Κορωνοϊός: Το ράλι ζωής για το εμβόλιο

Αγώνας δρόμου των επιστημόνων φαρμακευτικών εταιρειών για το ποιος θα κόψει πρώτος το νήμα για τη θεραπεία του Covid 19.

Της Αλεξίας Σβώλου

Με «προίκα» την πολύτιμη γνώση από τους συγγενικούς ιούς SARS και MERS, οι επιστήμονες σε Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία και Ασία έχουν επιδοθεί σε έναν άνευ προηγουμένου αγώνα δρόμου, με στόχο κάθε φαρμακευτικής εταιρίας που λαμβάνει μέρος στο ξέφρενο ράλι, να είναι αυτή η οποία θα κόψει πρώτη το νήμα.

Μετά, μάλιστα, από την εκτίμηση των ερευνητών του Βρετανικού Imperial College, πως ο Covid 19 θα μπορούσε να στοιχίζει τη ζωή σε 1,8 εκατομμύρια ανθρώπους, η γραμμή τερματισμού σε αυτόν τον αγώνα ζωής και θανάτου λαμβάνει νέο νόημα αλλά και χρήμα για όποια εταιρεία τερματίσει… πρώτη.

Στα εργαστήρια

Στο Σιάτλ της Αμερικής, η εταιρία βιοτεχνολογίας Moderna, με έδρα το Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης σε συνεργασία με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ έχει ήδη πάρει προβάδισμα στην κούρσα καθώς ξεκίνησε την κλινική δοκιμή σε ανθρώπους ενός υποψήφιου εμβολίου με κωδική ονομασία mRNA-1273 που θα χορηγηθεί σε 45 υγιείς ενήλικες.

Το πειραματικό εμβόλιο είχε ήδη δοθεί σε αρκετούς συμμετέχοντες και σύμφωνα με τον Αμερικανό επιδημιολόγο Anthony Fauci, δύναται να είναι διαθέσιμο σε περίπου 18 μήνες. Επειδή θα διαβάσετε πολλές φορές τον όρο mRNA, να εξηγήσουμε ότι στο mRNA ή messenger RNA (αγγελιοφόρο RNA) μεταφέρονται οι οδηγίες που είναι αποθηκευμένες στο DNA του ιού για να φτιαχτούν οι απαραίτητες πρωτεΐνες του. Το εμβόλιο περιέχει συνθετικό mRNA που ωθεί τον ανθρώπινο οργανισμό να παράξει αντισώματα στον Covid 19, αναγνωρίζοντας πρωτεΐνες-αντιγόνα τα οποία απομονώνουν οι επιστήμονες από την επιφάνεια του κορωνοϊού. Στο Pearl River της Νέας Υόρκης, εκεί που βρίσκεται το ερευνητικό κέντρο της Pfizer, ο Αμερικανικός φαρμακευτικός κολοσσός ένωσε τις δυνάμεις του με την εταιρία βιοτεχνολογίας BioNTech, με την οποία συνεργάζεται από το 2018, προκειμένου να αναπτύξει ένα mRNA εμβόλιο κατά της γρίπης. Παντρεύοντας, τώρα, την πολυετή εμπειρία της Pfizer στα εμβόλια, με την προηγμένη τεχνολογία της BioNTech οι ερευνητές ελπίζουν να επιταχυνθεί η ανάπτυξη και η ολοκλήρωση των κλινικών δοκιμών για το πειραματικό εμβόλιο BNT162. Είναι κι αυτό ένα mRNA εμβόλιο κι αυτό, το οποίο μπαίνει σε κλινική μελέτη φάσης τον Απρίλιο. «Εργαζόμαστε σε χρόνους που σπάνε κάθε ρεκόρ. Κανονικά η ανάπτυξη ενός εμβολίου παίρνει έτη, αλλά συνεργαζόμαστε με εταίρους και κυβερνητικούς φορείς για να εξοικονομήσουμε χρόνο. Ο στόχος μας είναι να συμπιέσουμε τις διαδικασίες που ήθελαν εβδομάδες σε μέρες. Αν το καταφέρουμε τότε οι μήνες θα γίνουν εβδομάδες και τα χρόνια θα γίνουν μήνες» λέει o Phil Dormitzer, Επιστημονικός Διευθυντής του τομέα Εμβολίων για Λοιμώδη Νοσήματα στο Ερευνητικό Κέντρο της Pfizer, προσθέτοντας πως: «Η τεχνολογία είναι πολύ χρήσιμη στην έρευνα γιατί δεν χρειάζεσαι πια τον ιό. Το μόνο που χρειάζεσαι για να τον πολεμήσεις είναι να αποκωδικοποιήσεις την αλληλουχία του DNA του».

