PLUS
Τα κράτη του Κόλπου πιέζουν την Ουάσινγκτον να σταματήσει το Ισραήλ από το να επιτεθεί στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν, εκφράζοντας την ανησυχία ότι και οι δικές τους πετρελαϊκές εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να δεχθούν πυρά από τους υποστηρικτές της Τεχεράνης εάν η σύγκρουση κλιμακωθεί, δήλωσαν τρεις πηγές του Κόλπου στο Reuters. H ανησυχία για τις προθέσεις του Τελ Αβίβ έχει ενταθεί καθώς ο Ισραηλινός Υπουργός Άμυνας,Γιόαβ Γκάλαντ με βιντεοσκοπημένες δηλώσεις του μετά την αναβολή του ταξιδιού στην Ουάσινγκτον, προειδοποίησε το Ιράν: «Το χτύπημά μας θα είναι θανατηφόρο, ακριβές και -πάνω απ’ όλα- αιφνιδιαστικό. Δεν θα καταλάβουν τι συνέβη και πώς συνέβη. Θα δουν τα αποτελέσματα.».
Πυρετός επαφών
Στο πλαίσιο των προσπαθειών τους να αποφύγουν από το να βρεθούν σε διασταυρούμενα πυρά, τα κράτη του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κατάρ, αρνούνται επίσης να αφήσουν το Ισραήλ να πετάξει πάνω από τον εναέριο χώρο τους για οποιαδήποτε επίθεση στο Ιράν, κάτι που έχουν γνωστοποιήσει στην Ουάσινγκτον, δήλωσαν οι τρεις πηγές που πρόσκεινται σε κυβερνητικούς κύκλους. Το Ισραήλ έχει υποσχεθεί ότι το Ιράν θα πληρώσει για την πυραυλική του επίθεση την περασμένη εβδομάδα, ενώ η Τεχεράνη έχει δηλώσει ότι οποιαδήποτε αντίποινα θα απαντηθούν με τεράστιες καταστροφές, αυξάνοντας τους φόβους για έναν ευρύτερο πόλεμο στην περιοχή, που θα μπορούσε να απορροφήσει και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι κινήσεις των κρατών του Κόλπου έρχονται μετά από μια διπλωματική προσπάθεια του μη αραβικού σιιτικού Ιράν να πείσει τους σουνίτες γείτονές του στον Κόλπο να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους στην Ουάσινγκτον, εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να στοχεύσει τις ιρανικές εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου.
Κατά τη διάρκεια συναντήσεων αυτή την εβδομάδα, το Ιράν προειδοποίησε τη Σαουδική Αραβία ότι δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων του βασιλείου του Κόλπου εάν το Ισραήλ λάμβανε οποιαδήποτε βοήθεια για την πραγματοποίηση επίθεσης, δήλωσαν στο Reuters ένας ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος και ένας Ιρανός διπλωμάτης.
Ο Ali Shihabi, Σαουδάραβας αναλυτής προσκείμενος στη σαουδαραβική βασιλική αυλή, δήλωσε: “Οι Ιρανοί το έχουν δηλώσει: Αν τα κράτη του Κόλπου ανοίξουν τον εναέριο χώρο τους στο Ισραήλ, αυτό θα είναι πράξη πολέμου”.
Ο διπλωμάτης είπε ότι η Τεχεράνη έστειλε ένα σαφές μήνυμα στο Ριάντ ότι οι σύμμαχοί της σε χώρες όπως το Ιράκ ή η Υεμένη θα μπορούσαν να αντιδράσουν εάν υπήρχε οποιαδήποτε περιφερειακή υποστήριξη του Ισραήλ κατά του Ιράν. Ένα πιθανό ισραηλινό χτύπημα ήταν το επίκεντρο των συνομιλιών την Τετάρτη μεταξύ του Σαουδάραβα de facto κυβερνήτη, πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, και του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών Αμπάς Αρακτσί, ο οποίος βρισκόταν σε περιοδεία στον Κόλπο για να συγκεντρώσει υποστήριξη, δήλωσαν πηγές του Κόλπου και του Ιράν.
Η επίσκεψη του Ιρανού υπουργού, μαζί με τις σαουδαραβικές-αμερικανικές επικοινωνίες σε επίπεδο υπουργείου Άμυνας, αποτελούν μέρος μιας συντονισμένης προσπάθειας για την αντιμετώπιση της κρίσης, δήλωσε στο Reuters πηγή του Κόλπου προσκείμενη σε κυβερνητικούς κύκλους. Πρόσωπο στην Ουάσινγκτον που γνωρίζει τις συζητήσεις επιβεβαίωσε ότι αξιωματούχοι του Κόλπου είχαν έρθει σε επαφή με Αμερικανούς ομολόγους τους για να εκφράσουν την ανησυχία τους για την πιθανή έκταση των αναμενόμενων αντιποίνων του Ισραήλ.
Ο Λευκός Οίκος αρνήθηκε να σχολιάσει όταν ρωτήθηκε αν οι κυβερνήσεις των χωρών του Κόλπου είχαν ζητήσει από την Ουάσιγκτον να διασφαλίσει ότι η απάντηση του Ισραήλ θα ήταν περιορισμένη. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου μίλησαν την Τετάρτη για τα ισραηλινά αντίποινα σε ένα τηλεφώνημα που και οι δύο πλευρές χαρακτήρισαν θετικό.
(AP Photo/Vahid Salemi)
Πόσο πιθανό είναι να υπάρξει πρόβλημα εφοδιασμού με πετρέλαιο
Ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ), του οποίου ηγείται ντε φάκτο η Σαουδική Αραβία, έχει αρκετή εφεδρική πετρελαϊκή ικανότητα για να αντισταθμίσει οποιαδήποτε απώλεια της ιρανικής προμήθειας, εάν τα ισραηλινά αντίποινα θέσουν εκτός λειτουργίας ορισμένες από τις εγκαταστάσεις της χώρας.
