Η πολιτική και τα σκάνδαλα στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων

22/07/2024 15:23

Όλα δείχνουν έτοιμα για το Παρίσι που δηλώνει έτοιμο για τους καλύτερους Ολυμπιακούς Αγώνες στην μακρόχρονη ιστορία του Θεσμού. Όμως μπροστά σε ένα τόσο μεγάλο γεγονός όπως είναι οι Ολυμπιακοί κάποιες δυσάρεστες αναμνήσεις από το παρελθόν συνεχίζουν να προκαλούν πονοκέφαλο στους διοργανωτές. Θα λειτουργήσουν όλα ρολόι; Θα αποτραπούν τα επεισόδια βίας; Θα ελαχιστοποιηθούν τα επεισόδια δυσλειτουργίας των τεχνολογικών μέσων; Τι θα γίνει στο Παρίσι εν μέσω της αναζωπύρωσης της ισραηλινο-αραβικής σύγκρουσης;

Στη διάρκεια της μακράς ιστορίας τους, οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες υπήρξαν πολλές φορές το θέατρο σκανδάλων και αντιπαραθέσεων: δεν έλειψαν οι υποθέσεις σκανδάλων διαφθοράς, doping, μποϊκοτάζ, τρομοκρατίας και απρεπούς – ανήθικης συμπεριφοράς αθλητών, ενώ οι γεωπολιτικές έχθρες αμαύρωσαν πολλές φορές την μεγάλη γιορτή του αθλητισμού που ενώνει αντί να χωρίζει τους λαούς της γης

Το 1908, στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Λονδίνο, ο Αμερικανός αθλητής Jim Thorpe αναγκάστηκε να επιστρέψει τα χρυσά του μετάλλια στο δέκαθλο και στο πένταθλο όταν μαθεύτηκε ότι είχε παίξει επαγγελματικό μπέιζμπολ στις Ηνωμένες Πολιτείες σε μικρές κατηγορίες τρία χρόνια νωρίτερα. Βλέπετε τότε δικαίωμα συμμετοχής στους Ολυμπιακούς Αγώνες είχαν μόνον οι ερασιτέχνες αθλητές. Σε ένδειξη αλληλεγγύης γι’ αυτή την παράλογη τιμωρία, ο ασημένιος Ολυμπιονίκης του δεκάθλου, Hugo Wieslander, αρνήθηκε να δεχτεί τα χρυσά μετάλλια του Θορπ που του απονεμήθηκαν. Η δικαιοσύνη άργησε αλλά τελικά αποδόθηκε όταν η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αναίρεσε εκείνη την παράλογη απόφασή της και επέστρεψε τα χρυσά μετάλλια στα παιδιά του Τhorpe το 1983, 30 χρόνια μετά τον θάνατo του Ολυμπιονίκη.

Το 1916 οι αγώνες που επρόκειτο να διεξαχθούν στο Βερολίνο δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1920, στους Ολυμπιακούς της Αμβέρσας στο Βέλγιο), η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Γερμανία, η Ουγγαρία και η Τουρκία δεν προσκλήθηκαν, διότι είχαν συμμετάσχει στο μέτωπο των Κεντρικών Δυνάμεων που είχαν ηττηθεί στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Γερμανία δεν προσκλήθηκε ούτε στους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 στο Παρίσι.

Το 1932 στο Λος Άντζελες, ο εννέα φορές χρυσός Ολυμπιονίκης Paavo Nurmi, γνωστός ως «Ιπτάμενος Φινλανδός», έχοντας κερδίσει τρία χρυσά και ένα ασημένιο μετάλλιο το 1920, πέντε χρυσά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 ενώ στους αγώνες του 1928 ένα χρυσό και δύο ασημένια μετάλλια. αποκλείστηκε από τους Αγώνες με την κατηγορία του επαγγελματία επειδή είχε πάρει χρήματα για να καλύψει τα έξοδα του ταξιδιού του στην Καλιφόρνια .

