PLUS
Θλιβερή πρωτιά στους θανάτους από κορωνοϊό διατηρεί η Ελλάδα στην Ευρώπη με 95 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους, όταν η Πορτογαλία με την εξαιρετική επίδοση στους εμβολιασμούς των ηλικιωμένων (καθώς έχουν εμβολιαστεί σε ποσοστό 100%) καταγράφει 45 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους.
Της Αλεξίας Σβώλου
O χειρότερος μήνας σε θανάτους στην πατρίδα μας από την αρχή της πανδημίας, ενώ το τελευταίο τρίμηνο έχουν καταγραφεί 7.562 θάνατοι! – Τι προβλέπουν στην «ΜΠΑΜ» ειδικοί επιστήμονες για την πορεία της νόσου
Ο Ιανουάριος μάλιστα αποδείχτηκε ο χειρότερος μήνας σε θανάτους στην πατρίδα μας από την αρχή της πανδημίας, με 2.710 απώλειες, ενώ το τελευταίο τρίμηνο έχουν καταγραφεί 7.562 θάνατοι, με τον καθηγητή Παιδιατρικής Θεοκλή Ζαούτη, πρόεδρο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, να εξηγεί ότι βρισκόμαστε στην «ουρά» του πανδημικού κύματος, καθώς προηγούνται τα κρούσματα, έπονται με καθυστέρηση οι νοσηλείες και ακόμα πιο καθυστερημένα οι διασωληνώσεις, και τελικά καταγράφονται οι θάνατοι οι οποίοι σε αυτή τη χρονική συγκυρία αντιστοιχούν κυρίως στους διασωληνωμένους ασθενείς που είναι καιρό στη ΜΕΘ και έχουν μολυνθεί με το στέλεχος «Δέλτα». Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ έχουν αρχίσει και διασωληνώσεις ασθενών με το στέλεχος «Όμικρον», ωστόσο είναι κατά 50% μικρότερη η πιθανότητα να διασωληνωθούν αυτοί οι ασθενείς. Ο ίδιος προσθέτει ότι το τείχος ανοσίας για το οποίο μιλούσαμε τόσο καιρό είναι ουσιαστικά τείχος μη σοβαρής νόσησης και μόνο με αυτή την έννοια έχει κάποια αξία.
Το σύστημα Υγείας εξακολουθεί να πιέζεται, αλλά ήδη γίνεται αισθητή η μείωση του αριθμού διασωληνωμένων ασθενών, όμως ο αριθμός των θανάτων δεν παρουσιάζει κάμψη, και σαν να μην έφτανε αυτό καταγράφεται εκ νέου αύξηση στον αριθμό των κρουσμάτων, γεγονός που προδικάζει ότι αργεί ακόμα το τέλος της πανδημίας. Η επιδημιολογική πορεία παρουσιάζει μικρή αύξηση, με τον καθηγητή Περιβαλλοντικής Μηχανικής ΑΠΘ Δημοσθένη Σαρηγιάννη να εξηγεί: «Δεν ξεμπερδέψαμε ακόμα. Είναι πολύ πιθανό να έρθει άλλο ένα κύμα και η εμπειρία δείχνει ότι έρχονται κύματα την άνοιξη λόγω της κόπωσης των πολιτών και της χαλάρωσης των μέτρων. Θα έρθει η αποκλιμάκωση, αλλά πιο αργά μέσα στον Απρίλιο».
Από τη δική του μεριά, ο καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Τζανάκης εκτιμά κι εκείνος ότι είναι πρόωρο να συζητάμε για μετάβαση στην ενδημική νόσο και εξηγεί πως οι αυξημένοι θάνατοι στην Ελλάδα είναι κυρίως απόρροια της αποτυχίας του εμβολιαστικού προγράμματος στις ηλικίες άνω των 60 ετών. Υπάρχουν περίπου 300.000 συμπολίτες μας άνω των 60 ετών που δεν έχουν εμβολιαστεί ακόμα, ενώ υπάρχουν κι άλλοι 200.000 άνθρωποι προχωρημένης ηλικίας που άργησαν πολύ να εμβολιαστούν. Επίσης υπάρχει ένας υπολογίσιμος αριθμός 744.448 συμπολιτών μας, δικαιούχων της 3ης δόσης, που δεν έχουν ακόμα πραγματοποιήσει τον αναμνηστικό εμβολιασμό, ούτε έχουν κλείσει ραντεβού, παρότι είναι ξεκάθαρο από τα επιστημονικά στοιχεία που παραθέτει η καθηγήτρια Παιδιατρικής – Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου πως η 3η δόση είναι απαραίτητη, καθώς μειώνει τον κίνδυνο νοσηλείας κατά 83%-90% και τον κίνδυνο θανάτου κατά 95%. Την ίδια ώρα η Ελλάδα είναι μαζί με την Ιταλία οι δύο χώρες με τον πιο γηρασμένο λαό της Ευρώπης, με τον πρόεδρο του ΕΟΔΥ Θεοκλή Ζαούτη να επισημαίνει ότι είμαστε δεύτεροι πανευρωπαϊκά μετά την Ιταλία σε πληθυσμό ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών και τρίτοι σε πληθυσμό ατόμων ηλικίας άνω των 50 ετών. Η ηλικία επηρεάζει καταλυτικά τον κίνδυνο του θανάτου, με το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων CDC να υπογραμμίζει ότι τα άτομα ηλικίας 80 ετών και άνω έχουν 300 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου αν προσβληθούν από κορωνοϊό.
