PLUS
Εδώ και εβδομάδες τα ρωσικά ΜΜΕ έχουν εστιάσει τις εκπομπές τους σε ένα θέμα εξωτερικής πολιτικής, στη συνάντηση κορυφής στη Γενεύη. Σήμερα για πρώτη φορά ο Βλαντιμίρ Πούτιν συναντά τον Αμερικανό ομόλογό του και σε όλα τα κανάλια γίνονται αναλύσεις επί αναλύσεων για το τι ενδεχομένως να προκύψει ή εάν είναι εφικτή κάποια αλλαγή. Έμφαση δίνεται ακόμη και στις μικρότερες λεπτομέρειες, όπως π.χ. τον τόπο της συνάντησης, μια βίλα του 18ου αιώνα, λες και πρόκειται για υποδοχή βασιλέων. Επί της ουσίας το Κρεμλίνο κρατά μικρό καλάθι. Όπως λέγεται, επιτυχία δεν αναμένεται. Παρόλα αυτά ο Ρώσος πρόεδρος αφήνει να διαφανεί κάποια ελπίδα. «Μόνο το γεγονός της συνάντησης είναι από μόνο του καλό» είχε πει ο Πούτιν αρχές Ιουνίου σε τηλεοπτική συνέντευξη. «Στοιχηματίζω σε θετικό αποτέλεσμα». Από την δική του οπτική γωνία ένα θετικό αποτέλεσμα θα ήταν μια συμφωνία για βήματα ομαλοποίησης των ρωσοαμερικανικών σχέσεων. Σε συνέντευξη στο NBC πάντως διαπίστωσε ότι οι «διμερείς σχέσεις βρίσκονται στο πιο χαμηλό σημείο εδώ και χρόνια και γι αυτό την ευθύνη έχει η αμερικανική εσωτερική πολιτική».
Ως ίσοι προς ίσους
Η Τατιάνα Στανόβαγια, εμπειρογνώμων στο Κέντρο Carnegie της Μόσχας, καταγράφει στη Ρωσία «ένα ισχυρά θετικό κλίμα». Κατά την άποψή της προκύπτει από τις ασυνήθιστα αισιόδοξες δηλώνεις του ισχυρού επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας Νικολάι Πατρουσέφ, μετά από συνομιλίες με τον Αμερικανό ομόλογό του Τζέικ Σάλιβαν τον περασμένο Μάιο στη Γενεύη για την προετοιμασία της αυριανής συνάντησης των δύο προέδρων. «Σε ορισμένα σημεία είναι δυνατή συμφωνία με τις ΗΠΑ» είχε πει ο Πατρουσέφ μετά τη συνάντηση στην εφημερίδα Rossijskaja Gaseta. Λεπτομέρειες δεν ανέφερε. «Οι Ρώσοι δεν υπολόγιζαν ότι οι Αμερικανοί θα ήταν τόσο ανοιχτοί σε ρωσικές θέσεις» λέει η Στανόβαγια. Από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης προ 30 χρόνων υψηλά ιστάμενοι Ρώσοι εκφράζουν την επιθυμία να μιλήσουν με τις ΗΠΑ ως ίσοι προς ίσους. «Η Ρωσία είναι οικονομικά ασθενέστερη από ότι οι ΗΠΑ, αλλά επειδή συγκρινόμενη με το πυρηνικό της οπλοστάσιο, είναι το ίδιο ισχυρή, όλα τα άλλα δεν έχουν σημασία» εξηγεί την οπτική γωνία του Κρεμλίνου.
«Η Ρωσία χρειάζεται να γίνει αποδεκτή ως υπερδύναμη» εκτιμά και ο Χανς- Χένινγκ Σρέντερ, πρώην εμπειρογνώμων του Ιδρύματος Επιστήμη και Πολιτική σε θέματα Ρωσίας. «Οι μαζικές αναφορές στον τύπο εν όψει της συνάντησης δείχνουν ότι ο Πούτιν συνδέει περισσότερα συμφέρονται σε αυτήν από ότι ο Μπάιντεν». Ο Σρέντερ υπενθυμίζει εξάλλου ότι ήταν ο Αμερικανός πρόεδρος εκείνος που είχε την πρωτοβουλία της συνάντησης. Οι τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στη Μόσχα και την Ουάσιγκτον από την προσάρτηση της Κριμαίας πέρασαν από πολλές δοκιμασίες. Τον περασμένο Μάρτιο σε κάποια συνέντευξη ο Μπάιντεν αποκάλεσε τον Πούτιν «δολοφόνο». Η Μόσχα απάντησε με την απόσυρση του πρέσβη της από την Ουάσιγκτον. Ο Πούτιν πρότεινε δημόσια συζήτηση σε ζωντανή τηλεοπτική αναμετάδοση, αλλά ο Αμερικανός πρόεδρος δεν δέχθηκε. Αντ’ αυτού έκανε ένα ακόμη βήμα και επέβαλε νέες κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, μεταξύ άλλων επειδή επιχείρησε να αναμειχθεί στον προεκλογικό αγώνα το 2020, κάτι το οποίο η Μόσχα αρνείται.
