Νίκος Βασιλειάδης : Γυναίκες με αναπηρία – Αντιμέτωπες με στερεότυπα, αποκλεισμούς και διακρίσεις (Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας ημέρας ατόμων με αναπηρία)

Το Νοέμβριο του 1962 μία μητέρα σκότωσε το παιδί της, γιατί γεννήθηκε χωρίς χέρια, εξαιτίας του υπνωτικού φαρμάκου θαλιδομίδη πού έπαιρνε όταν ήταν έγκυος. Στην περιβόητη δίκη της Λιέγης, στο εκεί κακουργιοδικείο, όπου η σύγχρονη αυτή Μήδεια δικάστηκε, ακούστηκαν πολλές απόψεις αναφορικά με την αξία της ανθρώπινης ζωής και το δικαίωμα των αναπήρων σε αυτή.
Σε μία από τις διαλέξεις της εποχής εκείνης που οργανώθηκαν, μία μορφή του αναπηρικού κινήματος στην Ευρώπη, η Ντενίζ Λεγρί, η συγγραφέας του βιβλίου «Γεννημένη έτσι δα» (Nee comme-ca) τελείωσε την εισήγησή της με τη φράση: «Διακηρύσσω, βεβαιώνω ότι είμαι ευτυχής πού ζω»!!
Κατόπιν ο κληρικός και ψυχολόγος Μαρκ Όραιζόν, θα διακηρύξει: «Εάν έπρεπε κανείς ν’ αφήσει να πεθαίνει ή να εξαλείψει κάθε παιδί μη φυσιολογικό, με την πρόφαση ότι θα υποφέρει πάρα πολύ, δεν θα έπρεπε τότε να φτάσει στο σημείο να σκοτώνει κάθε παιδί για το όποιο δεν μπορεί να ξέρει εκ των προτέρων, μήπως γίνει πολιομυελιτικό η κάτι παρόμοιο;».
Μία ακόμη επανάληψη μιας ιστορίας ντροπής από τις πολλές που σχετίζονται με την αναπηρία. Μια πρώτη από αυτές ήταν και αυτή που μας παραδόθηκε από τον Ηρόδοτο στο 5ο βιβλίο του – Τερψιχόρη – κεφάλαιο 92.
Τον 7ο αιώνα π.Χ. η Κόρινθος, ήδη μια από τις σημαντικότερες και πλουσιότερες πόλεις της Ελλάδας, εξουσιαζόταν από το γένος των Βακχιαδών.
Ο αρχηγός του γένους, ο Αμφίων, για να μη φύγει η εξουσία από τα χέρια των Βακχιαδών, καθιέρωσε την αρχή της ενδογαμίας, δηλαδή όλοι οι Βακχιάδες να παντρεύονται μεταξύ τους.
Αυτό όμως είχε και τις δυσάρεστες συνέπειές του. Ο Αμφίων απέκτησε μία κόρη ανάπηρη την Λάβδα, η οποία λόγω της αναπηρίας της αυτής μεγάλωνε και έμενε ανύπαντρη επειδή όλοι στην οικογένειά της αισθάνονταν φόβο μήπως και δημιουργήσει δύσμορφο απόγονο.
Ο Αμφίων τότε την πάντρεψε με κάποιον Ηετίωνα, ο οποίος ανήκε σε άλλο, εχθρικό, γένος, τους Καινίδες, που καταγόταν από τους Λαπίθες, τους Αχαιούς κάτοικους της πόλης, πριν από τον ερχομό των Δωριέων.
Από τον γάμο του Ηετίωνα και της Λάβδας γεννήθηκε ένα αγοράκι. Το μαντείο των Δελφών είχε δώσει τότε έναν αινιγματικό χρησμό, που άφηνε να νοηθεί πως το μωρό της Λάβδας μεγαλώνοντας θα έπαιρνε την εξουσία και θα βασίλευε στην Κόρινθο.