Ο Νίκος Τζανάκης θεωρεί δεδομένο ότι θα βρεθούμε αντιμέτωποι με άλλο ένα κύμα και ελπίζει να είναι κύμα της «Όμικρον» που προκαλεί πιο ήπια νόσο, ενώ θυμίζει ότι ως χώρα ακολουθούμε το πιο αυστηρό μοντέλο για τη μέτρηση των θανάτων, το μοντέλο του ΠΟΥ σύμφωνα με το οποίο όταν ένας ασθενής εισαχθεί στο νοσοκομείο με θετικό εργαστηριακό έλεγχο, τότε από οτιδήποτε κι αν πεθάνει όσο καιρό μετά -ακόμα και τρεις μήνες μετά -ο θάνατός του καταγράφεται ως θάνατος από κορωνοϊό. Στον αντίποδα, άλλα ευρωπαϊκά κράτη 28 ημέρες μετά την εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο σταματούν να θεωρούν ότι υπάρχει συσχέτιση με τον κορωνοϊό. Έτσι, για παράδειγμα, αν ένας ασθενής εισαχθεί με λοίμωξη κορωνοϊού σε νοσοκομείο στη Μ. Βρετανία ή την Ισπανία και πεθάνει έπειτα από νοσηλεία 28 ημερών, ο θάνατός του δεν καταγράφεται ως θάνατος COVID, αλλά άλλης αιτίας. Επίσης για το αυξημένο ποσοστό θανάτων φταίει και το ότι πολλοί άνθρωποι υποτιμούν τη λοίμωξη του κορωνοϊού, ειδικά σε αυτό το κύμα που έχει διαδοθεί στην κοινωνία το λανθασμένο μήνυμα ότι το στέλεχος «Όμικρον» προκαλεί πολύ πιο ήπια νόσο, οπότε οι ασθενείς πηγαίνουν με μεγάλη καθυστέρηση στο νοσοκομείο. Το φαινόμενο αυτό είχε ήδη καταγραφεί από την εποχή που επικρατούσε το στέλεχος «Δέλτα», με πολλούς ασθενείς-αρνητές του κορωνοϊού και των εμβολίων στη Βόρεια Ελλάδα να πηγαίνουν στο νοσοκομείο με 7-10 ημέρες καθυστέρηση και να φτάνουν στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών σε πάρα πολύ άσχημη κατάσταση, σχεδόν ημιθανείς, αναφέρει ο καθηγητής Νίκος Τζανάκης. «Εάν κάποιος φτάσει στο νοσοκομείο όταν πλέον έχει διάχυτη πνευμονία και οι βλάβες έχουν εξαπλωθεί στον πνεύμονα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να αναστραφεί η κατάστασή του» εξηγεί η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα, με πολυετή πείρα από το νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου διετέλεσε διευθύντρια της 7ης Πνευμονολογικής Κλινικής.
Το προφίλ των ασθενών που βρίσκονται διασωληνωμένοι στις ΜΕΘ αποκαλύπτει πολλά για τους αυξημένους αριθμούς θανάτων, που καθημερινά ξεπερνούν τους 100. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Στέλιος Λουκίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, έχει αυξηθεί πολύ η μέση ηλικία των ασθενών που νοσηλεύονται στην Εντατική. Το 90% αφορά ηλικιωμένους ανεμβολίαστους στην πλειονότητά τους, ενώ νεότερα άτομα (που έχουν πολύ καλύτερη πρόγνωση) νοσηλεύονται σε πολύ μικρότερο ποσοστό, αντιστοιχώντας μόλις στο 10% των νοσηλευμένων ασθενών. Πέρα από την ηλικία, ακόμα ένα «αγκάθι» είναι οι συνοσηρότητες των ηλικιωμένων που αποτελούν την εύκολη «λεία» του κορωνοϊού. Στην Ελλάδα έχουμε μεγάλους πληθυσμούς πολιτών με περισσότερα από ένα υποκείμενα νοσήματα, καθώς η χώρα μας καταγράφει υψηλά ποσοστά ασθενών με διαβήτη, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, καρδιολογικά προβλήματα, ογκολογικά και ρευματολογικά νοσήματα, και πολλοί ασθενείς με δυσλιπιδαιμία, υπέρταση, διαβήτη, παχυσαρκία παραμένουν φαρμακευτικά αρρύθμιστοι.