Στις ΗΠΑ επίσης εδράζεται και η Inovio Pharmaceuticals, αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας, με πολυετή εμπειρία σε εμβόλια mRNA, με τον πρόεδρό της Joseph Kim, να προτίθεται να ξεκινήσει κλινικές μελέτες τον Απρίλιο σε Κίνα και Κορέα, τις χώρες που επλήγησαν πρώτες από την εξάπλωση του Covid 19.

Στην Ευρώπη τώρα ο αγώνας ταχύτητας για την ανάπτυξη του εμβολίου εξελίσσεται ανάμεσα σε Γερμανία και Γαλλία. Στην πατρίδα της Άγκελα Μέρκελ, η φαρμακοβιομηχανία CureVac, με έδρα το Τούμπινγκεν, συνεργάζεται με το Institut Paul-Ehrlich, που ειδικεύεται στην έρευνα για τα εμβόλια και με το Πανεπιστήμιο του Queensland, στην Αυστραλία για την ανάπτυξη ενός εμβολίου με βάση το m RNA του Covid 19. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι θα αρχίσουν κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους το καλοκαίρι.

Στην Γαλλία εδράζεται η φαρμακοβιομηχανία Sanofi η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος γιατί είναι η παρασκευάστρια εταιρία του ανθελονοσιακού φαρμάκου υδροξυχλωροκίνη, που χορηγείται στους ασθενείς οι οποίοι νοσηλεύονται σε βαριά κατάσταση. Πέρα από το φάρμακο –το οποίο είναι παλιό, δοκιμασμένο και γνωστό, κατά της ελονοσίας, για την ρευματοειδή αρθρίτιδα και το συστηματικό ερυθηματώδη λύκο, η Sanofi συνεργάζεται με την ανεξάρτητη Αρχή Biomedical Advanced Research and Development Authority (BARDA) του Αμερικανικού υπουργείου Υγείας, προκειμένου να ξεκλειδώσει ένα γρήγορο μονοπάτι για την δημιουργία ενός προφυλακτικού εμβολίου για τον Covid 19. Στη συνεργασία αυτή αξιοποιεί τις γνώσεις που είχαν αντλήσει από κοινού στις έρευνες τους πάνω στον ιό SARS, «ξαδελφάκι» του Covid 19, ενώ ταυτόχρονα ο γαλλικός φαρμακευτικός κολοσσός συνεργάζεται με έναν άλλο ευρωπαϊκό φορέα, την Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI). Η CEPI παρουσιάστηκε το 2017 στο Davos της Ελβετίας ως ένας νέος εταίρος για την ανάπτυξη μελλοντικών εμβολίων για επιδημικά παθογόνα όπως αυτά αναγνωρίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Το επιστημονικό προβάδισμα της Sanofi οφείλεται στις πολυσχιδείς συνεργασίες της, μεταξύ των οποίων και η εξαγορά το 2017 της εταιρίας Protein sciences, που διαθέτει μεγάλη εμπειρία στον σχεδιασμό εμβολίων για τον ιό SARS. Η έρευνα μπορεί να τρέξει γιατί έχουμε ήδη ένα αδειοδοτημένο εμβόλιο για την γρίπη στην πλατφόρμα μας, καθώς και τη δυνατότητα να παράξουμε γρήγορα μεγάλες ποσότητες από το υποψήφιο εμβόλιο. Εκτιμούμε ότι θα έχουμε υποψήφιο εμβόλιο διαθέσιμο για κλινικές μελέτες σε πειραματόζωα σε 6 μήνες και διαθέσιμο για κλινική έρευνα σε ανθρώπους σε περίπου ενάμιση χρόνο, ενώ είναι νωρίς να πούμε πότε θα είναι διαθέσιμο για ευρεία χρήση, ανέφερε ο David Lowe, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της εταιρίας.

