PLUS
Η είδηση του θανάτου του πρώην πρωθυπουργού της Κίνας Λι Κετσιάνγκ νωρίς το πρωί της Παρασκευής δεν πρωταγωνίστησε στην επικαιρότητα. Με τον κόσμο να έχει στραμμένο το βλέμμα στις δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, όλα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.
Ωστόσο μιλάμε για έναν πολιτικό, που επί μία 10ετία ήταν τυπικά ο δεύτερος ισχυρότερος άνδρας της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη. Στην ουσία έμενε πάντα «κρυμμένος» στη σκιά του προέδρου Σι Τζινπίνγκ.
Ο Λι διετέλεσε πρωθυπουργός από το 2012 έως το 2022. Σε αντίθεση με τον Σι, που ήταν παιδί ενός σημαντικού στελέχους του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ), ο Λι γεννήθηκε στην αφάνεια.
Γεννημένος το 1955 στην επαρχία Ανούι που μαστιζόταν από τη φτώχεια είδε την εκπαίδευσή του να διαταράσσεται από την Πολιτιστική Επανάσταση (1966-1976). Αντί να πάει στο πανεπιστήμιο μετά την αποφοίτησή του από το λύκειο το 1974, ήταν ένας από τους εκατομμύρια νέους που «στάλθηκαν στην ύπαιθρο» ως μέρος μιας πολιτικής για τη μείωση του αστικού πληθυσμού και τη βίαια κατήχηση των «προνομιούχων» νέων της πόλης.
Ο Λι ήταν μέρος της γενιάς των φοιτητών που μπήκαν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στον απόηχο της Πολιτιστικής Επανάστασης, φοιτώντας στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, αφού θριάμβευσε στις εισαγωγικές εξετάσεις. Ήταν εξαιρετικά έξυπνος, αλλά είχε επίσης στραμμένο το βλέμμα του στην ηγεσία από την αρχή.
Οι συμφοιτητές, μερικοί από τους οποίους έγιναν αντιφρονούντες, τον θυμούνταν ως έξυπνο αλλά και επιφυλακτικό, απρόθυμο να ρισκάρει την καριέρα του μέσω μιας αδέξιας λέξης. Κάποιοι τον έβλεπαν ως «πολύ ιδεαλιστή, πολύ φιλόδοξο», ενώ άλλοι παρατήρησαν ότι δεν έπινε καν αλκοόλ ή τραγουδούσε επειδή «ο στόχος του ήταν η κορυφή».
Ξεκάθαρα στόχευε σε έναν υψηλό ρόλο από νεαρή ηλικία, ξεχωρίζοντας ως νέος τεχνοκράτης με ικανότητες.
Στη δεκαετία του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, έχτισε την καριέρα του μέσω ενός μείγματος δουλειάς στην Κομμουνιστική Ένωση Νεολαίας – του οποίου οι απόφοιτοι, συμπεριλαμβανομένου του μετέπειτα Κινέζου προέδρου Χου Τζιντάο, σχημάτισαν μια χαλαρή πολιτική φατρία γνωστή ως tuanpai – και της υποτροφίας που είχε. Η διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου απέσπασε πολλούς επαίνους.
Το 1998, ήταν ο νεότερος επαρχιακός κυβερνήτης της Κίνας, αναλαμβάνοντας τη μεγάλη, φτωχή και επιρρεπή σε καταστροφές επαρχία Χενάν. Βοήθησε στην τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης εκεί, αλλά κάλυψε επίσης ένα σκάνδαλο στο οποίο ο HIV εξαπλώθηκε μέσω παράνομων τραπεζών αίματος, συλλαμβάνοντας ακτιβιστές και φιμώνοντας τους καταγγέλλοντες.
Το 2004, έγινε γραμματέας του κόμματος —ρόλος πιο σημαντικός από εκείνον του κυβερνήτη — για τη βορειοανατολική επαρχία Λιαονίνγκ. Θεωρήθηκε ως προστατευόμενος τόσο του Χου Τζιντάο όσο και του Γουν Τζιαμπάο.
Η σύζυγος του Λι, Τσενγκ Χονγκ, είναι καθηγήτρια πανεπιστημίου με ειδίκευση στην αμερικανική λογοτεχνία.
Ο Λι μιλούσε καλά αγγλικά ο ίδιος, σε αντίθεση με τον Σι, μεταφράζοντας ακόμη και ένα βιβλίο για το συνταγματικό δίκαιο ως φοιτητής. Και πριν γίνει πρωθυπουργός, ο Λι ήταν αρκετά δημοφιλής στους ξένους διπλωμάτες.
Οι οικονομικές του γνώσεις και η αφοσίωσή του στην τόνωση της ανάπτυξης είχαν ως αποτέλεσμα ο Economist να δημιουργήσει τον λεγόμενο δείκτη Li Keqiang, μια ανεπίσημη αλλά χρήσιμη μέθοδο αξιολόγησης της οικονομικής απόδοσης της Κίνας.
Το 2007, ενώ ήταν ακόμη επικεφαλής του κόμματος στη Λιαονίνγκ, ο Λι είπε στον Αμερικανό πρέσβη στην Κίνα ότι τα επίσημα οικονομικά μεγέθη της Κίνας ήταν βαθιά αναξιόπιστα και περιέγραψε τις μεθόδους που χρησιμοποίησε για να προσπαθήσει να πάρει ακριβείς πληροφορίες.
Αντί να εμπιστεύεται επίσημα στοιχεία για το ΑΕΠ, είπε, εξέτασε αριθμούς που ήταν πιο δύσκολο ή λιγότερο πιθανό να παραποιηθούν, όπως η χρήση φορτίου και ηλεκτρικής ενέργειας, και έστειλε το προσωπικό του για να ερευνήσει την κατάσταση επί τόπου. Η περιγραφή της συζήτησης δημοσιεύτηκε σε διπλωματικά τηλεγραφήματα που διέρρευσαν το 2010, προκαλώντας το ενδιαφέρον για την ειλικρίνεια και τη διορατικότητα του Λι.
Υπήρχαν κάποιες εικασίες ότι ο Λι θα μπορούσε να διαδεχτεί τον Χου στην κορυφαία θέση της χώρας. Αλλά μετά το 17ο Συνέδριο του Κόμματος το 2007, όταν ο Λι έγινε ο κορυφαίος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του Γουέν, φαινόταν πολύ πιο πιθανό ότι θα ήταν ο δεύτερος στην ιεραρχία μετά τον Σι. Έτσι κι έγινε
Εκείνη την εποχή, επικρατούσε η «συλλογική ηγεσία» και η ιδέα φαίνεται να ήταν ότι η ιδεολογική ορθότητα και οι πολιτικές δεξιότητες του Σι υπερνικούσαν τον πραγματιστικό ρεφορμισμό του Λι. Μερικοί ξένοι αναλυτές ήλπιζαν στα «Likonomics», ένα πρόγραμμα ευρείας οικονομικής αλλαγής.
Πολύ σύντομα μετά την άνοδο του Σι στην εξουσία, κατέστη σαφές ότι ήταν πανίσχυρος. Και για τους Κινέζους αξιωματούχους, ο πολιτικός πραγματισμός είναι πιο σημαντικός από τις οικονομικές γνώσεις. Ο Λι συνέχισε να κάνει τη δουλειά του, ήσυχα και στη σκιά του ηγέτη.