Οι Βακχιάδες τότε αποφάσισαν να σκοτώσουν τον καρπό της ανάπηρης Λάβδας. Έστειλαν τότε δέκα από τουςάνδρες στο σπίτι της Λάβδας, για να σκοτώσουν το μωρό. Το σχέδιο υπαγόρευε πως ο πρώτος που θα άρπαζε το μωρό, έπρεπε να συντρίψει το κρανίο του στο έδαφος. Χάρη στη θεϊκή εύνοια όμως, μόλις ο πρώτος έπιασε το μωρό, εκείνο χαμογέλασε, και τότε αυτός έδωσε το μωρό στον επόμενο. Αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές , καθώς ο καθένας από τους άνδρες αισθανόταν αδύναμος μπροστά στο τρυφερό χαμόγελο του. Με αυτόν τον τρόπο επέζησε τελικά το μωρό, το οποίο έφερε το όνομα Κύψελος και έγινε αργότερα τύραννος της Κορίνθου του οποίου παιδί ήταν ο Περίανδρος, ένας από τους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας.
Η Λάβδα μία ανάπηρη γυναίκα, αποκλεισμένη από το κοινωνικό της περιβάλλον, “μίασμα” για την οικογένεια και την κοινωνία της εποχής της, τελικά όχι μόνον επιβιώνει αλλά καταφέρνει και γίνεται η θρυαλλίδα μιας πολιτικής επανάστασης στην Κόρινθο. Ήταν η εποχή που σε πολλές ελληνικές πόλεις – κράτη, τα ολιγαρχικά αριστοκρατικά καθεστώτα ανατραπήκαν από τυράννους, που στηρίζονταν στους φτωχούς και μεσαίους αγρότες και στην ανερχόμενη τάξη των εμπόρων και των ναυτικών.
Έκτοτε έχει περάσει πολύ νερό από το αυλάκι.
Η βρεφοκτονία, οι βασανισμοί, το μαστίγωμα, οι ξυλοδαρμοί, η εγκατάλειψη, η απομόνωση, τα ιδρύματα, οι φυλακές, τα άσυλα, τα πειράματα, ο εμπαιγμός, η εκμετάλλευση, η φιλανθρωπία, η ελεημοσύνη έχουν αφήσει ανεξίτηλη την σφραγίδα τους στα άτομα με αναπηρία δια μέσου των αιώνων, και η προστασία, η φροντίδα, ο σεβασμός, η εκπαίδευση, η περίθαλψη και η επαγγελματική κατάρτιση έχουν αρχίσει να αποτελούν πλέον ( με παθογένειες πάντα ) κατακτήσεις του 20ου και του 21ου αιώνα.
Τα ανυπέρβλητα εμπόδια μπροστά σε ένα άτομο με αναπηρία
Η εποχή εκείνη που η αναπηρία ήταν συνώνυμη του οίκτου και της φιλανθρωπίας έχει περάσει προ πολλού. Όμως δεν παύει να αποτελεί ακόμα και σήμερα ένα θέμα – ταμπού, παρά το ότι τα άτομα με αναπηρία είναι σήμερα υποκείμενα δικαιωμάτων, που διεκδικούν δυναμικά πολιτικές που θα διευκολύνουν την καθημερινότητά τους σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης, πολιτικές που θα διέπονται από τις βασικές αξίες της ισότητας και της αλληλεγγύης.
Όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, μέσω της κείμενής τους νομοθεσίας σήμερα εφαρμόζουν μία σειρά μέτρων, που στοχεύουν στην προώθηση της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία, των νέων, των γυναικών στην παραγωγική διαδικασία προσαρμόζοντας σταδιακά το εργασιακό περιβάλλον στις ανάγκες τους. Ορθά σκεπτόμενη η Ε.Ε. υποστηρίζει πολιτικές που θεωρούν πως το οποιοδήποτε οικονομικό κόστος αυτών των προσαρμογών είναι αποδεδειγμένα μικρότερο από το κόστος της δια βίου επιδοματικής πολιτικής και των επιπρόσθετων οικονομικών βαρών που αντιμετωπίζουν οι οικογένειες των αναπήρων.
Παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμη στερεότυπα που ορθώνονται ως ανυπέρβλητα εμπόδια μπροστά σε ένα άτομο με αναπηρία. Αν μάλιστα έχει και την ατυχία να είναι γυναίκα τότε τα προβλήματα γίνονται πολλαπλά. Γιατί τότε μιλάμε για προβλήματα που οφείλονται αφενός στο στίγμα της αναπηρίας (προκαταλήψεις, στερεότυπα και αρνητική αντιμετώπιση λόγω έλλειψης σωστής ενημέρωσης για τις πιθανές ικανότητες του ατόμου με αναπηρία) και αφετέρου στο γεγονός ότι είναι γυναίκες.
Πως μεταφράζεται αυτό στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες; Δυσκολία πρόσβασης των γυναικών με αναπηρία στην εκπαίδευση, στην ένταξη στην παραγωγική διαδικασία, στη δημιουργία οικογένειας κλπ, με σοβαρές επιπτώσεις στη διαδικασία ένταξής τους στα κοινωνικοοικονομικά δρώμενα της τοπικής κοινωνίας.
Αν η Λάβδα της Κορίνθου ακούσια έγινε το όργανο μιας μεγάλης πολιτικής αλλαγής, σήμερα η σύγχρονή της ανάπηρη γυναίκα σε μια δημοκρατική Ευρώπη πρέπει να καταβάλλει μεγάλο και κοπιαστικό αγώνα προκειμένου να αρθούν όλες οι προκαταλήψεις για να παρέμβει ουσιαστικά στην τοπική της κοινωνία σε όλες τις διαδικασίες που την αφορούν.
Η γυναίκα με αναπηρία σήμερα καλείται καθημερινά να δίνει μια διπλή μάχη ενάντια σε στερεότυπα, αποκλεισμούς και διακρίσεις και λόγω φύλου και λόγω της αναπηρίας αντιμέτωπη με το φάσμα της απόρριψης και της μη αναγνώρισής της ως γυναίκα. Γεγονός που αφήνει ανεξίτηλα σημάδια στην προσωπικότητά της και πολλές φορές αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα της ολοκλήρωσής της ως γυναίκα και ως άνθρωπος.
Παραδοχή μιας σκληρής πραγματικότητας
Σε ένα από τα μήνυματά της η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία με την ευκαιρία της 8ης Μαρτίου – Ημέρας της Γυναίκας σημείωνε:
Οι γυναίκες με αναπηρία υπόκεινται σε αρνητικές διακρίσεις τόσο λόγω φύλου όσο και λόγω αναπηρίας. Συνεπώς, βιώνουν διακριτική μεταχείριση όχι μόνο σε σχέση με τις γυναίκες χωρίς αναπηρία αλλά και σε σχέση με τους άντρες με αναπηρία.
H Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία στη συνέχεια παρέθετε και μια σειρά από στοιχεία που τεκμηριώνουν ότι η διάκριση είναι …γένους θηλυκού. Στοιχεία τα οποία επιγραμματικά σημειώνουν πως:
Aν και οι γυναίκες και άνδρες με αναπηρία είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο της φτώχειας, η κατάσταση είναι δυσμενέστερη για τις γυναίκες κυρίως λόγω της περιορισμένης πρόσβασής τους στην αγορά εργασίας εφόσον δεν έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην εκπαίδευση, δεν αποκτούν επαγγελματική κατάρτιση και εμπειρία και ως εκ τούτου υφίστανται διακρίσεις στον τομέα της απασχόλησης.
Ακόμη και σήμερα υπάρχουν πολλοί που θεωρούν πως η γυναίκα με αναπηρία δεν μπορεί να ανταπεξέλθει ταυτόχρονα στον διπλό της ρόλο, και ως γυναίκα εργαζόμενη και ως σύζυγος και μητέρα. Για όσες αποκτούν παιδιά, η ανατροφή καταλήγει να είναι δύσκολο έργο και σχεδόν ασύμβατο με την επαγγελματική τους σταδιοδρομία από την στιγμή που η ίδια η Πολιτεία δεν έχει καταφέρει να παρέχει ικανοποιητικές υπηρεσίες υποστήριξης της οικογένειας.
