Μάχη για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων – Στο τραπέζι άμυνα και πυρηνικά

Την Πέμπτη και την Παρασκευή (15-16 Σεπτεμβρίου), οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ θα συναντηθούν ανεπίσημα στο Σαντιάγο της Ισπανίας για να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε συναίνεση σχετικά με το ποιος υποψήφιος θα γίνει ο επόμενος πρόεδρος της ΕΤΕπ.

Καθώς πλησιάζει η ώρα της κρίσης, οι θέσεις των υποψηφίων για τα πυρηνικά και την άμυνα – μαζί με την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας – είναι αυτές που βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.

Όπως και να έχει, αυτά τα θέματα προκαλούν μια «έντονες αντιπαραθέσεις» στους κύκλους της ΕΕ, δήλωσε η η Δανή υποψήφια και πρώην επικεφαλής της Επιτροπής Ανταγωνισμού της ΕΕ Μαργκρέτε Βεστάγκερ σε ομάδα δημοσιογράφων στην πρεσβεία της Δανίας στο Βερολίνο την Παρασκευή (8 Σεπτεμβρίου).

Η πυρηνική ενέργεια έχει διχάσει τα κράτη μέλη σχετικά με το αν θα πρέπει να θεωρείται «στρατηγική» πηγή ενέργειας για τους σκοπούς της απαλλαγής της οικονομίας της ΕΕ από τον άνθρακα.

Όσον αφορά την άμυνα, η ΕΤΕπ έχει χορηγήσει μόνο χρηματοδότηση «διπλής χρήσης», η οποία επικεντρώνεται σε έργα που καλύπτουν τόσο στρατιωτικές όσο και πολιτικές ανάγκες. Η στροφή προς τη χρηματοδότηση μόνο για στρατιωτικούς σκοπούς οδήγησε πολλούς σε ανησυχίες ότι η Τράπεζα θα έχανε την πιστοληπτική της αξιολόγηση ΑΑΑ.

Όμως η Βεστάγκερ, η οποία ηγείται της κούρσας μαζί με την ισπανίδα αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Οικονομικών Νάντια Καλβίνιο, δήλωσε την Παρασκευή ότι θα ήταν πρόθυμη να αναλάβει περισσότερους επενδυτικούς κινδύνους ως επικεφαλής της ΕΤΕπ και ήταν ανοιχτή – με «ρεαλισμό» – να υποστηρίξει τη χρηματοδότηση πυρηνικών και αμυντικών έργων.

«Απόλυτα ρεαλιστική»

«Αν ανάψετε τα φώτα [στη Δανία] μια γκρίζα μέρα χωρίς άνεμο, λοιπόν, είναι πολύ πιθανό η ηλεκτρική ενέργεια να είναι ενέργεια που παράγεται με πυρηνικά από τη Σουηδία», δήλωσε η Βεστάγκερ.

Αν και μέχρι τώρα είχε υιοθετήσεις σκεπτικιστική στάση απέναντι στα πυρηνικά, φάνηκε να είναι πλέον ανοιχτή σε αυτό το θέμα την Παρασκευή: «Εάν υπάρχουν αποφάσεις να γίνουν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο, αυτό είναι απολύτως αποδεκτό από μένα», δήλωσε, αν και πρόσθεσε ότι τέτοιες εκκλήσεις εναπόκεινται τελικά στα πολιτικά όργανα, όπως το Κοινοβούλιο, η Επιτροπή και το Συμβούλιο, και όχι στην τράπεζα.

«Δεν νομίζω ότι η τράπεζα θα πρέπει να είναι το μέρος όπου μπορείς να κάνεις δεύτερες εκτιμήσεις ή να κόψεις τις διαφωνίες στα πολιτικά μας όργανα», δήλωσε η Βεστάγκερ, υποστηρίζοντας ότι αρνείται να δει την ΕΤΕπ να γίνεται «ένα ακόμη πολιτικό πεδίο μάχης».

