Μητσοτάκης: Το «θραύσμα Fagan» δείχνει την κατεύθυνση που πρέπει να κινηθεί το Βρετανικό Μουσείο

Το θραύσμα επέστρεψε στην Ελλάδα  με τη μέθοδο της μακροχρόνιας κατάθεσης για οκτώ χρόνια με την προοπτική να παραμείνει μόνιμα στον φυσικό του χώρο καθώς η περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας έχει ζητήσει από την κεντρική κυβέρνηση στη Ρώμη τη νομική διευθέτηση του ζητήματος μέσω του Κώδικα περί της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Το θέμα εξετάζεται στο πλαίσιο της Επιτροπής Ανάκτησης και Αποκατάστασης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που έχει συσταθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας.

«Η προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης προκειμένου να επιτευχθεί η μόνιμη επανένωση όλων των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεχίζεται αμείωτη», επισήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ σημείωσε ότι η λύση η οποία βρέθηκε στην προκειμένη περίπτωση «αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει διάθεση μεταξύ των μουσείων, μεταξύ των πολιτιστικών αρχών δύο χωρών, μπορεί να βρεθεί μία λύση η οποία είναι αμοιβαία αποδεκτή».

Η κατάθεση του «θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης αποτελεί καρπό των επαφών ανάμεσα στην Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη και την περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας, ειδικά τον Περιφερειακό Σύμβουλο Alberto Samonà, οι οποίες ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2020. «Το δημιούργημα του Φειδία εκπέμπει ασύγκριτη δύναμη, τελειότητα και ομορφιά. Αυτή την μοναδική σύνθεση της Δημιουργίας, της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας δικαιούται να δει στην ολότητά της η Ανθρωπότητα. Η διεθνής κοινότητα δικαιούται και απαιτεί να δει το αριστουργηματικής τέχνης δημιούργημα στο σύνολό του, επανενωμένο, εδώ, στο Μουσείο της Ακρόπολης, και όχι διαμελισμένο ανάμεσα στην Αθήνα και το Λονδίνο.» δήλωσε με νόημα η Λίνα Μενδώνη υπογραμμίζοντας πως «H επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα αποτελεί ηθική υποχρέωση για όλη την Ευρώπη, στο πλαίσιο της προστασίας της κοινής πολιτισμικής της κληρονομιάς».

Από την πλευρά του ο  Alberto Samonà ανάφερε πως «τα λόγια εκτίμησης και υποστήριξης που εξέφρασαν τις προηγούμενες ημέρες ο Ιταλός Υπουργός Πολιτισμού Dario Franceschini και η Υφυπουργός Πολιτισμού Lucia Borgonzoni μάς κάνουν να ευελπιστούμε για την οριστική θετική έκβαση του σχεδίου αυτού» ,  πρόσθεσε πωε  «τις επόμενες ημέρες θα γιορταστεί στη Σικελία την άφιξη από την Αθήνα του περιώνυμου αγάλματος της θεάς Αθηνάς, που θα έρθει για να το θαυμάσει ο κόσμος στο Μουσείο Salinas»   ενώ η διευθύντρια του Μουσείου Antonino Salinas Caterina Greco σημείωσε με νόημα: «Όπως έχει ήδη ειπωθεί, ελπίζουμε αυτή η “επιστροφή” στην Ελλάδα, στην Αθήνα, να γίνει σύντομα οριστική και, από τη στιγμή αυτή που βιώνουμε όλοι σήμερα, να διατηρηθεί για πάντα η ανάμνηση μιας χειρονομίας που θέλει να είναι κίνηση φιλίας και αμοιβαίας αναγνώρισης».

Τμήμα της Ιστορίας το «θράυσμα Fagan»

Το «θραύσμα Fagan» αποτελεί απότμημα του λίθου VI της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα, όπου αναπαρίστανται ολύμπιοι θεοί ενώ παρακολουθούν την πομπή των Παναθηναίων και την παράδοση του πέπλου στην πολιούχο θεά Αθηνά. Στο θραύσμα έχουν διασωθεί τα κάτω άκρα θεάς, πιθανότατα της Άρτεμης. Tο αριστερό τμήμα της λίθου VI βρίσκεται στο Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ το δεξιό τμήμα φιλοξενείται στοΒρετανικό Μουσείο, στο Λονδίνο.