Μια επίσης σκληρή πραγματικότητα είναι και το γεγονός πως η γυναίκα με αναπηρία διατρέχει συχνά μεγαλύτερο κίνδυνο βλάβης ή κακοποίησης, παραμέλησης, ή αμελούς μεταχείρισης και εκμετάλλευσης. Συχνά γίνεται θύμα σεξουαλικής κακοποίησης ή βίας από ένα μέλος της οικογένειας ή από το ίδιο το άτομο που την φροντίζει και σπανίως προβαίνει σε καταγγελία, λόγω της εξάρτησης που έχει από τον φροντιστή της και λόγω της μη οικονομικής της ανεξαρτησίας.
Σε αυτές τις παραδοχές θα πρέπει να προσθέσουμε και ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών με αναπηρία το οποίο λόγω χαμηλού εισοδήματος και της σφοδρότητας της οικονομικής κρίσης στην χώρα μας, δεν παρακολουθείται από γιατρούς, δεν πραγματοποιούν προληπτικές εξετάσεις με αποτέλεσμα τη γενικότερη επιδείνωση της υγείας τους.
Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, μάλιστα, έχουν γίνει καταγγελίες από το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με αναπηρία, ότι πραγματοποιείται αναγκαστική στείρωση σε πολλά άτομα (περισσότερο γυναίκες, κορίτσια) με νοητικές ή ψυχοκοινωνικές αναπηρίες, με το πρόσχημα της καλύτερης ζωής του ατόμου.
Τέλος, επισημαίνεται η απουσία της ανάπηρης γυναίκας στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Αν οι γυναίκες γενικά υποεκπροσωπούνται στα κέντρα λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα, τότε οι γυναίκες με αναπηρία είναι σχεδόν απούσες με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η μετάβαση προς μία κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.
Μια κλειστή και φοβισμένη κοινωνία
«Ακόμα και σήμερα, εξακολουθούμε να είμαστε εξίσου μια κλειστή και φοβισμένη κοινωνία όταν πρόκειται για αναπηρίες» σημείωνε χαρακτηριστικά σε πρόσφατη συνέντευξή της η Effie Meehan, Ελληνίδα ομογενής από την Καλαμάτα, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του οργανισμού «Γυναικών με αναπηρίες» της Βικτώριας στην Αυστραλία.
Η αλλαγή του στερεότυπου του ανάπηρου ατόμου ως θετικό πρότυπο ανθρώπου που αγωνιά και αγωνίζεται για την ποιότητα της ζωής του σε μια χώρα όπου η ισότητα των φύλων μπορεί να είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα αλλά εδώ θα πρέπει να υπάρξει ένα κράτος που θα εξασφαλίζει και τις ανάλογες διευκολύνσεις που έχουν ως βάση την αναγνώριση του διπλού ρόλου των γυναικών και ειδικότερα των γυναικών με αναπηρία ως εργαζόμενες και μητέρες.
Το πεδίο της παρέμβασης δεν θα πρέπει να νοείται προς αυτή καθεαυτή την αναπηρία, αλλά ο άνθρωπος και ο πολιτισμός η ίδια μας η κοσμοθεωρία. Χρειάζεται να αλλάξουμε πολλές προκαταλήψεις, ώστε να αναγνωρίσουμε αναφαίρετο δικαίωμα για την γυναίκα με αναπηρία την απασχόληση, δικαίωμα εξάλλου όλων μας εφόσον μας παρέχει τα υλικά και ηθικά μέσα, για να ζήσουμε με αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία.
