Νίκος Βασιλειάδης: Η Ε.Ε. και το φάντασμα του Τσάμπερλεν

11/12/2020 10:41

Όταν το 1933 ο Χίτλερ και το ναζιστικό Κόμμα έπαιρναν την εξουσία στην Γερμανία πολλοί λίγοι αντιλήφθηκαν τον όλεθρο που ερχόταν, όπως ο Ουίνστον Τσόρτσιλ ο οποίος από τα μέσα της 10ετίας του ’30 ήταν ο μόνος που προειδοποιούσε για τους κινδύνους από την άνοδο του Χίτλερ και ήταν σκληρός πολέμιος της πολιτικής του «κατευνασμού» που ακολουθούσαν οι προκάτοχοί του Μπάλντουιν και Τσάμπερλεν. Τότε αντιμετωπίζονταν περίπου ως γραφικός.

Και επειδή η ιστορία έχει το “κακό συνήθειο” να επαναλαμβάνεται ο κόσμος βρίσκεται ξανά μπροστά στην άνοδο ενός νέου “χιτλερίσκου” που ακούει στο όνομα Ερτογάν ο οποίος ευελπιστεί να γίνει ο νέος ηγέτης του μουσουλμανικού κόσμου, ακολουθώντας τα βήματα του Αδόλφου.

Μια απλή σύγκριση των γεγονότων και εξελίξεων με την σημερινή κατάσταση αποδεικνύει ότι η ιστορία των Χίτλερ-Ερντογάν είναι όμοια και επαναλαμβάνεται σε ένα άλλο χώρο με άλλους αρχικούς παίκτες. Και οι δύο είχαν την ικανότητα να ασκούν μεγάλη επιρροή και να φανατίζουν τις μάζες με πύρινους λόγους εξυμνώντας την «υπερέχουσα» φυλή τους.

Κύρια χαρακτηριστικά και των δύο η αλαζονεία και ο ναρκισσισμός. Σε τέτοιους ανθρώπους αυτά τα στοιχεία προκαλούν υπερβολική και ανεξέλεγκτη φιλοδοξία και σε συνδυασμό με την εξουσία και την στρατιωτική ισχύ που διαθέτουν βαδίζουν στον δρόμο της καταστροφής και για τους ίδιους αλλά δυστυχώς και για όσους βρεθούν στην πορεία τους.

Ο Ερντογάν εφαρμόζει την ίδια πρακτική με τον Χίτλερ αξιοποιώντας το πλεονέκτημα που του δίδει η παντοδυναμία του στην Τουρκία και το μειονέκτημα των δυτικών χωρών και της ΕΕ που αδυνατούν να λάβουν αποφάσεις άμεσα και αποτελεσματικά για να τον αντιμετωπίσουν, γιατί οι ηγέτες τους σκέφτονται πρώτα τα οικονομικά οφέλη από την “μεγάλη αγορά” της Τουρκίας και δευτερευόντως το κοινό συμφέρον και την τήρηση του διεθνούς δικαίου.

Η αντίδραση τους θα είναι δυναμική μόνο όταν δεχθούν σκληρό κτύπημα τα δικά τους εθνικά τους ζωτικά συμφέροντα και η δική τους εικόνα στο εσωτερικό της χώρας τους και όχι στην ΕΕ η οποία για μια ακόμη φορά αποδεικνύει πόσο αδύναμη είναι στην εξωτερική της πολιτική. Μια αδυναμία η οποία δεν οφείλεται μόνο στις εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων όπως η Γαλλία και οικονομικών δυνάμεων με εμπορικά συμφέροντα στην Τουρκία όπως η Γερμανία αλλά στην αρχή της ομοφωνίας, η οποία επέτρεψε στην Κύπρο να καθυστερήσει τόσο πολύ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μια απόφαση για κυρώσεις έναντι αξιωματούχων της Λευκορωσίας, έως ότου τα υπόλοιπα κράτη-μέλη να μην αποκλείσουν τουλάχιστον μια σκληρότερη στάση έναντι της Τουρκίας.

Η αλαζονεία και ο ναρκισσιμός του Ερντογάν είναι πολύ επικίνδυνα χαρακτηριστικά για την ασφάλεια όλων των κρατών στην περιοχή και δεν χρειάζεται να είναι κανείς μάντης για να προβλέψει τις βραχυπρόθεσμες – μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες κινήσεις της Τουρκίας.

Αυτό που πρέπει να γίνει και που η Ευρώπη αρνείται να το δει όπως ο Νέβιλ Τσάμπερλεν στη δεκαετία του ᾿30, τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Τσάμπερλεν εφήρμοσε τη λεγόμενη «πολιτική κατευνασμού» (appeasement policy), υιοθετώντας μια σειρά υποχωρήσεων έναντι της ναζιστικής Γερμανίας για να «ηρεμήσει» τον Χίτλερ, ώστε να μην ξεσπάσει πόλεμος, είναι αυτό που ο Jacques Attali πρώην στενός σύμβουλος του προέδρου της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν και μέλος της επιτροπής σοφών που συμβούλευαν τον Νικολά Σαρκοζί, τον Φρανσουά Ολάντ αλλά και τον Εμανουέλ Μακρόν, όταν ο τελευταίος υπηρετούσε ως υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας, ένας από τους πιο σημαντικούς αναλυτές και συγγραφείς στη Γαλλία, δήλωσε πρόσφατα ότι πρέπει «να ακούμε τι λέει η Τουρκία, να τα παίρνουμε στα σοβαρά και να είμαστε έτοιμοι να πράξουμε με όλα τα μέσα. Αν οι προκάτοχοι μας είχαν πάρει στα σοβαρά τις ομιλίες του Χίτλερ από το 1933 μέχρι το 1936 θα είχαν εμποδίσει αυτό το τέρας να συσσωρεύσει τα μέσα που του επέτρεψαν να κάνει όσα έκανε».

Και, επειδή «η Ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα», όπως έλεγε ο Μαρξ, ναρκισσιστές τύραννοι, όπως ο Χίτλερ ή ο Στάλιν δεν είχαν καλό τέλος. Η παντοδυναμία τους τελείωσε στην οργή. Και αυτή θα είναι και η μοίρα του Ερντογάν. Μόνο που δεν χρειάζεται μέχρι εκείνη τη στιγμή να αφήσει πίσω του το σκηνικό πόνου και καταστροφής που άφησε πίσω του ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος στις ευρωπαϊκές χώρες.