PLUS
Το παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους εταίρους και δανειστές και την «χαοτική» διαπραγματευτική πολιτική του Αλέξη Τσίπρα, περιγράφει σε άρθρο του στη Liberation ο ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας στις Βρυξέλλες Ζαν Κατρεμέρ, με τίτλο «Αλέξης Τσίπρας: Καλός Έλληνας πολιτικός, κακός Ευρωπαίος διαπραγματευτής». Σύμφωνα με τον γνωστό δημοσιογράφο, οι εταίροι και δανειστές μας συνειδητοποίησαν πως δεν διαπραγματεύονται με μια κανονική κυβέρνηση, αλλά με μια κεντρική επιτροπή, καθώς ο Αλέξης Τσίπρας φαινόταν εγκλωβισμένος μέσα στις συνιστώσες και τις διαφορετικές απόψεις των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ επικαλούμενος ευρωπαϊκές πηγές χαρακτηρίζει το δημοψήφισμα μια νίκη εντός της Ελλάδας για τον Αλέξη Τσίπρα και μια «καταστροφή» σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Χαρακτηριστικό του παρασκηνίου και του τρόπου με τον οποίο εξελίσσονταν οι διαπραγματεύσεις είναι το περιστατικό που περιγράφει ο Ζαν Κατρεμέρ, όταν κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων για την εξίσωση του ΦΠΑ στα νησιά με αυτόν της ηπειρωτικής Ελλάδα, ο Νίκος Παππάς πήρε θέση κατά της συμφωνίας. ««Κύριε Πρωθυπουργέ, δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό, δεν μπορείτε!» αναφωνεί ο Νίκος Παππάς, ο πιο κοντινός σύμβουλος του Αλέξη Τσίπρα. Μιλάει σκόπιμα στα αγγλικά, έτσι ώστε να τον καταλάβουν όλοι. Ο επικεφαλής της ελληνικής κυβέρνησης μόλις συμφώνησε να εξισώσει τον ΦΠΑ στα ελληνικά νησιά με εκείνον στην ηπειρωτική Ελλάδα όπως ζητήθηκε από τους συνομιλητές του, τον Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Πιερ Μοσκοβισί, Επίτροπο για την οικονομία, την Κριστίν Λαγκάρντ, γενική διευθύντρια του ΔΝΤ και τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, πρόεδρο του Eurogroup. «Δεν τον ένοιαζε, προφανώς,» είπε ένας από τους μάρτυρες της σκηνής, που έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες την περασμένη άνοιξη, κατά τη διάρκεια μιας ακόμη διαπραγμάτευσης. «Το μόνο πράγμα που τον ενδιέφερε ήταν να πάει τις διαπραγματεύσεις σε πολιτικό επίπεδο με τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, αλλά να μην διαπραγματευτεί τις λεπτομέρειες του προγράμματος. Έτσι, δέχτηκε τον ΦΠΑ στα νησιά ως μία χειρονομία που έδειχνε ενόχληση». Σύμφωνα με τις πηγές του Γάλλου δημοσιογράφου, η ξαφνική αυτή εμπλοκή του Νίκου Παππά εξέπληξε τους πάντες «Δεν έχουμε ακούσει ποτέ σε μια «κανονική» κυβέρνηση, ένας απλός σύμβουλος να απευθύνεται με αυτόν τον τρόπο στον Πρωθυπουργό. Ο Τσίπρας και ο Παππάς αποχώρησαν από την αίθουσα των διαπραγματεύσεων για να συζητήσουν με την ελληνική αντιπροσωπεία. Όταν επέστρεψε ο Τσίπρας εξήγησε πως δεν μπορεί να δεχθεί να αυξήσει τον ΦΠΑ στα νησιά. Ο Γιούνκερ και οι συνεργάτες του μένουν έκπληκτοι.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα της Liberation, «αυτή η χαοτική λειτουργία είναι σήμα κατατεθέν του ΣΥΡΙΖΑ. Διότι, στην πραγματικότητα, ο Αλέξης Τσίπρας δεν ήταν πρωθυπουργός, αλλά απλά «πρώτος μεταξύ ίσων» σε ένα σύνθετο πολιτικό μηχανισμό», ενώ ο Πιερ Μοσκοβισί υποστήριξε πως κατάλαβε αμέσως τη λειτουργία του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς στα νιάτα του ήταν τροτσκιστής.
«Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ο Τσίπρας αποχωρούσε συχνά από το τραπέζι για να ελέγχει αν ακόμα είχε την υποστήριξη των διαφόρων συνιστωσών του. Όταν διαπίστωνε ότι δεν την είχε, επέστρεφε στις διαπραγματεύσεις και ακόμη και αν μιλούσε με πολύ ασάφεια, όλοι παρατηρούσαν ότι είχε αναγκαστεί να αλλάξει θέση. Με λίγα λόγια, οι Ευρωπαίοι είχαν διαπραγματευτεί για έξι μήνες και όχι με μία κλασική κυβέρνηση, αλλά με μια κεντρική επιτροπή. Οι εταίροι της Αθήνας χρειάστηκαν αρκετές εβδομάδες μετά τις βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, για να καταλάβουν πως έχουν να κάνουν με: μια συνομοσπονδία μικρών κομμάτων που ξεκινούσε από τον τροτσκισμό περνούσε στους σοσιαλδημοκράτες και έφτανε στους σταλινικούς κομμουνιστές, τους οπαδούς του Τσάβες και τους μαοϊκούς και το οποίο σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια πέρασε από το 4% των ψήφων στο 36%, χωρίς να έχει καμία διοικητική ή κυβερνητική εμπειρία, χωρίς τη γνώση των ευρωπαϊκών περιορισμών ή ακόμη και την οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας.
Η εσφαλμένη ανάλυση του Τσίπρα
Όπως αναφέρει η εφημερίδα, «ο Τσίπρας ήταν πεπεισμένος ότι θα αρκούσε να συμφωνήσει με τη Γερμανία και τη Γαλλία και όλοι οι άλλοι θα ακολουθούσαν. Ήταν μια σοβαρά εσφαλμένη ανάλυση αφού οι φτωχότερες χώρες από την Ελλάδα και εκείνες που προέρχονταν από πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας, όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, είναι απείρως πιο σκληρές από το Βερολίνο.
Με άλλα λόγια, θα έπρεπε να διαπραγματευτεί με όλους. Όμως, περισσότερο απ ‘όλα, οι εταίροι του δεν είχαν ποτέ καταλάβει ποια ήταν η στρατηγική του. Ορισμένοι πίστευαν ότι δεν είχε καμία στρατηγική και ήταν απλώς παγιδευμένος στις μη βιώσιμες προεκλογικές υποσχέσεις του και την αριστερά του κόμματός του η οποία δεν ήθελε καμία υποχώρηση.
Αντιθέτως, άλλοι πιστεύουν ότι ήξερε τι έκανε. Αυτή είναι η περίπτωση του Πιερ Μοσκοβισί: «Ο σκοπός του Τσίπρα ήταν να πάμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο υπουργός Οικονομικών του, δεν πήγε να διαπραγματευτεί, αλλά να κερδίσει χρόνο, περιμένοντας το τέλος του Ιουνίου, με την ελπίδα ότι η προοπτική του Grexit θα προκαλούσε αρκετό φόβο για να κάνουμε υποχωρήσεις, ιδίως στο ζήτημα του χρέους και σε ορισμένες σημαντικές μεταρρυθμίσεις».