Πολλά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και της κοινοτικής πρωτοβουλίας EQUAL έχουν χρηματοδοτήσει και συνεχίζουν να χρηματοδοτούν ένα ευρύ φάσμα ενεργειών, για την ενσωμάτωση των κοινωνικών ομάδων που μειονεκτούν ανάμεσά τους και γυναίκες με αναπηρία στην παραγωγική διαδικασία, αλλά τίποτε δεν είναι ακόμη αρκετό.
Χρειάζεται συνεργασία και άσκηση πίεσης προς κάθε κατεύθυνση ώστε όλο και περισσότερα άτομα με αναπηρία να επιστρέψουν στην κοινή δράση και ζωή, να αποκτήσουν μια ικανοποιητική επαγγελματική κατάρτιση, να φθάσουν ακόμη και να ασκούν υψηλά διοικητικά και εκτελεστικά καθήκοντα, να εκπροσωπούνται σε όλους τους χώρους όπου λαμβάνονται οι κρίσιμες αποφάσεις.
Η συμμετοχή, η δράση στα κοινά, δεν μπορεί να θεωρείται δικαίωμα ή υποχρέωση των ολίγων, αλλά όλων. Αυτός είναι ο μόνος παραδεκτός τρόπος σκέψης οποιασδήποτε χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μια πολυφωνική, πολύ-πολιτισμική ένωση λαών, μέσα στην οποία πρέπει να ζήσουμε, να σπουδάσουμε, να εργαστούμε και να προοδεύσουμε, με ισότητα, αλληλεγγύη, κατανόηση και την αποδοχή του πόσο όμοιοι και πόσο διαφορετικοί αλλά και πόσο ίσοι είμαστε.
Άλλο στα χαρτιά και άλλο στην πράξη
Η υπογραφή της σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση τον Δεκέμβριο του 2010, αναμφισβήτητα απετέλεσε ένα γεγονός- ορόσημο που οδηγεί την πολιτική των χωρών της Ε.Ε. στην κατεύθυνση επιβολής του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των Ευρωπαίων πολιτών αλλά και θέτει την αναπηρία στην κορυφή της ατζέντας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Βασικό στοιχείο της Σύμβασης είναι πως αναγνωρίζεται, ότι κάθε διάκριση κατά οποιουδήποτε ατόμου με βάση την αναπηρία αποτελεί παραβίαση της εγγενούς αξιοπρέπειας και της αξίας της προσωπικότητας του ατόμου αλλά και συγκεκριμένα τονίζεται πως οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία διατρέχουν συχνά μεγαλύτερο κίνδυνο εντός και εκτός του πλαισίου της βίας, βλάβης ή κακοποίησης, παραμέλησης ή αμελούς μεταχείρισης, κακομεταχείρισης ή εκμετάλλευσης.
Για τον λόγο αυτό και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο το οποίο έχουν υπογράψει οι περισσότερες χώρες μέλη της Ε.Ε. ορίζει σαφώς στο άρθρο 6 πως τα Κράτη Μέρη αναγνωρίζουν ότι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία υπόκεινται σε πολλαπλή διάκριση, και ως προς αυτό λαμβάνουν μέτρα για να εξασφαλίσουν γι αυτές την πλήρη και ίση απόλαυση όλων των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών. Οι χώρες που υιοθετούν το Πρωτόκολλο δεσμεύονται να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν την πλήρη ανάπτυξη, πρόοδο και ενδυνάμωση των γυναικών, με σκοπό να τις εγγυηθούν την άσκηση και απόλαυση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών που ορίζονται στην Σύμβαση.
Μέχρι εδώ καλά. Στα ωραία λόγια των Συμβάσεων και των Πρωτοκόλλων πάμε καλά Στην πράξη όμως σαν χώρα της Ε.Ε. η Ελλάδα μάλλον ακόμη δεν έχει κατορθώσει να απαλλαγεί από το σύνδρομο του Καιάδα, αν και οι πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν πως η παλιά μας άποψη για τον Καιάδα ως αποθετήριο παιδιών με ειδικές ανάγκες, δεν ισχύει.