Το 1936 στο Βερολίνο, οι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν όπλο προπαγάνδας του Ναζιστικού καθεστώτος του Χίτλερ. Ορισμένοι εξέχοντες πολιτικοί και οργανώσεις κάλεσαν σε μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων, ενώ άλλοι ζήτησαν τη μεταφορά τους σε άλλη χώρα. Ο Γερμανός καγκελάριος χαιρέτησε μόνο τους Γερμανούς «χρυσούς» ολυμπιονίκες την πρώτη μέρα των Αγώνων επιλέγοντας να μην έρθει σε χειραψία με οποιονδήποτε άλλον αθλητή και ιδιαίτερα μαύρο Αμερικανό όπως για παράδειγμα τον θριαμβευτή των Αγώνων Τζέσε Όουενς.

Σε έναν από τους προημιτελικούς του ποδοσφαίρου, το Περού κέρδισε την Αυστρία με 4-2, αλλά καθώς η Αυστρία επικράτησε στο τέλος με ζαβολιά, οι ολυμπιακές αποστολές του Περού και της Κολομβίας εγκατέλειψαν τη Γερμανία.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1940 και του 1944 δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1948 έγιναν στο Λονδίνο, όπου αποκλείστηκαν οι δύο μεγάλες δυνάμεις του Άξονα, η Γερμανία και η Ιαπωνία.
Η Ιταλία, αν και πρώην σύμμαχος της Γερμανίας, συμμετείχε. Η Σοβιετική Ένωση προσκλήθηκε, αλλά επέλεξε να μη στείλει κανέναν αθλητή

Το 1956 οι Αγώνες έγιναν στη Μελβούρνη, αλλά τους ιππικούς αγώνες τούς φιλοξένησε η Στοκχόλμη. Οκτώ χώρες μποϊκόταραν τους Αγώνες για τρεις διαφορετικούς λόγους. Η Καμπότζη, η Αίγυπτος, το Ιράκ και ο Λίβανος ανακοίνωσαν ότι δεν θα συμμετάσχουν ως απάντηση στην κρίση του Σουέζ κατά την οποία η Αίγυπτος είχε εθνικοποιήσει τη Διώρυγα.

Η Ολλανδία, η Ισπανία και η Ελβετία επίσης αποχώρησαν για να διαμαρτυρηθούν για την εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης στην Ουγγαρία κατά την Ουγγρική Επανάσταση του 1956, καθώς και για τη σοβιετική παρουσία στους Αγώνες. Λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν από την τελετή έναρξης, η Λαϊκή Κίνα ανακοίνωσε επίσης ότι θα μποϊκοτάρει την εκδήλωση, διαμαρτυρόμενη διότι η Δημοκρατία της Κίνας (Ταϊβάν) επιτρεπόταν να διαγωνιστεί με το όνομα Φορμόζα. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στην υδατοσφαίριση ανδρών ξέσπασε βίαιος καβγάς μεταξύ της Ουγγαρίας και της ΕΣΣΔ και ο αγώνας έμεινε γνωστός ως Blood in the Water.

Το 1964 οι Αγώνες έγιναν στο Τόκιο χωρίς τη συμμετοχή της Νότιας Αφρικής η οποία αποκλείστηκε λόγω της πολιτικής του απαρτχάιντ. Ο αποκλεισμός ήρθη το 1992.
Το 1968 στην Πόλη του Μεξικού, ο χαιρετισμός Black Power των Αφροαμερικανών Tommie Smith και John Carlos κατά τη διάρκεια του εθνικού ύμνου των Ηνωμένων Πολιτειών προκάλεσε σάλο. Ο δε Peter Norman, ένας λευκός Αυστραλός πρωταθλητής του στίβου που τερμάτισε στη δεύτερη θέση στην κούρσα των 200 μέτρων, επέδειξε ένα σύμβολο ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ένδειξη αλληλεγγύης αλλά όταν επέστρεψε στην Αυστραλία δέχτηκε έντονη κριτική από τους συμπατριώτες του. Αντιθέτως, ο George Foreman, ο Ολυμπιονίκης βαρέων βαρών στην πυγμαχία, κυμάτισε την αμερικανική σημαία με αποτέλεσμα να γίνει απόκληρος της αφροαμερικανικής κοινότητας.

Η Τσέχα πρωταθλήτρια της ενόργανης Věra Čáslavská, που είχε ήδη κερδίσει 3 χρυσά μετάλλια, όταν ήρθε δεύτερη μετά από μια Ρωσίδα στην στη δοκό ισορροπίας σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία την άνοιξη εκείνης της χρονιάς, απέστρεψε το βλέμμα από τη σοβιετική σημαία κατά την τελετή απονομής των μεταλλίων. «Ήθελα να ταπεινώσω τη σοβιετική σημαία και να υψώσω το ταπεινό έθνος μου», είπε η Τσεχοσλοβάκα γυμνάστρια γενόμενη ηρωίδα του τσεχοσλοβακικού λαού.
Το ταραγμένο ’68, φοιτητές στην Πόλη του Μεξικού προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν την προσοχή των μέσων ενημέρωσης για τη χώρα τους για να διαμαρτυρηθούν για την αυταρχική μεξικανική κυβέρνηση. Η κυβέρνηση αντέδρασε με βία, με αποκορύφωμα τη σφαγή του Tlatelolco δέκα ημέρες πριν από την έναρξη των Αγώνων: πάνω από δύο χιλιάδες διαδηλωτές δέχτηκαν πυρά των δυνάμεων ασφαλείας. Οι εκτιμήσεις σχετικά με τον αριθμό των νεκρών στις διαδηλώσεις στο Μεξικό κυμαίνονται από 30 έως 300, με τους αυτόπτες μάρτυρες να αναφέρουν εκατοντάδες νεκρούς. Σύμφωνα με τα αρχεία εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ, τεκμηριώθηκε ο θάνατος 44 ανθρώπων.

Το 1972 στο Μόναχο είχαμε το χειρότερο αιματοκύλισμα στην ιστορία των Αγώνων. Οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να προστατέψουν τους Αγώνες από την τρομοκρατία: μέλη της ισραηλινής Ολυμπιακής ομάδας συνελήφθησαν όμηροι από την παλαιστινιακή τρομοκρατική ομάδα Μαύρος Σεπτέμβρης· 11 αθλητές, προπονητές και δικαστές δολοφονήθηκαν.
Η Ροδεσία επίσης αποκλείστηκε από τους Ολυμπιακούς λόγω του ρατσιστικού της καθεστώτος.
Το 1976 στο Μόντρεαλ συμμετείχαν μόνο 92 χώρες εξαιτίας των ποικίλων μποϊκοτάζ για διάφορους πολιτικούς λόγους. Το Κεμπέκ, η καναδική επαρχία υποδοχής των Αγώνων, απέκτησε ένα αστρονομικό χρέος 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων (περίπου 8 δις σήμερα) το οποίο κατόρθωσε να εξοφλήσει μόλις τον Δεκέμβριο του 2006.
Το 1980, οι ΗΠΑ μποϊκόταραν τους Αγώνες στη Μόσχα εξαιτίας της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν: ανάμεσα στις χώρες που μποϊκόταραν τη Μόσχα ήταν και το Ιράν του Αγιατολάχ Χομεϊνί.
Στους Αγώνες της Μόσχας ο κόσμος άρχισε να μαθαίνει και για την μάστιγα των αναβολικών. Μια έκθεση του 1989 από επιτροπή της Αυστραλιανής Γερουσίας ισχυρίστηκε ότι «δεν υπήρξε πρωταθλητής στους Αγώνες της Μόσχας που δεν ενίσχυσε την απόδοσή του με το ένα ή το άλλο είδος αναβολικών· συνήθως, με πολλά είδη μαζί». Οι Αγώνες της Μόσχας έμειναν στην ιστορία ως Ολυμπιακοί των χημικών ουσιών.
Το 1984 στο Λος Άντζελες, μόνο η Ρουμανία από το Ανατολικό Μπλοκ αποφάσισε να συμμετάσχει στους Αγώνες ενώ οι υπόλοιπες χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας διοργάνωσαν τη δική τους εκδήλωση, τους λεγόμενους Αγώνες Φιλίας ανταποδίδοντας το μποικοτάζ των δυτικών χωρών.