Το βασικότερο πρόβλημα, στο οποίο ο Αλέξης Τσίπρας έμπλεξε τα πόδια του στο ευρωπαϊκό χαλί, ήταν η αιφνιδιαστική ανακοίνωση του δημοψηφίσματος. «Το δημοψήφισμα προκάλεσε ένα μεγάλο πλήγμα στην εύθραυστη εμπιστοσύνη που υπήρχε ανάμεσα στα κράτη μέλη, το ΔΝΤ, την ΕΚΤ, και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ελληνική κυβέρνηση» υποστηρίζει ο Επίτροπος Μοσκοβισί. «Πολύ περισσότερο το γεγονός ότι το κείμενο που τέθηκε στο δημοψήφισμα δεν ήταν το κείμενο που είχε συμφωνηθεί και το οποίο οι Έλληνες πολίτες το θεώρησαν ως μία πρόσθετη προδοσία. «Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν μια νίκη για την εσωτερική πολιτική του Τσίπρα: έγινε ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης του κόμματός του και της χώρας του», λέει ο Μοσκοβισί «το χρειαζόταν για να απαλλαγεί από την αριστερή πλευρά του κόμματός του»
«Καταστροφή» το δημοψήφισμα
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο όμως το δημοψήφισμα ήταν μια καταστροφή: Ο Τσίπρας έπρεπε να μεταβεί στις Βρυξέλλες στις 12 Ιουλίου με ένα σχέδιο συμφωνίας ακόμα πιο σκληρό που είχε υποβληθεί στο δημοψήφισμα. Ήξερε ότι θα υπάρξει ένα αντίτιμο που πρέπει να πληρώσει για το γεγονός ότι «γύρισε το τραπέζι», υποστηρίζει ο Πιερ Μοσκοβισί. «Οι Ευρωπαίοι του είπαν, είχατε το δημοψήφισμα σας; Και τι έγινε; Τώρα, αν θέλετε μια συμφωνία, θα την έχετε, αλλά σύμφωνα με τους όρους μας», δήλωσε ο Γάλλος επίτροπος.
Αλλά ο Τσίπρας δεν είχε «σχέδιο Β»: Στις 14 Ιουλίου, εξήγησε ότι ζήτησε την εκπόνηση μελέτης σχετικά με τις συνέπειες ενός Grexit, μετά την οποία απέκλεισε οριστικά αυτήν την επιλογή. Αναγκάστηκε να συναινέσει σε ακόμη αυστηρότερους όρους από ό, τι ήταν πρόθυμος να κάνει αρχικά. Όπως κατήγγειλε ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας στις 29 Ιουλίου, «ο εκβιασμός (των Ευρωπαίων) ήταν κυνικός: Είτε ένας σκληρός και επώδυνος συμβιβασμός, είτε η οικονομική καταστροφή, διαχειρίσιμη για την Ευρώπη, όχι μεν πολιτικά, αλλά από οικονομικής άποψης, η οποία όμως για την Ελλάδα και την ελληνική Αριστερά θα ήταν ανυπέρβλητα».
Ο Λένιν και η επαναστατική τακτική του συμβιβασμού
Αλλά ο ίδιος ισχυρίζεται ότι ήταν απαραίτητος ο «συμβιβασμός» ως «στοιχείο της επαναστατικής τακτικής» τόσο αγαπητής στο Λένιν γιατί θα «επιτρέψει να συνεχίσει τον αγώνα». Αυτό σημαίνει ότι η εμπιστοσύνη μεταξύ Τσίπρα και των εταίρων του, παρά την ταχεία επίτευξη συμφωνίας για το τρίτο πρόγραμμα βοήθειας δεν υφίσταται στην πράξη: Το να αναφέρεται στον Λένιν δεν είναι στην πραγματικότητα ο καλύτερος τρόπος για να καθησυχάσει τους Γερμανούς συντηρητικούς ή τις πρώην «λαϊκές δημοκρατίες» της Ανατολικής Ευρώπης… Ο Τσίπρας έχει φέρει την Ελλάδα «στο κέντρο του κόσμου», όπως ο ίδιος εκτιμά, αλλά επίσης την έθεσε υπό στενή επιτήρηση.