Η μάχη ενάντια στον αντικειμενισμό
Η μεγάλη οικονομική κρίση και η άποψη πως η «κρίση είναι μια ευκαιρία για όλους μας», άρχισε να γίνεται πρόσφορο και γόνιμο έδαφος για εξοστρακισμούς και εξορκισμούς. Με δικαιολογία την κρίση περνάμε ανεπιστρεπτί στην εποχή της νιτσεϊκής και υπερ-ωφελιμιστικής φιλοσοφίας, τον «αντικειμενισμό».
Μια κοινωνία σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος δρα με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον του, έχοντας αφήσει ανεπιστρεπτί πίσω του όλα αυτά που ορίζουμε ως κοινωνικές αξίες, την αξιοπρέπεια, την φιλία, την αλληλεγγύη, την τιμή, το καθήκον, την συμπόνια, την αγάπη και την ομορφιά..
Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα που καλούνται όσοι ζητούν πραγματικά να αντιτάξουν μια κοινωνική Ευρώπη απέναντι στην Ευρώπη των τραπεζών και του νομίσματος, μια Ευρώπη στην οποία ο ωφελιμισμός ανάγει τις ποιοτικές διαφορές σε ποσοτικές, βάσει της νομοτέλειας της επιτυχίας του ανθρώπινου αυτοσκοπού πάνω στην πλάση.
Η αδρανοποίηση κάθε πολιτικής απόφασης, κάθε νομοθετήματος που έχει να κάνει με κοινωνικές παροχές πετά τον ανθρωπισμό έξω από την πόρτα της Ευρώπης.
Ο νέος αυτός εξανδραποδισμός, δηλαδή η εξαφάνιση του κοινωνικού χαρακτήρα του κράτους το μόνο που τελικά θα επιτύχει θα είναι η δημιουργία μιας κοινωνίας δίχως συνοχή. Και σε μια κοινωνία χωρίς συνοχή, ουσιαστικά καταργείται αυτή η ίδια η ουσία της Δημοκρατίας.
Αξιοκρατία, διαφάνεια, ταχύτητα είναι το «ιερό τρίπτυχο» που δια στόματος πολλών πολιτικών ταγών της Ελλάδας είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να βγει η χώρα από την κρίση στην οποία βρίσκεται. Κρίση όχι μόνο οικονομική, αλλά κυρίως κρίση αξιών.
Αυτό λοιπόν το ιερό τρίπτυχο αργεί ακόμη πολύ ώστε να γίνει πράξη, να έρθει η στιγμή που οι άνθρωποι με αναπηρία, άνδρες και γυναίκες που ζουν οι περισσότεροι, χάρη στην φιλανθρωπία των συγγενών τους θα ζήσουν επιτέλους τη μέρα που θα πάνε με ψηλά το κεφάλι στην δουλειά τους.
Η φτώχεια, η ανεργία και η εξαθλίωση χτυπάει όλες τις πόρτες μα όσον αφορά τα άτομα με αναπηρία, και ιδιαίτερα τις γυναίκες και τις οικογένειες τους το χτύπημά της είναι εκκωφαντικό.
Μίλησα για τους δικούς μας ανθρώπους, τους συγγενείς μας τους φίλους μας, τους γείτονές μας. Μίλησα για την ανάπηρη γυναίκα. Κομμάτι της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής του τόπου μας. Αφήστε τα λόγια και τα ευχολόγια και αλλάξτε την ζοφερή καθημερινότητα των συνανθρώπων μας αρχίζοντας από τα αυτονόητα. Δώστε τους αυτά που δικαιούνται. Στο χωριό της γλώσσας μου τη Λύπη την λένε Λάμπουσα. Είναι γυναίκα… (Οδ. Ελύτης «Μαρία Νεφέλη»).

Διαβάστε επίσης 

Νίκος Βασιλειάδης: Για τον Freddie (Freddie Mercury)

Νίκος Βασιλειάδης: Για την βία στις γυναίκες