευσης (TGERGEV), μια οργάνωση στην οποία ο γιος του Προέδρου Ερντογάν, Μπιλάλ υπηρετεί ως εκτελεστικό μέλος, καταγράφηκε στις 5 Ιουνίου 2013 στις 19:24 όταν οι Τούρκοι εισαγγελείς ερευνούσαν τον Σερίμ ως μέλος ενός δικτύου απάτης που εμπλέκει ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του Ερντογάν και των μελών της οικογένειάς του.
Ο Ερντογάν στο πλαίσιο προώθησης της εκστρατείας για την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης, με στόχο την εδαφική επέκταση της Τουρκίας, σε βάρος φυσικά των γειτόνων της υποστήριξε και βοήθησε τον Σερίμ το 2016 να ιδρύσει ένα ίδρυμα που ονομάζεται Evlad-ı Osmanlı Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Vakfı (Ίδρυμα Οθωμανικής Εκπαίδευσης, Πολιτισμού και Φιλανθρωπίας) το οποίο εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη και κύριο έργο του έχει την προώθηση του νεο-οθωμανικού του οράματος.
Η σχέση μεταξύ Σερίμ και Ερντογάν ανάγεται στη δεκαετία του 1990, όταν ο τότε πρόεδρος ήταν δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης και ανέπτυξε μια φιλία με τον Σερίμ, ο οποίος τότε ήταν διευθυντής υποκαταστήματος της Vakıf bank στην περιοχή Valide Sultan της Πόλης. Ο Ερντογάν στην τράπεζα αυτή τηρούσε τους λογαριασμούς περίπου 30 δημοτικών εταιρειών. Το 1997 ο Σερίμ απομακρύνθηκε από τη θέση του από τη διοίκηση της τράπεζας όταν μια έρευνα αποκάλυψε ότι είχε υποβάλει πλαστό δίπλωμα με την αίτησή του για απασχόληση.
Όμως, δεν έμεινε για πολύ άνεργος. Όταν ο Ερντογάν ήρθε στην εξουσία τον Νοέμβριο του 2012 με το νεοσύστατο Κόμμα ∆ικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ως μονοκομματική κυβέρνηση, έφερε τον Σερίμ στην κυβέρνηση και τον διόρισε να ηγηθεί του ειδικού διακριτικού ταμείου του πρωθυπουργού. Τότε οι δαπάνες διακριτικών πόρων αυξήθηκαν δραματικά με αποκορύφωμα το 2019, οι αργές δαπάνες κεφαλαίων να φθάνουν στο ανώτατο όριο των 1,8 δισεκατομμυρίων τουρκικών λιρών, ενώ το 2003 οι δαπάνες ήταν μόνο 103 εκατομμύρια τουρκικές λίρες.
Τρία χρόνια αργότερα από εκείνη την αποκαλυπτική συνομιλία του συμβούλου του Ερντογάν, ο ίδιος ο πρόεδρος άρχισε να αμφισβητεί επανειλημμένα και δημόσια τα άρθρα της Συνθήκης, δημιουργώντας διπλωματική ένταση με την Ελλάδα.
Να μην ξεχνάμε ότι ο Τούρκος πρόεδρος, παραμονές της επίσκεψής του στην Αθήνα τον ∆εκέμβριο του 2017, είχε πει προκλητικά ότι «υπάρχουν εκκρεμότητες και θέματα που δεν κατανοούνται σωστά στη Συνθήκη της Λωζάνης», για να λάβει την αυστηρή απάντηση διά στόματος του τέως Προέδρου της Ελληνικής ∆ημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, «η Συνθήκη της Λωζάνης δεν χρειάζεται ούτε διαπραγμάτευση ούτε αλλαγές».
Ο Τούρκος πρόεδρος εμφανίστηκε αρκετές φορές στην τουρκική τηλεόραση δείχνοντας χάρτες με τα σύνορα να εκτείνονται πέρα από εκεί που πρέπει να βρίσκονται στην Ελλάδα, στη Βουλγαρία, στην Αρμενία, στο Ιράκ και στη Συρία. Η αραβική μάλιστα επιθεώρηση «Arab Weekly» σχολιάζοντας τις δηλώσεις Ερντογάν έγραφε απερίφραστα: Μέσα στη μεγαλομανία του να γίνει ο δεύτερος Ατατούρκ, πολλοί λένε ότι «ο Ερντογάν θέλει να αναθεωρήσει τη Συνθήκη της Λωζάνης. Αυτό είναι στο μυαλό του, καθώς θεωρεί ότι δεν μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερο επίτευγμα από την επέκταση της Τουρκίας».
Μεγαλομανία
Για τον Τούρκο πρόεδρο η Συνθήκη της Λωζάνης αποτελεί ουσιαστικά μια ήττα για την Τουρκία, επειδή «έδωσε» νησιά στην Ελλάδα. «Στη Λωζάνη δώσαμε νησιά στην Ελλάδα. Είναι νίκη αυτή; Προσπάθησαν να μας ξεγελάσουν να πιστέψουμε ότι η Λωζάνη ήταν νίκη. Εκείνοι που κάθονταν σε αυτό το τραπέζι δεν έκαναν σωστά τη Συνθήκη αυτή. Τώρα υποφέρουμε τις συνέπειες ».