Μια άλλη παράμετρος που ευθύνεται για την αυξημένη θνητότητα είναι, όπως εξηγεί ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ Γιώργος Παυλάκης, η αναμενόμενη κόπωση του συστήματος Υγείας, που με τη σειρά της μεταφράζεται σε υποβάθμιση της ποιότητας στην περίθαλψη. Στα δύο χρόνια της πανδημίας, το ΕΣΥ πιέζεται στα όριά του και όταν αυξάνονται πολύ οι διασωληνωμένοι ασθενείς, τότε η κόπωση του συστήματος και η κόπωση και του ανθρώπινου δυναμικού που στελεχώνει τις κλινικές COVID και τις ΜΕΘ μεταφράζεται σε αύξηση της μικροβιακής αντοχής και αύξηση των θανάτων από επιμολύνσεις (και όχι μόνο). Πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο δεν αφορά μονάχα τα ελληνικά νοσοκομεία, τα οποία έχουν και το επιπλέον μειονέκτημα πως στην πατρίδα μας έχει προηγηθεί μια 10ετής οικονομική κρίση που αποδυνάμωσε πολύ το ΕΣΥ, θυμίζει ο Έλληνας επικεφαλής του Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ. Τους τελευταίους μήνες περιφερειακά νοσοκομεία της επικράτειας, που δεν έχουν την εμπειρία και τον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό των μεγάλων νοσοκομείων του Λεκανοπεδίου Αττικής, δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν το ίδιο επίπεδο της προσφερόμενης περίθαλψης, με συνέπεια να καταγράφονται εκεί περισσότεροι θάνατοι απ’ ό,τι στις Εντατικές του «Ευαγγελισμού» ή του νοσοκομείου «Αττικόν». Ειδικά στο «Αττικόν» η χρήση των συσκευών μη επεμβατικού αερισμού έχει βοηθήσει να μειωθεί πολύ η θνητότητα στους COVID ασθενείς, ενώ και στον «Ευαγγελισμό» η τεράστια τεχνογνωσία που χαρακτηρίζει τη μεγαλύτερη ΜΕΘ στην Ελλάδα διατηρεί χαμηλά τα επίπεδα των θανάτων. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να θυμηθούμε το εύρημα των προβλεπτικών μοντέλων του καθηγητή Πνευμονολογίας του νοσοκομείου Κρήτης Νίκου Τζανάκη επί κυριαρχίας του στελέχους «Δέλτα», πως κάθε 1.000 παραπάνω κρούσματα που καταγράφονται στην ημερήσια έκθεση προκαλούν εν καιρώ 70 έως 80 περισσότερες διασωληνώσεις ασθενών και μακροπρόθεσμα «δίνουν» επιπλέον δέκα θανάτους.
Ένα στοιχείο που πρέπει να προστεθεί στο πολυπαραγοντικό φαινόμενο των αυξημένων θανάτων είναι, σύμφωνα με τον κ. Παυλάκη, ότι επειδή η διαχείριση της πανδημίας στα πρώτα κύματα με τα περιοριστικά μέτρα (lockdowns) προστάτεψε τους ηλικιωμένους, τώρα που δεν υπάρχουν αντίστοιχα περιοριστικά μέτρα, τα άτομα άνω των 60 ετών μένουν εκτεθειμένα.
Επίσης, στην Ελλάδα δεν έχουμε οργανωμένη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και δεν υπάρχει οικογενειακός γιατρός. Η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και η δημιουργία ενός δικτύου προστασίας με τη συμμετοχή γιατρών της γειτονιάς θα μπορούσαν να βοηθήσουν να φτάνουν νωρίτερα οι ασθενείς στο νοσοκομείο εφόσον παραστεί ανάγκη – και προς αυτή την κατεύθυνση έχουν ξεκινήσει δράσεις ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών μαζί με τον Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης. Αισιοδοξία για το μέλλον γεννά το γεγονός πως ήδη η Pfizer/BioNTech ξεκίνησε δοκιμές σε ανθρώπους στο επικαιροποιημένο εμβόλιο που περιλαμβάνει και τις νέες μεταλλάξεις, το οποίο εφόσον όλα πάνε καλά στις κλινικές έρευνες θα είναι έτοιμο σε μερικούς μήνες, όπως εξηγεί ο καθηγητής Πνευμονολογίας – Εντατικής Θεραπείας Θοδωρής Βασιλακόπουλος. Ωστόσο, ο καθηγητής στέλνει ηχηρό μήνυμα σε όσους αντιμετωπίζουν ακόμα με επιφυλακτικότητα το θέμα του εμβολιασμού να μην περιμένουν το επικαιροποιημένο εμβόλιο, καθώς στις προχωρημένες ηλικίες ήδη πληρώνουν με βαριές νοσήσεις βαρύ τίμημα οι άνθρωποι που άργησαν να εμβολιαστούν. Νωρίτερα, από αρχές Μαρτίου θα ξεκινήσουν να λειτουργούν οι νέες εμβολιαστικές γραμμές με το πρωτεϊνικό εμβόλιο της Novavax, που ίσως αποτελέσει μια λύση για να πεισθούν να εμβολιαστούν όσοι εξακολουθούν να βλέπουν με… μισό μάτι τα εμβόλια mRNA, θεωρώντας τα «ύποπτα» για παρεμβάσεις στο γενετικό μας υλικό…