Το θραύσμα -με ύψος 0,355 μέτρα, πλάτος 0,31 μέτρα και πάχος 0,105 μέτρα- ανήκε στη συλλογή του Robert Fagan, Βρετανού Πρόξενου στη Σικελία και στη Μάλτα, η οποία αγοράστηκε από το Πανεπιστήμιο του Παλέρμο μεταξύ 1818-1820. Περιήλθε στην κατοχή του Μουσείου Antonino Salinas το 1836. Το θραύσμα είχε εκτεθεί στο Μουσείο της Ακρόπολης για σύντομο χρονικό διάστημα το 2008, μέσω δανεισμού, στο πλαίσιο της περιοδικής έκθεσης «Νόστοι».

«Το γλυπτό φαίνεται ότι έπεσε από τη θέση του και βρέθηκε στον πρόποδα του Παρθενώνα με τους βομβαρδισμούς του Μοροζίνι ή με τους βομβαρδισμούς της πολιορκίας των Αθηνών. Αν το συγκρίνουμε με τα υπόλοιπα κομμάτια της ζωφόρου, αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι έχει την καλύτερα σωζόμενη επιφάνεια. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η επιφάνεια είναι ελαφρώς τριμμένη. Εδώ έχει τη φρεσκάδα που είχε το ίδιο το αρχαίο και γι’ αυτό είμαστε υπερήφανοι»  εξήγησε ο Πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης Δημήτρης Παντερμαλής ενώ ο γενικός διευθυντής του, Νίκος Σταμπολίδης, πρόσθεσε: «Το κομμάτι που κατατίθεται σήμερα εδώ για να προσαρμοστεί στη θέση που αιώνια ανήκε, φέρει πάνω του το πόδι της Αρτέμιδας, ώστε αυτό να επανενωθεί με το υπόλοιπο σώμα της θεάς. Η συνένωση αυτή του θεϊκού σώματος εξυψώνει σε ανάλογο επίπεδο την ανθρώπινη επιθυμία και πράξη των Σικελών φίλων μας να αποδώσουν σήμερα εδώ το θραύσμα από το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο».

Χτίζεται η δυναμική για την προοπτική επαναπατρισμού

Σε δηλώσεις του στη βρετανική εφημερίδα «The Telegraph» την προηγούμενη εβδομάδα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης στάθηκε στη «δυναμική που οικοδομείται» σταδιακά για τον επαναπατρισμό των Γλυπτών, προσθέτοντας ότι η επίσκεψή του στην Ντάουνινγκ Στριτ συνέβαλε στο να δημιουργηθεί «ένα μεγάλο κύμα διεθνούς υποστήριξης» κι ότι η συμφωνία με το «Antonino Salinas» θα μπορούσε να αποτελέσει οδικό χάρτη για μία συμφωνία με το Λονδίνο.

Ολόκληρη η δήλωση του Πρωθυπουργού

«Σήμερα είναι μία πολύ σημαντική μέρα, όχι μόνο για το Μουσείο της Ακρόπολης, για την Ελλάδα, για τον παγκόσμιο πολιτισμό, καθώς το «θραύσμα Fagan» επιστρέφει στο σπίτι του, επιστρέφει στην Ελλάδα, επιστρέφει στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Έλειπε από την Ελλάδα για περισσότερα από 200 χρόνια. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο αλλά και την περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας που μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα ανταποκρίθηκαν στο αίτημα του Μουσείου της Ακρόπολης έτσι ώστε σήμερα το «θραύσμα Fagan» να επιστρέψει στην φυσική του θέση, εδώ, στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα.

Θέλω να τονίσω ότι η επιστροφή αυτή γίνεται με τη μορφή της κατάθεσης για 8 χρόνια με προοπτική το θραύσμα αυτό να παραμείνει μόνιμα στο Μουσείο της Ακρόπολης και αυτή η λύση η οποία βρέθηκε αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει διάθεση μεταξύ των μουσείων, μεταξύ των πολιτιστικών αρχών δύο χωρών, μπορεί να βρεθεί μία λύση η οποία είναι αμοιβαία αποδεκτή.

Θέλω να τονίσω επίσης το γεγονός ότι η Ελληνική Κυβέρνηση, το Υπουργείο Πολιτισμού, αποστέλλει στο μουσείο Salinas δύο πολύ σημαντικά εκθέματα, ως ένδειξη αναγνώρισης αυτής της πολύ σημαντικής κίνησης η οποία έγινε από το ιταλικό μουσείο.