Το τελευταίο διάστημα ολοένα και περισσότερα μέλη της τουρκικής κυβέρνησης μιλούν για υποτιθέμενα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες αμφισβητούμενης ελληνικής κυριαρχίας, που συμπεριλαμβάνονται στην περιβόητη λίστα EGAYDAAK, αρκτικόλεξο της φράσης «Egemenligi Anlasmalarla Yunanistan’a Devredilmemis Ada Adacιkve Kayalιklar», δηλαδή «νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες και συνθήκες». Μια λίστα που περιλαμβάνει 152 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου και Κρητικού Πελάγους, που η Τουρκία επιδιώκει να «γκριζάρει».
Όσο περνά ο καιρός η αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης εξελίσσεται πλέον σε εμμονή του Ερντογάν, «που φιλοδοξεί να γίνει ο άνθρωπος που θα επαναφέρει την Τουρκία στη δόξα του χθες», όπως γράφθηκε στο αμερικανικό περιοδικό «National Interest».
«O Eρντογάν φιλοδοξεί να φτάσει στην κορυφή των charts των πολιτικών της Τουρκίας και σήμερα έχει να αντιμετωπίσει μόνο έναν πολιτικό, του οποίου το αστέρι λάμπει φωτεινότερα από το δικό του, και αυτός είναι ο Κεμάλ Ατατούρκ» και προσθέτει: «Το πρόβλημα για τον Ερντογάν είναι ότι ο Ατατούρκ είναι κάτι περισσότερο από ένας εθνικός ήρωας στην Τουρκία. Είναι σεβαστός, σχεδόν σαν άγιος. Είναι αυτός που προσπάθησε να διαχωρίσει τη θρησκεία από την πολιτική, ενώ ο Ερντογάν προσπαθεί να χειραγωγήσει την πολιτική με τη θρησκεία. Προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το Ισλάμ ως όπλο για να κερδίσει μεγαλύτερη υποστήριξη. Πράγματι, όσο περισσότερο εδραιώνει την εξουσία του τόσο περισσότερο φαίνεται να βασίζεται στην ισλαμική του βάση». ∆εν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο Ερντογάν πραγματοποίησε την πρώτη μουσουλμανική προσευχή στην Αγια-Σοφιά στις 24 Ιουλίου (σ.σ. 24 Ιουλίου 1923 υπογράφθηκε η συνθήκη της Λωζάνης) θέλοντας να συνδυάσει την προκλητική αλλαγή του καθεστώτος της Αγια-Σοφιάς με την έναρξη της εκστρατείας για την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης.
Είναι αποφασισμένος. λοιπόν. να πάει σε πόλεμο ο Ερντογάν για να αναθεωρήσει τη Συνθήκη της Λωζάνης; To κυρίαρχο τουρκικό αφήγημα είναι πως ο Ερντογάν και μπορεί και θέλει να προχωρήσει σε πόλεμο (κάποιας μορφής) με την Ελλάδα ώστε να αποκτήσει πλεονέκτημα στη μάχη που δίνει για την κατάκτηση πλουτοπαραγωγικών πηγών στην Ανατολική Μεσόγειο. Για πολλούς αναλυτές ο Ταγίπ Ερντογάν τα θέλει όλα και τα θέλει τώρα! Προφανώς αυτός και το επιτελείο του κρίνουν ότι η συγκυρία τους ευνοεί. Κυρίως θεωρούν ότι με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο δεν έχουν να φοβούνται τρικλοποδιά από τους Αμερικανούς. Άλλωστε, η ανακοίνωση της αμερικανικής πρεσβείας την περασμένη Τρίτη που αναφέρει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θεωρούν ότι ο Χάρτης της Σεβίλλης (αποτυπώνει την ευρύτερη δυνατή θαλάσσια δικαιοδοσία των κρατών μελών της Ε.Ε. βάσει του δίκαιου της θάλασσας ), διαθέτει νομική υπόσταση και σημειώνει ότι «αντιλαμβανόμαστε ότι ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί ότι ο Χάρτης της Σεβίλλης είναι νομικά δεσμευτικό κείμενο», είναι μια επιπλέον αβάντα για τις επιδιώξεις του Τούρκου προέδρου. Όσο για τους Ευρωπαίους σίγουρα δεν τους φοβούνται, αφού το μήνυμα που εμπράκτως έχουν λάβει από το Βερολίνο είναι ότι η ΕΕ δεν θέλει την επιβολή κυρώσεων που να είναι επώδυνες για την Τουρκία και από την άλλη η Ρωσία δεν πρόκειται να κουνήσει το δαχτυλάκι της για να σταματήσει τον Ερντογάν.
∆ιεκδικήσεις
Η αλήθεια βρίσκεται στην άποψη του Τούρκου διάσημου αναλυτή και οικονομολόγου της Ακίλα Γεσιλάντα, ο οποίος πρόσφατα σε συνέντευξή του στο Euronews δήλωσε πως αυτό που πραγματικά επιθυμεί ο Ερντογάν είναι να φέρει την Ελλάδα στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με σκοπό ο διμερής διάλογος να μετατραπεί σε εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση επί των μονομερών τουρκικών επεκτατικών διεκδικήσεων.
Τόνισε, μάλιστα, με νόημα πως τελικά οι ΗΠΑ θα είναι αυτές που μπορούν να πετύχουν μία διαιτησία με μεσολάβηση, όπως το έχουν κάνει ξανά στο παρελθόν.
Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί
