PLUS
Η ανθεκτική κατάθλιψη είναι μια αόρατη για το ΕΣΥ νόσος και αφορά έναν από τους πιο δύσκολους τομείς της ψυχικής υγείας, γιατί οι ασθενείς παραμένουν «κρυμμένοι» και απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια προκειμένου να βρεθούν τα περιστατικά, να διαγνωστούν και να οδηγηθούν σε θεραπεία.
Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ
Παραμένει ακόμα από τους πιο δύσκολους τομείς της ψυχικής υγείας με τους ειδικούς να κινούνται σε αχαρτογράφητα νερά με ανυπέρβλητες δυσκολίες εντοπισμού του ασθενή!
Ως ψυχιατρική οντότητα παραμένει «αχαρτογράφητη περιοχή» και έχουμε μακρύ δρόμο μπροστά μας προκειμένου να διευκολύνουμε το ταξίδι του ασθενούς προς το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Όπως επισημαίνει ο Κυριάκος Σουλιώτης, καθηγητής Πολιτικής Υγείας, Κοσμήτωρ Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου: «Επειδή τα περιστατικά με ανθεκτική κατάθλιψη ούτε ταυτοποιούνται ούτε καταγράφονται ως τέτοια, δεν ξέρουμε ούτε πόσα είναι ούτε πού βρίσκονται. Για να οδηγήσουμε αυτούς τους ανθρώπους στη διάγνωση και τη θεραπεία απαιτούνται συνέργειες, όπως διασύνδεση του (τοπικού) ιατρού με κέντρα αριστείας, διατήρηση της επίβλεψης του περιστατικού στον τόπο διαμονής του, λειτουργία κινητών μονάδων για την παροχή και άλλων υπηρεσιών ψυχικής υγείας».
Στο πλαίσιο του 18ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και την Πολιτική Υγείας, που ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του αείμνηστου καθηγητή Ιωάννη Κυριόπουλου, η ανθεκτική κατάθλιψη αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης σε στρογγυλό τραπέζι, στο οποίο εκτός από τον καθηγητή Πολιτικής Υγείας Κυριάκο Σουλιώτη συμμετείχαν η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Μυρτώ Σαμαρά και η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Οργανώσεων για την Ψυχική Υγεία, Κατερίνα Νομίδου.
Επείγον
Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Κυριάκος Σουλιώτης, μετά την εμπειρία της πανδημίας αλλά και της οικονομικής πίεσης που η ενεργειακή κρίση έχει προκαλέσει, και τη δυνητική επίπτωση που αυτές θα έχουν στην ψυχική υγεία του πληθυσμού, είναι και πιο επείγον από ποτέ να διαχειριστούμε ολιστικά και αποτελεσματικά την ανθεκτική κατάθλιψη και να διασφαλίσουμε ότι οι ασθενείς θα ενδυναμωθούν και θα διαθέτουν επιλογές που θα τους υποστηρίξουν να την αντιμετωπίσουν.
Από τη βιβλιογραφία υπάρχει μια δυστοκία, μια έλλειψη συναίνεσης ακόμη και στον ορισμό της ανθεκτικής κατάθλιψης. Πρόσφατη βιβλιογραφία αναφέρει έως και 155 διαφορετικούς ορισμούς, ενώ εκτός από τον όρο «ανθεκτική κατάθλιψη» επιχειρείται αυτή η κατάσταση υγείας να περιγραφεί και με τον όρο «δύσκολη στη διαχείριση» κατάθλιψη.
Αν οι ασθενείς αυτοί βρίσκονται σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο, προφανώς θα απευθυνθούν σε μια κλινική μεγάλου νοσοκομείου ή σε μια πανεπιστημιακή κλινική και ενδεχομένως θα έχουν πρόσβαση σε περισσότερες θεραπευτικές επιλογές. Οι υπόλοιποι, όμως, που βρίσκονται στην περιφέρεια τι κάνουν; Αν επισκέπτονται έναν ιδιώτη ψυχίατρο σε μια πιο απομακρυσμένη περιοχή, τι θεραπευτικές επιλογές διαθέτουν;
Από τη μεριά της προσπαθώντας να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής Μυρτώ Σαμαρά επισημαίνει την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα consensus, μια συμφωνία για την αντιμετώπιση της ανθεκτικής κατάθλιψης. Μεγάλη σημασία διαδραματίζουν η συμμόρφωση με τη θεραπευτική αγωγή, η ενίσχυση της σχέσης θεραπευτή – θεραπευόμενου, η σημασία της ψυχοθεραπείας, οι θεραπευτικές εναλλακτικές όπως η εσκεταμίνη και το ηλεκτροσόκ.
Πρόσβαση
Στις προκλήσεις που δυσχεραίνουν τη θεραπεία των ασθενών συμπεριλαμβάνονται τα εμπόδια πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές και το βαρύ στίγμα που σχετίζεται με την επίσκεψη σε κλινική ΕΣΥ ή πανεπιστημιακή κλινική, ιδίως στην περιφέρεια, και ιδίως για ορισμένες θεραπευτικές επιλογές, όπως το ηλεκτροσόκ (γνωστό στην Ιατρική και με το ακρωνύμιο ECT).
Οι δυσκολίες και το στίγμα κρατούν τους ασθενείς μακριά από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας του ΕΣΥ και διατηρούν τον φαύλο κύκλο της ανθεκτικής κατάθλιψης σκοτεινό και αναλλοίωτο. Όπως υπογραμμίζει ο Κυριάκος Σουλιώτης: «Είναι καθοριστικό ο κύκλος αυτός να σπάσει. Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε δράσεις επί τη βάσει σοβαρών εκτιμήσεων και να αξιολογούμε διαρκώς τα αποτελέσματά τους ώστε να προσαρμόζουμε τις εκτιμήσεις μας. Αλλά να προχωρούμε, ακόμη και αν χρειάζεται να επανεξετάζουμε κάθε επόμενο βήμα.
Στην κατεύθυνση αυτή, η ομάδα του consensus επεξεργάζεται και ένα σχέδιο προτεραιοτήτων δράσης, απλών και συγκεκριμένων, το οποίο θα θέλαμε να προτείνουμε προς την πολιτεία». Τέλος, η Κατερίνα Νομίδου υπογραμμίζει ότι μπορούμε να μάθουμε πολλά από την εμπειρία των ασθενών και των οικογενειών ή των οικείων τους με την ανθεκτική κατάθλιψη. Η ύπαρξη διαθέσιμων ολοκληρωμένων υπηρεσιών ψυχικής υγείας για τους ασθενείς αυτούς και τους οικείους τους είναι σημαντική για να βγουν από το σκοτάδι της αφάνειας οι ασθενείς και οι οικογένειές τους.