Αλλά μεγάλο μέρος αυτής της εφεδρικής δυναμικότητας βρίσκεται στην περιοχή του Κόλπου, οπότε αν οι πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας ή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, για παράδειγμα, στοχοποιηθούν επίσης, ο κόσμος θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πρόβλημα εφοδιασμού με πετρέλαιο.
Η Σαουδική Αραβία είναι επιφυλακτική απέναντι σε ένα ιρανικό χτύπημα στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της, δεδομένου ότι το 2019 μια επίθεση στο πετρελαϊκό πεδίο της Aramco διέκοψε πάνω από το 5% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου. Το Ιράν αρνήθηκε την εμπλοκή.
Το Ριάντ είχε μια προσέγγιση με την Τεχεράνη τα τελευταία χρόνια, αλλά η εμπιστοσύνη παραμένει ζήτημα. Το Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ φιλοξενούν αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή στρατεύματα.
Οι ανησυχίες για τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις και το ενδεχόμενο μιας ευρύτερης περιφερειακής σύγκρουσης ήταν επίσης στο επίκεντρο των συνομιλιών μεταξύ των αξιωματούχων των Εμιράτων και των Αμερικανών ομολόγων τους, δήλωσε άλλη πηγή του Κόλπου.
Το 2022, οι προσκείμενοι στο Ιράν Χούτι στην Υεμένη εκτόξευσαν πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον φορτηγών ανεφοδιασμού πετρελαίου κοντά σε διυλιστήριο πετρελαίου που ανήκει στην κρατική πετρελαϊκή εταιρεία ADNOC των ΗΑΕ και ανέλαβαν την ευθύνη για την επίθεση. “Τα κράτη του Κόλπου δεν επιτρέπουν στο Ισραήλ να χρησιμοποιεί τον εναέριο χώρο τους. Δεν θα επιτρέψουν τη διέλευση ισραηλινών πυραύλων και υπάρχει επίσης η ελπίδα ότι δεν θα πλήξουν τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις”, δήλωσε η πηγή του Κόλπου.
Οι τρεις πηγές του Κόλπου τόνισαν ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να κατευθύνει τα χτυπήματα μέσω της Ιορδανίας ή του Ιράκ, οπότε η χρήση του εναέριου χώρου της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ ή του Κατάρ ήταν εκτός συζήτησης και στρατηγικά περιττή. Οι αναλυτές επεσήμαναν επίσης ότι το Ισραήλ έχει άλλες επιλογές, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων εναέριου ανεφοδιασμού που θα επέτρεπαν στα αεροσκάφη του να πετάξουν από την Ερυθρά Θάλασσα στον Ινδικό Ωκεανό, να προχωρήσουν στον Κόλπο και στη συνέχεια να επιστρέψουν.
«Θα βρεθούμε στη μέση ενός πυραυλικού πολέμου»
Σύμφωνα με δύο υψηλόβαθμους Ισραηλινούς αξιωματούχους, το Ισραήλ σταθμίζει την απάντησή του. Η επιλογή να χτυπήσει τις πετρελαιοπηγές του Ιράν ήταν μία από τις πολλές που παρουσίασε το αμυντικό κατεστημένο στους ισραηλινούς ηγέτες, σύμφωνα με τους αξιωματούχους. Οι τρεις πηγές του Κόλπου δήλωσαν ότι η Σαουδική Αραβία, ως κορυφαίος εξαγωγέας πετρελαίου μαζί με τους πετρελαιοπαραγωγούς γείτονες – τα ΗΑΕ, το Κατάρ, το Κουβέιτ, το Ομάν και το Μπαχρέιν – έχουν έντονο ενδιαφέρον για την αποκλιμάκωση της κατάστασης.
“Θα βρεθούμε στη μέση ενός πυραυλικού πολέμου. Υπάρχει σοβαρή ανησυχία, ειδικά αν το ισραηλινό χτύπημα στοχεύει τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν”, δήλωσε μια δεύτερη πηγή του Κόλπου.
Οι ίδιες πηγές του Κόλπου δήλωσαν ότι ένα ισραηλινό χτύπημα στις πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν θα είχε παγκόσμιο αντίκτυπο, ιδιαίτερα για την Κίνα – τον κορυφαίο πελάτη πετρελαίου του Ιράν – καθώς και για την Καμάλα Χάρις ενόψει των προεδρικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου, στις οποίες είναι υποψήφια απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ. “Αν οι τιμές του πετρελαίου εκτοξευθούν στα 120 δολάρια ανά βαρέλι, αυτό θα βλάψει τόσο την αμερικανική οικονομία όσο και τις πιθανότητες της Χάρις στις εκλογές. Οπότε δεν θα επιτρέψουν (οι Αμερικανοί) να επεκταθεί ο πετρελαϊκός πόλεμος”, δήλωσε η πρώτη πηγή του Κόλπου.
Κατά τους ίδιυς η διασφάλιση όλων των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων παραμένει μια πρόκληση, παρά την ύπαρξη προηγμένων αμυντικών συστημάτων πυραύλων και Patriot, οπότε η κύρια προσέγγιση παραμένει διπλωματική: να σηματοδοτηθεί στο Ιράν ότι τα κράτη του Κόλπου δεν αποτελούν απειλή.
Ο Bernard Haykel, καθηγητής Σπουδών Εγγύς Ανατολής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, σημείωσε ότι το Ριάντ είναι ευάλωτο “επειδή οι Ιρανοί μπορούν να επιτεθούν αυτές τις εγκαταστάσεις δεδομένης της μικρής απόστασης από την ηπειρωτική χώρα”.
