PLUS
«Το Κατάρ είναι έτοιμο», διαβεβαίωσε ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, καθώς το εναρκτήριο λάκτισμα για ένα από τα πιο αμφιλεγόμενο Παγκόσμια Κύπελλα Ποδοσφαίρου δεν απέχει πια ούτε ένα μήνα.
Όμως στο φόντο και παλαιότερων καταγγελιών για δωροδοκίες κατά την πρώτη στα χρονιά ανάθεση του Μουντιάλ σε αραβική χώρα, τα ερωτήματα γύρω από τη διοργάνωση από το συντηρητικό εμιράτο όλο και πληθαίνουν.
Όπως και άλλες μοναρχίες του Κόλπου, το Κατάρ έχει «μαύρο» ιστορικό στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Παρά τις κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις, οι μετανάστες εργαζόμενοι συνέχισαν να είναι αντιμέτωποι με εργασιακές παραβιάσεις και πασχίζουν να αλλάξουν ελεύθερα θέση εργασίας», τονίζει η Διεθνής Αμνηστία.
«Ο περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης αυξήθηκε κατά την προετοιμασία για το Παγκόσμιο Κύπελλο FIFA 2022», προσθέτει. «Οι γυναίκες και τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ+ συνέχισαν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις στο νόμο και στην πράξη».
Καθεστώς απαγορεύσεων
Στο εμιράτο το σεξ εκτός γάμου τιμωρείται με επταετή φυλάκιση, ανεξαρτήτως εάν οι «παραβάτες» είναι πολίτες άλλης χώρας. Η ομοφυλοφιλία απαγορεύεται δια νόμου.
Παρά τις διαβεβαιώσεις των διοργανωτών ότι δεν θα υπάρξουν προβλήματα για τους ομοφυλόφιλους φιλάθλους, οργανώσεις της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας έχουν εκφράσει έντονη ανησυχία για όσα μέλη τους επισκεφτούν το Κατάρ για το Μουντιάλ.
Στους αγώνες έχει εν τω μεταξύ απαγορευτεί -μεταξύ άλλων- η χρήση πανό με πολιτικό περιεχόμενο, αλλά επιτρέπεται η χρήση μπούργκας και άλλων των ισλαμικών καλυμμάτων προσώπου και σώματος για γυναίκες.
Γενικά συνίσταται η χρήση σεμνής ενδυμασίας.
Για τους δε ξένους ραδιοτηλεοπτικοί φορείς που θα βρεθούν στο Κατάρ για την κάλυψη του Μουντιάλ, οι όροι των αδειών από την κυβέρνηση του εμιράτου έκρυβαν -όπως αναφέρει ο Guardian– δυσάρεστες εκπλήξεις.
Τα τηλεοπτικά συνεργεία, αναφέρεται, θα πρέπει να έχουν ξεχωριστή άδεια για λήψη πλάνων και φωτογραφιών κοντά ή μέσα σε κυβερνητικά κτίρια, πανεπιστήμια, χώρους λατρείας, νοσοκομεία ή ιδιόκτητα ακίνητα.
Όμως «ουσιαστικά θα απαγορευτεί η κινηματογράφηση σε χώρους φιλοξενίας, όπως αυτοί που στεγάζουν μετανάστες εργάτες», επισημαίνει το δημοσίευμα.
«Αυτό πιθανότατα θα έχει ανατριχιαστικά σοβαρή επίπτωση στην ελευθερία της έκφρασης», εκτιμά ο Τζέιμς Λιντς της FairSquare, μιας ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα με έδρα το Λονδίνο. «Πόσοι οργανισμοί θα εγκρίνουν ρεπορτάζ για τα κοινωνικά ζητήματα στο Κατάρ, αν αυτό σημαίνει ότι μπορεί να καταλήξουν στα δικαστήρια;».
Πρόοδος στα… «χαρτιά»
Στο Κατάρ -τη μικρότερη χώρα που έχει αναλάβει ποτέ τη διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου- οι προετοιμασίες συνεχίζονται με πυρετώδεις ρυθμούς. Παρά τις διαβεβαιώσεις της FIFA, δεν έχουν όλα τελειώσει.
«Η ραχοκοκαλιά της υποδομής του τουρνουά – οκτώ στάδια και ένα εκτεταμένο δίκτυο μετρό που θα μεταφέρει τους φιλάθλους στους αγώνες – είναι έτοιμη, επιμένουν οι αξιωματούχοι», αναφέρει σε ρεπορτάζ από την Ντόχα η Washington Post.
«Όμως πολλά άλλα σημεία του Κατάρ παραμένουν υπό κατασκευή, καλυμμένα με σκαλωσιές ή κρυμμένα πίσω από οθόνες», υπογραμμίζει.
«Ορισμένες εγκαταστάσεις ζωτικές για την εμπειρία των επισκεπτών, συμπεριλαμβανομένων ζωνών φιλάθλων και μπλοκ διαμερισμάτων, ακόμη κατασκευάζονται».
Δρόμοι που συνδέουν τα γήπεδα κατασκευάστηκαν τόσο πρόσφατα, που δεν έχουν ακόμη καταγραφεί στις υπηρεσίες GPS.
Η επιτάχυνση των εργασιών έχει αναζωπυρώσει τους φόβους για τη μεταχείριση των μεταναστών εργατών στις κατασκευές και για τις συνθήκες εργασίας.
Ένα σκάνδαλο που έχουν αναδείξει από το 2016 η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με μια έκθεση υπό τον τίτλο «Κατάρ, Παγκόσμιο Κύπελλο της Ντροπής».
Έκτοτε, η Ντόχα προχώρησε σε αλλαγές, ορίζοντας έναν κατώτατο μισθό και αναμορφώνοντας το καθεστώς που εμπόδιζε αλλοδαπούς εργαζόμενους να αλλάξουν δουλειά ή να φύγουν από τη χώρα χωρίς τη συγκατάθεση του εργοδότη τους.
Όμως σε νέα έκθεσή της, η Διεθνής Αμνηστία κάνει λόγο για εργασιακή μεταρρύθμιση που «δεν έχει ολοκληρωθεί», ενώ «εξακολουθούν να οφείλονται αποζημιώσεις καθώς το Παγκόσμιο Κύπελλο πλησιάζει».
Οι αλλαγές έχουν ως αποτέλεσμα «μερικές αξιοσημείωτες βελτιώσεις» για τα 2 εκατομμύρια μετανάστες εργάτες στο Κατάρ, επισημαίνει η διεθνής οργάνωσης. Ωστόσο «η έλλειψη αποτελεσματικής εφαρμογής και επιβολής τους εξακολουθεί να υπονομεύει τον αντίκτυπό τους στους μετανάστες εργαζόμενους».
«Χιλιάδες, σε όλα τα έργα, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ζητήματα όπως καθυστέρηση ή μη καταβολή μισθών, άρνηση ημερών ανάπαυσης, μη ασφαλείς συνθήκες εργασίας, εμπόδια στην αλλαγή εργασίας και περιορισμένη πρόσβαση στη δικαιοσύνη».
Παράλληλα, τονίζει, «οι θάνατοι χιλιάδων εργαζομένων παραμένουν ανεξιχνίαστοι».
Η «διπλωματία της μπάλας»
Όπως ισχύει και με άλλες πλούσιες σε ορυκτά καύσιμα μοναρχίες του Κόλπου, έτσι και για το Κατάρ η ανάδειξη μιας ήπιας ισχύος μέσω του αθλητισμού δείχνει να έχει αναχθεί σε προτεραιότητα, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής για τη βελτίωση του προφίλ του.
Για το εμιράτο, η εκστρατεία αυτή άρχισε το 2010 με την ανάληψη της διοργάνωσης του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου 2022. Συνεχίστηκε, δε, την επόμενη χρονιά με την απόκτηση της ομάδας Παρί Σεν Ζερμέν (PSG) από την Qatar Sports Investments, θυγατρικής της Qatar Investment Authority.
Ήτοι του κρατικού επενδυτικού ταμείου του Κατάρ, που αξιοποιεί τα πλεονάσματα του προϋπολογισμού της παραγωγού πετρελαίου και φυσικού αερίου χώρας πακτωλό χρημάτων σε ξένες αγορές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης.
Μέχρι στιγμής τουλάχιστον, οι επικριτικές φωνές για τη διοργανώτρια του φετινού Μουντιάλ υπερτερούν. Οι εκκλήσεις για μποϊκοτάζ πληθαίνουν.
Σε ορισμένες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως π.χ. στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο, οι δημοτικές αρχές ανακοίνωσαν ότι δεν θα φτιάξουν οπαδικές ζώνες για το Μουντιάλ του Κατάρ, αν και η ΕΕ δεν κρύβει την διακαή πόθο της να αποκτήσει καταριανό LNG.
Ολοένα και περισσότερες αρχηγοί εθνικών ομάδων της Ευρώπης θέλουν να φορέσουν στους αγώνες περιβραχιόνια στα χρώματα του ουράνιου τόξου, σε μια εκστρατεία κατά των διακρίσεων που προκαλεί νέο «πονοκέφαλο» στη FIFA.
Κερδισμένοι και χαμένοι
«H αντιπαράθεση συνήθως στροβιλίζεται γύρω από μαζικές αθλητικές εκδηλώσεις», γράφουν οι Financial Times, υπενθυμίζοντας το διπλωματικό μποϊκοτάζ της Δύσης στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Πεκίνο για το θέμα των Ουιγούρων ή ότι το προηγούμενο Παγκόσμιο Κύπελλο διεξήχθη στη Ρωσία τέσσερα χρόνια μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.
«Η βασική εστίαση συχνά αλλάζει, με το που οι ανταγωνιζόμενοι θα βρεθούν κοντά», επισημαίνει το δημοσίευμα. Εκτός των γηπέδων, το Κατάρ ευελπιστεί να στρογγυλέψει την εικόνα του και οι επικριτές του να την αλλάξουν.
Προς το παρόν το μόνο σίγουρο είναι ότι το φετινό Παγκόσμιο Κύπελο αποτελεί «αναμφισβήτητα το πιο αμφιλεγόμενο αθλητικό γεγονός όλων των εποχών», γράφουν στο βιβλίο τους
«Κατάρ και Παγκόσμιο Κύπελλο FIFA 2022: Πολιτική, Διαμάχη, Αλλαγή» (Palgrave Macmillan 2022) οι Δρ Πολ Μάικλ Μπράναγκαν, ανώτερος λέκτορας στη Διαχείριση και Πολιτική του Αθλητισμού στο Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και ο Ντάνιελ Ράιχε, επισκέπτης καθηγητής του Πανεπιστημίου Τζόρτζταουν στο Κατάρ.
Όμως η πραγματική δοκιμασία επιτυχίας ή αποτυχίας αυτής της διοργάνωσης θα έρθει μετά το σφύριγμα της λήξης, εκτιμούν. Το σημαντικό ερώτημα θα έρθει όταν θα σβήσουν τα φώτα της δημοσιότητας, τονίζουν, και θα αφορά στο εάν το Κατάρ «θα συνεχίσει να εφαρμόζει στο εσωτερικό του ουσιαστικές αλλαγές».