Την Τετάρτη, ο Τιερί Μπρετόν, επίτροπος της ΕΕ για την εσωτερική αγορά, τάχθηκε υπέρ των επενδύσεων της ΕΤΕπ στην πυρηνική ενέργεια: «Φυσικά, η πυρηνική ενέργεια έχει μια πορεία [στην Ευρώπη], φυσικά, πρέπει να χρηματοδοτηθεί και φυσικά, νομίζω ότι η ΕΤΕπ πρέπει να το κάνει», δήλωσε στους δημοσιογράφους.

Το ίδιο ισχύει και για την άμυνα και τις αποκλειστικά στρατιωτικές επενδύσεις: «Τα πράγματα αλλάζουν» σε αυτό το μέτωπο, δήλωσε η Βεστάγκερ, διατηρώντας όλες τις επιλογές χρηματοδότησης στο τραπέζι, αλλά προειδοποιώντας ότι εξακολουθεί να απαιτείται «μια σε βάθος συζήτηση στην Ευρώπη για το τι θέλουμε να κάνουμε».

Ως ο χρηματοδοτικός βραχίονας της ΕΕ, η ΕΤΕπ έχει κρίσιμη σημασία για τις πιο δαπανηρές πολιτικές φιλοδοξίες του μπλοκ, όπως η πράσινη μετάβαση και η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Διαθέτει σημαντική οικονομική δύναμη πυρός, με ισολογισμό που κυμαίνεται γύρω στα 544 δισ. ευρώ.

Κατευνασμός της διαμάχης με το Παρίσι

Το Παρίσι και η Βεστάγκερ δεν είχαν πάντα κοινή γνώμη – μήπως προσπαθεί να επανορθώσει;

Τον περασμένο Ιούλιο, η Βεστάγκερ δέχθηκε πυρά από τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν για τον διορισμό της Αμερικανίδας Φιόνα Σκοτ Μόρτον ως επικεφαλής οικονομολόγου της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού οδηγώντας τελικά στην απομάκρυνση της Σκοτ Μόρτον.

Η Βεστάγκερ είχε επίσης προκαλέσει την οργή των Ηλυσίων το 2019, όταν, ως Επίτροπος Ανταγωνισμού, έθεσε βέτο σε μια ευρείας κλίμακας συγχώνευση μεταξύ της γαλλικής Alstom και της γερμανικής Siemens -που είχε χαρακτηριστεί τότε ως η γέννηση ενός «σιδηροδρομικού γίγαντα της ΕΕ»- επικαλούμενη μονοπωλιακές ανησυχίες.

Ένα τέτοιο βέτο ήταν «ένα οικονομικό λάθος και ένα πολιτικό σφάλμα», δήλωσε τότε ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας Μπρουνό Λεμέρ, συμπληρώνονται πως στην ουσία ήταν «ένα δώρο στην Κίνα».

Το κατά πόσον η πρόσφατα βελτιωμένη στάση της Βεστάγκερ στο ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας θα είναι αρκετή για να εξομαλύνει τις διαμάχες του παρελθόντος, μένει να φανεί. Ο Λεμέρ από την άλλη, βέβαια, ξεκαθάρισε τον Ιούλιο του 2023 ότι η υποστήριξη της Γαλλίας θα κατευθυνθεί προς έναν υποψήφιο που θα είναι ανοιχτός στην παροχή μεγαλύτερης χρηματοδότησης σε επίπεδο ΕΕ στον πυρηνικό τομέα.

Η πρώην Επίτροπος βρίσκεται αντιμέτωπη με άλλους τέσσερις υποψηφίους για την κορυφαία θέση, με την Καλβίνιο να φημολογείται ότι προτιμάται από τους Γάλλους.

Ο νέος Πρόεδρος αναμένεται να αναλάβει τα καθήκοντά του στις αρχές του 2024.