Ακολούθησε η απέλαση Αμερικανών διπλωματών από τη Ρωσία και το ενδεχόμενο ότι θα ακολουθούσε και ο Αμερικανός πρέσβης. Από τότε οι πρεσβείες των δύο χωρών λειτουργούν χωρίς πρέσβεις. Παράλληλα η Ρωσία προχώρησε σε μαζική κινητοποίηση στρατιωτών της στα σύνορα με την Ουκρανία, που απετέλεσε και την αφορμή για τον Μπάιντεν να προτείνει τον Απρίλιο συνάντηση κορυφής. Πολλοί παρατηρητές προσάπτουν στον αρχηγό του Κρεμλίνου ότι με την απειλή στρατιωτικής κλιμάκωσης στην ανατολική Ουκρανία πίεσε γι αυτήν τη συνάντηση. Ο Αντρέι Κορτουνόφ, διευθυντής του Ρωσικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής (RSDM), δεν το συμμερίζεται, αλλά δεν αποκλείει η «μίνι κρίση στην Ουκρανία» να τον παρακίνησε ακόμη πιο πολύ να συναντήσει τον Πούτιν.
«Στρατηγική σταθερότητα»
«Οι εποχές που μια αμερικανοσοβιετική συνάντηση κορυφής έκοβε παγκόσμια την ανάσα έχουν παρέλθει, αλλά για τη Ρωσία αυτή η συνάντηση μπορεί να είναι πιο σημαντική απ’ ό,τι για τις ΗΠΑ» υποστηρίζει ο Κορτουνόφ. «Τέτοιες συναντήσεις θέτουν τις χώρες στο ίδιο επίπεδο και είναι σημαντικές για το στάτους και τη θέση της Ρωσίας στην παγκόσμια πολιτική». Αλλά και η Τατιάνα Στανόβαγια κάνει λόγο για «ασυμμετρία στη γεωπολιτική θέση». «Για τη Ρωσία η συνάντηση κορυφής σημαίνει τα πάντα, ενώ για τον Μπάιντεν είναι ένα βήμα καθοδόν προς μια μελλοντική διαχείριση του «κινεζικού προβλήματος». Αυτή η απόκλιση αντικατοπτρίζεται και στην προετοιμασία της συνάντησης. Υψηλόβαθμος Ρώσος διπλωμάτης εξέφρασε την λύπη του που η Ουάσιγκτον δεν είναι πρόθυμη να κάνει στη Γενεύη εξαντλητική καταγραφή των διμερών σχέσεων. «Η Μόσχα από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης επεδίωξε ευρύ διάλογο με την Ουάσιγκτον σε επίμαχα ζητήματα, αλλά οι ΗΠΑ είναι γνωστές για την προτίμησή τους να διεκπεραιώνουν καταρχήν τα μικρά και ρεαλιστικά ζητήματα» σημειώνει ο Αντρέι Κορτουνόφ.
Θέματα συζήτησης δεν θα λείψουν από τη Γενεύη. Από ρωσικής πλευράς το πιο σημαντικό είναι η «στρατηγική σταθερότητα» λέει ο Κορτουνόφ. Την ίδια άποψη συμμερίζεται και ο Χανς- Χένινγκ Σρέντερ. «Θέλουν ένα ντιλ για τα στρατηγικά όπλα» λέει. Αφότου οι ΗΠΑ αποχώρησαν από πολλές συμφωνίες με την Ρωσία, ο Μπάιντεν ανέκοψε την τάση και τον Ιανουάριο παρέτεινε την ισχύ της πυρηνικής συμφωνίας NEW START. «Στη Γενεύη ο Μπάιντεν θέλει να συνεχίσει από εκεί, και δεν εννοεί μόνο τα παραδοσιακά πυρηνικά όπλα, αλλά το διάστημα, τις κυβερνοεπιθέσεις ή τις επιθέσεις με ντρόουνς. Αλλά στη ρωσική λίστα επιθυμιών βρίσκεται πιθανότατα και ο τερματισμός διπλωματικών διενέξεων» πιθανολογεί ο Κορτουνόφ.
Σε τομείς όπως το ουκρανικό ή θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν διαφαίνεται κάποια πιθανότητα προσέγγισης, όπως τουλάχιστον εκτιμούν εμπειρογνώμονες. Η Τατιάνα Στανόβαγια πιστεύει ότι η Ρωσία είναι διατεθειμένη να αντιμετωπίσει την κριτική του Μπάιντεν ως ένα «αναπόφευκτο πρόγραμμα» της συνάντησης. Αλλά ρωσικές ελπίδες για μια νέα αρχή με τις ΗΠΑ είναι μάλλον εύθραυστες. Η Στανόβαγια πάντως προειδοποιεί ότι πιθανή αποτυχία στη Γενεύη θα μπορούσε να οδηγήσει τη Μόσχα σε μια ακόμη πιο επιθετική στάση απέναντι στη Δύση, αλλά και στο εσωτερικό. Από ρωσικής πλευράς η συνάντηση κορυφής επέτυχε ήδη ένα στόχο: ότι θα γίνει. Αλλά μια μιντιακή σκηνή, όπως επιθυμούσε ο Πούτιν, δεν πρόκειται να γίνει. Ο Μπάιντεν απέρριψε κοινή συνέντευξη τύπου.
Πηγή: DW – Ρόμαν Γκοντσαρένκο – Ειρήνη Αναστασοπούλου