Η προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης προκειμένου να επιτευχθεί η μόνιμη επανένωση όλων των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεχίζεται αμείωτη και το σημαντικό βήμα το οποίο γίνεται σήμερα πιστεύω ότι ανοίγει τον δρόμο έτσι ώστε και άλλα μουσεία να μπορέσουν να κινηθούν στην αντίστοιχη κατεύθυνση. Με πιο σημαντικό, φυσικά, το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο θα πρέπει πια να αντιληφθεί ότι έχει έρθει ο καιρός τα μάρμαρα του Παρθενώνα τα οποία έφυγαν από την Ελλάδα σε συνθήκες που λίγο-πολύ είναι όλες γνωστές, να επιστρέψουν πια εδώ, στο φυσικό τους σπίτι. Να επανενωθούν με τα υπόλοιπα μάρμαρα τα οποία εκτίθενται σε αυτό το θαυμάσιο μουσείο έτσι ώστε ο κάθε επισκέπτης να μπορεί να θαυμάσει αυτό το μοναδικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στην ολότητά του όπως τού αξίζει εδώ στην Αθήνα υπό το φως του Αττικού ουρανού».

Σε ερώτηση διεθνούς πρακτορείου, σχετικά με την εξέλιξη που μπορεί να έχει το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα, ο κ. Μητσοτάκης είπε: «Πρόκειται για πολύ σημαντικό βήμα διότι μιλάμε για το πρώτο θραύσμα που επιστρέφεται από μουσείο του εξωτερικού στο Μουσείο της Ακρόπολης, μέσω μιας αμοιβαία αποδεκτής διευθέτησης. Και πιστεύω ότι ανοίγει τον δρόμο ώστε και το Βρετανικό Μουσείο να προχωρήσει σε σοβαρή συζήτηση με τις Ελληνικές αρχές, ώστε να βρεθεί μία κοινώς αποδεκτή λύση. Όντως έθεσα το ζήτημα όταν επισκέφθηκα τον Πρωθυπουργό Johnson και με ενθάρρυνε η δήλωση του Πρωθυπουργού ότι η Βρετανική κυβέρνηση δεν θα αντιτεθεί σε μία πιθανή συμφωνία που θα μπορούσε να επιτευχθεί ανάμεσα στις Ελληνικές αρχές και το Βρετανικό Μουσείο. Και σίγουρα σκοπεύουμε να προωθήσουμε περαιτέρω το ζήτημα.

Για το λόγο αυτό θεωρώ πως η σημερινή εκδήλωση για την επιστροφή του θραύσματος είναι ένα τόσο σημαντικό γεγονός στη συνεχιζόμενη μάχη που δίνουμε για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Για όποιον συνεχίζει να τρέφει αμφιβολίες για την ορθότητα του αιτήματος μας, θα τον καλούσα να επισκεφτεί αυτό το εξαιρετικό μουσείο ώστε να μπορέσει και ο ίδιος να συνειδητοποιήσει πως όντως μιλάμε για ένα μοναδικό μνημείο που διαμελίστηκε με βίαιο τρόπο πριν από 200 χρόνια και το οποίο «καλεί» για την επανένωσή του υπό το Αττικό φως, για να μπορεί έτσι να επικοινωνήσει με τον Παρθενώνα. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο σε αυτό το υπέροχο σημείο, στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Επίσης, με ενθαρρύνει ιδιαίτερα το γεγονός ότι η πλειονότητα των Βρετανών φαίνεται να στηρίζει το αίτημά μας. Αυτό αποτελεί ένδειξη πως οι καιροί αλλάζουν και ότι τα επιχειρήματα του Μουσείου της Ακρόπολης και της Ελληνικής Κυβέρνησης αναγνωρίζονται σαφώς από την κοινή γνώμη στη Βρετανία.

Όταν υπάρχει διάθεση, υπάρχει και τρόπος. Και αυτό θα συμβεί. Αργά ή γρήγορα θα συμβεί. Και προσβλέπουμε σε έναν εποικοδομητικό διάλογο με το Βρετανικό Μουσείο ώστε να βρεθεί μία αμοιβαία αποδεκτή λύση».