Από τον «χορό» των εμβολίων δεν λείπει η βρετανική φαρμακοβιομηχανία GlaxoSmithKline (GSK), που διαθέτει στην Σιένα της Ιταλίας ένα από τα πιο προηγμένα Κέντρα Ανάπτυξης Εμβολίων. Η GSK συνεργάζεται με μία κινεζική εταιρεία βιοτεχνολογίας, η οποία προσφέρει την τεχνολογία παρασκευής ανοσοενισχυτικών ουσιών για τα εμβόλια κατά των λοιμωδών επιδημιών, βάζοντας κι αυτή υποψηφιότητα στο παγκόσμιο ράλι.

Βασικοί «παίκτες» στην φαρμακευτική αντιμετώπιση

Εκτός από την έρευνα για το πολυπόθητο εμβόλιο, οι ερευνητές αναζητούν φάρμακα για την αντιμετώπιση της βαριάς πνευμονίας που προκαλεί ο κορωνοϊός και την ανάσχεση της «καταιγίδας» κυττοκινών που αποτελεί κομβικό σημείο της ραγδαίας επιδείνωσης στα βαριά περιστατικά.

Εκεί εκτός από την πασίγνωστη πλέον υδροξυχλωροκίνη (της Sanofi και της Novartis που διαθέτει γενόσημο), ξεχωρίζει η αμερικανική εταιρία βιοτεχνολογίας Gilead, η οποία ξεκίνησε κλινικές μελέτες φάσης 3 για το αντιιϊκο σκεύασμα remdesivir, το οποίο σύμφωνα με τον Αμερικανό επιδημιολόγο Anthony Fauci, μπορεί να είναι διαθέσιμο εντός των προσεχών μηνών. Εντός του ανθρώπινου οργανισμού το remdesivir τροποποιείται ώστε να μοιάζει με νουκλεοτίδιο (συστατικό με το οποίο το DNA χτίζει την έλικά του). Κατά την αναπαραγωγή του ιού, ενσωματώνεται στο DNA του ιού και του αλλάζει τις ιδιότητες προκαλώντας την καταστροφή του. Επίσης σημαντική είναι η συμβολή της βιοφαρμακευτικής εταιρίας AbbVie, η οποία δώρισε ποσότητα σκευασμάτων του αντιρετροϊκού φαρμάκου lopinavir/ritonavir για ασθενείς με HIV, στις κινεζικές υγειονομικές αρχές για χρήση ως πειραματική θεραπευτική επιλογή. Είναι απαραίτητη η διεξαγωγή κλινικών μελετών προκειμένου να προσδιοριστεί εάν ο συνδυασμός lopinavir/ritonavir ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με άλλα αντι-ιικά φάρμακα είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια ως θεραπευτική αγωγή σε ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο COVID-19.

Στην Ελλάδα, το σκεύασμα περιλαμβάνεται ήδη στο κοκτέιλ φαρμάκων που λαμβάνουν τα άτομα με νόσο Covid-19 στη χώρα μας και όπως αναφέρει ο πρύτανης του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος, είναι πιθανό ο συνδυασμός λοπιναβίρης/ ριτοναβίρης να πρέπει να χορηγηθεί νωρίς κατά την πορεία της νόσου ώστε να αποκομίσουμε όφελος από τη χρήση του.

*Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί