Κυριάκος Μητσοτάκης: Η ΕΕ μπορεί να πολεμήσει τον Πούτιν με πλαφόν στο αέριο

Την ανάγκη επιβολής πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου και όχι μόνο του ρωσικού υπογράμμισε σε άρθρο γνώμης στο Bloomberg, ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης, σημειώνοντας πως μετά από μήνες διαβουλεύσεων και αποφυγής λήψης αποφάσεων, έχει έρθει πλέον ο καιρός να δράσει η Ευρώπη ώστε να διασωθούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Μετά από μήνες διαβουλεύσεων και εκτροπών, ήρθε η ώρα για την Ευρώπη να θέσει ανώτατο όριο στις τιμές του φυσικού αερίου, αναφέρει ο πρωθυπουργός και τονίζει πως η Ρωσία έχει μετατρέψει σε όπλο την ενέργεια, με σαφή στόχο την αποσταθεροποίηση των κοινωνιών μας. Δεκαπέντε κράτη μέλη έχουν εκφράσει σαφώς την υποστήριξή τους για την επιβολή ανώτατου ορίου στις τιμές. Η Ευρώπη πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο της αγοράς φυσικού αερίου της.

Ο πρωθυπουργός εξηγεί πως σε κανονικούς καιρούς, οι κυβερνήσεις πρέπει να αφήσουν τις αγορές να λειτουργήσουν. Δεν είναι όμως φυσιολογικές εποχές. Καθώς οι τιμές αυξάνονται σε πρωτοφανή επίπεδα, η αγορά έχει πάψει να λειτουργεί. Η ρευστότητα έχει στερέψει και η αστάθεια έχει εκτοξευτεί, δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες για τους προμηθευτές και τους κερδοσκόπους να επωφεληθούν από τις απότομες κινήσεις των τιμών. Οι μεγάλες ενεργειακές εταιρείες υφίστανται πιέσεις, ζητώντας κρατική βοήθεια. Κανένα νοικοκυριό, εταιρεία ή κυβέρνηση δεν μπορεί να σχεδιάσει ή να διαχειριστεί μια αγορά όπου οι τιμές αυξάνονται ή μειώνονται τυχαία.

Καθώς οι τιμές αυξάνονται σε πρωτοφανή επίπεδα, η αγορά έχει πάψει να λειτουργεί. Η ρευστότητα έχει στερέψει και η μεταβλητότητα έχει εκτοξευθεί, δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες για τους προμηθευτές και τους κερδοσκόπους να επωφεληθούν από τις απότομες μεταβολές των τιμών. Οι μεγάλες ενεργειακές εταιρείες βρίσκονται υπό πίεση, ζητώντας κυβερνητική βοήθεια. Κανένα νοικοκυριό, εταιρεία ή κυβέρνηση δεν μπορεί να σχεδιάσει ή να διαχειριστεί μια αγορά όπου οι τιμές κινούνται τυχαία προς τα πάνω ή προς τα κάτω.

Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις, το πρώτο τρίμηνο του 2022, η Ευρωπαϊκή Ένωση πλήρωσε 62 δισ. ευρώ επιπλέον για την εισαγωγή φυσικού αερίου σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο τελικός απολογισμός για το 2022 θα ανέλθει σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια, τρισεκατομμύρια, αν συνυπολογίσει κανείς τις επιπτώσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και στην οικονομία γενικότερα. Εν τω μεταξύ, το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ρωσίας έχει τριπλασιαστεί σε πάνω από 180 δισ. δολάρια μέχρι τον Αύγουστο του 2022.

Αυτές οι τιμές βοήθησαν στην προσέλκυση προσφοράς στην Ευρώπη, αλλά με υπέρογκο κόστος – εξασφαλίσαμε την προσφορά, αλλά παραμελήσαμε το κόστος. Η Ευρώπη πληρώνει δύο έως τρεις φορές περισσότερο για το φυσικό αέριο από ό,τι τα ασιατικά έθνη. Μια αύξηση των τιμών ήταν αναπόφευκτη, αλλά η επιτυχία της Ευρώπης στην απόκτηση φυσικού αερίου οφείλεται εν μέρει στην οικονομική επιβράδυνση στην Κίνα. Σε ένα τυπικό έτος, οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου της Κίνας αυξάνονται κατά 25% – μέχρι στιγμής φέτος, έχουν μειωθεί κατά 20%. Αυτή η μετατόπιση, επέτρεψε στην Ευρώπη να εισάγει το φυσικό αέριο που χρειάζεται.