Στους επόμενους Αγώνες, το 1988, στη Σεούλ, ο Καναδός σπρίντερ Ben Johnson βρέθηκε θετικός στο ανδρογόνο αναβολικό στανοζολόλη. Στην πυγμαχία, μετά από μια άκρως αμφιλεγόμενη απόφαση 3-2 κριτών, ο Νοτιοκορεάτης πυγμάχος Park Si-Hun νίκησε τον Αμερικανό Roy Jones Jr. παρότι ο Jones χτυπούσε τον Park επί τρεις γύρους, καταφέρνοντας 86 γροθιές έναντι 32 του Park. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, στη συνέχεια, ο ίδιος ο Park ζήτησε συγγνώμη από τον Jones.
Μετά την επίσημη έρευνα της ΔΟΕ που ολοκληρώθηκε το 1997 διαπιστώθηκε ότι τρεις από τους κριτές είχαν δειπνήσει με αξιωματούχους της Νότιας Κορέας.

Ο Αμερικανός δύτης Greg Louganis υπέστη διάσειση αφού χτύπησε το κεφάλι του στο εφαλτήριο κατά τη διάρκεια των προκριματικών. Ολοκλήρωσε τα προκριματικά παρά τον τραυματισμό του, κερδίζοντας την υψηλότερη βαθμολογία στον προκριματικό γύρο για την επόμενη κατάδυσή του, και επανέλαβε την κατάδυση στους τελικούς, κερδίζοντας το χρυσό μετάλλιο με διαφορά 25 πόντων. Ο Louganis είχε διαγνωστεί οροθετικός έξι μήνες πριν από τους Αγώνες — κάτι που δεν δημοσιοποιήθηκε μέχρι το 1995.

Οι θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1992 έγιναν στη Βαρκελώνη, όπου διαπιστώθηκε όργιο ντόπινγκ. Τρεις Βρετανοί αθλητές, ο σπρίντερ Jason Livingston, οι αρσιβαρίστες Andrew Davies και Andrew Saxton, στάλθηκαν στο σπίτι τους αφού βρέθηκαν θετικοί σε αναβολικό στεροειδές και στο βρογχοδιασταλτικό κλενβουτερόλη.

Το 1996 στην Ατλάντα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες στιγματίστηκαν από τον βομβαρδισμό του Ολυμπιακού Πάρκου. Δράστης ήταν ένθερμος πολέμιος των αμβλώσεων και των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων. Οι Αμερικανοί που είχαν ξοδέψει 230 εκατομμύρια δολάρια για προγράμματα ασφαλείας και είχαν προσλάβει 30.000 αστυνομικούς και στρατιώτες για τη φύλαξη των εγκαταστάσεων, απέτυχαν παταγωδώς όταν εξερράγη η βόμβα στο Ολυμπιακό Πάρκο ενώ περίπου 50.000 επισκέπτες παρακολουθούσαν μια συναυλία. Δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 111 τραυματίστηκαν.

Το 2008 στο Πεκίνο, έγινε μεγάλη φασαρία σχετικά με τις ηλικίες δύο Κινέζων αθλητριών, της He Kexin και της Jiang Yuyuan που έμοιαζαν να έχουν ηλικία κάτω από δέκα ετών. Κορυφαία χώρα στο ντόπινγκ χαρακτηρίστηκε η Ρωσία από την οποία αφαιρέθηκαν 14 μετάλλια.