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια ανισορροπία που οι τιμές από μόνες τους δεν μπορούν να διορθώσουν. Οι εισαγωγές LNG στην Ευρώπη είναι σταθερές από τις αρχές του 2022, παρά τη συνεχή άνοδο των τιμών. Η ικανότητα της Ευρώπης να αντικαταστήσει το ρωσικό φυσικό αέριο είναι εξίσου συνάρτηση της φυσικής όσο και της οικονομίας: Όσο ψηλά κι αν ανέβουν οι τιμές, η Ευρώπη στο σύνολό της δεν μπορεί, βραχυπρόθεσμα, να αντικαταστήσει πλήρως τις ποσότητες που έχει χάσει από τη Ρωσία. Όταν η προσφορά δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις τιμές, το να αφήνεις τις τιμές να αυξάνονται για πάντα είναι πράξη αμέλειας, όχι σύνεσης.

Αντιμέτωπες με τεράστιο κόστος, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά πρέπει να εξοικονομήσουν ενέργεια και να στραφούν σε εναλλακτικά καύσιμα. Όλα αυτά είναι απαραίτητα. Αλλά πρέπει να κάνουμε διάκριση ανάμεσα στην «εξοικονόμηση» και την καταστροφή, ανάμεσα στη λογική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και στις ανεξέλεγκτες τιμές που κλείνουν τις βιομηχανίες μας και χρεοκοπούν τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις.

Ο πρωθυπουργός τονίζει πως αργά ή γρήγορα, οι αγορές θα ισορροπήσουν – αλλά χωρίς ανώτατο όριο στις τιμές, το κόστος αυτής της εξισορρόπησης θα μετρηθεί σε ζωές που θα καταστραφούν και θέσεις εργασίας που θα χαθούν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρότεινα τον Ιούλιο ένα πανευρωπαϊκό σύστημα αποζημίωσης των μεγάλων χρηστών ενέργειας για τη μείωση της κατανάλωσής τους, φέρνοντας την αγορά σε ισορροπία χωρίς να καταφεύγει σε ακραίες τιμές.

Η αναδυόμενη συναίνεση συγκλίνει προς ένα μικρό σύνολο επιλογών. Ο κοινός παρονομαστής είναι η επιθυμία να επιβληθεί ανώτατο όριο σε όλο το φυσικό αέριο, όχι μόνο στις μικρές ποσότητες που εξακολουθούν να προέρχονται από τη Ρωσία. Το ανώτατο όριο θα πρέπει να είναι αρκετά υψηλό ώστε να λειτουργεί ως διακόπτης αλλά να επιτρέπει τη συνέχιση της δραστηριότητας της αγοράς σε λογικά επίπεδα. Έχω κατά νου ένα συγκεκριμένο ανώτατο όριο, αλλά το ποσό αυτό αποτελεί αντικείμενο εμπιστευτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών μελών, τις οποίες θέλω να σεβαστώ – γι’ αυτό και δεν θα το αποκαλύψω εδώ. Παρόλα αυτά, με αρκετά υψηλές τιμές, οι προμηθευτές θα εξακολουθούν να στέλνουν το φυσικό αέριο τους στην Ευρώπη και οι καταναλωτές θα εξακολουθούν να έχουν λόγους να μειώσουν τη ζήτησή τους. Ένα ανώτατο όριο θα πρέπει να είναι ένα ανοδικό όριο για το πόσο ψηλά μπορούν να φτάσουν οι τιμές, όχι ένας τεχνητά χαμηλός αριθμός που θα αποσταθεροποιήσει τις αγορές.

Ένα ανώτατο όριο τιμών ενέχει φυσικά κινδύνους. Αλλά καθώς μπαίνουμε στο χειμώνα, οι κίνδυνοι της αδράνειας επιτείνονται. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια και να παρακολουθούμε τη Ρωσία να χρησιμοποιεί τους θεσμούς της αγοράς μας εναντίον μας. Είναι πράξη κοινής λογικής και κυριαρχίας να παρέμβουμε και να σχεδιάσουμε κανόνες που να ανταποκρίνονται στην πρωτοφανή πρόκληση που αντιμετωπίζουμε. Η επιβολή ανώτατου ορίου στις τιμές του φυσικού αερίου είναι ένα αναπόφευκτο βήμα σε αυτή τη διαδικασία.