Στους Αγώνες του 2016 στο Ρίο ντε Τζανέιρο, ο ο Islam El Shehaby, ένας Αιγύπτιος τζούντοκα, αρνήθηκε να σφίξει τo χέρι και να υποκλιθεί στον αντίπαλό του τον Ισραηλινό Or Sasson που αναδείχτηκε νικητής.

Οι Αγώνες του 2020 στο Τόκιο, Ιαπωνία αναβλήθηκαν λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Οι Αγώνες διεξήχθησαν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2021, παρά τις ανησυχίες ότι η παραλλαγή Delta της COVID-19 αποτελούσε σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία. Στους αγώνες αυτούς ο Fethi Nourine, ένας Αλγερινός τζούντοκα στην κατηγορία των 73 κιλών ανδρών, αποσύρθηκε από τους αγώνες αφού αρνήθηκε να αγωνιστεί εναντίον ενός Ισραηλινού αντιπάλου, του Tohar Butbul.

Στην μακρόχρονη ιστορία των Αγώνων αν η διαφθορά ήταν ολυμπιακό άθλημα, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή θα διεκδικούσε διαχρονικά το χρυσό μετάλλιο, δεδομένων των πολυάριθμων σκανδάλων στα οποία ενέχονται κάποια μέλη της.

Το κλαμπ των «αθανάτων», όπως λέγονται τα μέλη της ΔΟΕ διότι μένουν ισοβίως στη θέση τους, ήταν αναμενόμενο να μαστίζεται από διαφθορά, αφού η διαφάνεια, μετά τα σκάνδαλα χρηματισμού ή δώρων σε «αθάνατους» όπως αυτές της Σολτ Λέικ Σίτι (χειμερινοί Ολυμπιακοί), του Ναγκάνο (χειμερινοί Ολυμπιακοί) και του Σίδνεϊ (2000) παραμένει ζητούμενο για το ιερατείο της ολυμπιακής οικογένειας. Η μυστικοπάθεια που καλύπτει τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και επιλογής μελών, αλλά και τις πειθαρχικές, συνεχίζει να πλήττει το κύρος της ΔΟΕ και να δημιουργεί την εικόνα μιας αριστοκρατίας που κυριαρχεί ενός καθ’ όλα δημοκρατικού ιδεώδους, του Ολυμπισμού, και δεν δίνει λόγο σε κανέναν την ώρα που ελέγχει τη ροή πακτωλού χρημάτων.

Οι Ολυμπιακοί αγώνες δεν είναι μόνον μια συνάντηση των νέων για το ιδανικό της ειρήνης και της συναδέλφωσης μέσω του αθλητισμού. Είναι μια γιγάντια επιχείρηση που αποφέρει έσοδα δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή. Επίσης οι νίκες και η κατάταξη των χωρών σε διάφορα αγωνίσματα, ο εθνικός ύμνος που παιανίζει για τους νικητές των χρυσών μεταλλίων, οι ”εμφανίσεις” ηγετών στις τελετές έναρξη και λήξης διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο για την επιρροή τον κρατών στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα.

Η Διεθνής Ολυμπιακή επιτροπή μπορεί να ισχυρίζεται ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες υπερβαίνουν την πολιτική. Αλλά στην πραγματικότητα, είναι και μια άκρως πολιτικού χαρακτήρα διοργάνωση – πολύ μακριά από το πνεύμα του οράματος του εμπνευστή τους Πιερ ντε Κουμπερτέν, όσο και να θέλουμε να το παραβλέψουμε αυτό είναι μια αναπόδραστη πραγματικότητα που όμως δεν μπορεί παρά να μας θυμίζει κάθε φορά την ιδανική τους πλευρά.

Πως οι Ολυμπιακοί δεν είναι μπίζνες, δεν είναι ντόπα, δεν είναι πολιτική, δεν είναι χορηγοί, δεν είναι έργα. Είναι μια ιδέα που αναδεικνύει την θέληση που προσπαθεί να ορίσει τα όρια του ανθρώπου. Μέσα του και έξω του. Για πάντα.