PLUS
Τελικά ο Σαρλ ντε Γκωλ είχε δίκιο πιστεύοντας πως η διατήρηση της Ευρώπης ανεξάρτητης από τις ΗΠΑ ήταν πρωταρχικής σημασίας. Ως πρόεδρος της Γαλλίας τη δεκαετία του 1960, ήταν αυτός που ξεκίνησε την πολιτική της γαλλικής στρατηγικής ανεξαρτησίας.
Φυσικά, είπε, πως οι Αμερικανοί ήταν περισσότερο φίλοι μας παρά οι Ρώσοι. Αλλά και οι ΗΠΑ έχουν συμφέροντα και μια μέρα τα συμφέροντά τους θα συγκρούονταν με τα δικά μας. Οι προειδοποιήσεις του αυτές δεν φαίνονται ποτέ πιο διορατικές απ’ όσο σήμερα.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όταν οι δύο μεγάλες νικήτριες δυνάμεις, δηλαδή οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ενωση, μοιράστηκαν την Ευρώπη, η Γαλλία -σχετικά ισχυρή αποικιακή δύναμη ακόμα- και η ισχυρότερη και σημαντικότερη χώρα της καθημαγμένης Γηραιάς Ηπείρου, διέθετε την πλέον ανεξάρτητη φωνή έναντι της αμερικανικής επικυριαρχίας χάρις και στη ρωμαλέα και ικανή προσωπικότητα του ηγέτη της, του στρατηγού Σαρλ ντε Γκωλ ο οποίος επινόησε την έννοια του κυρίαρχου πυρηνικού αποτρεπτικού μηχανισμού της Γαλλίας – η ύπαρξη του οποίου βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο των συζητήσεων για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι μόνες δύο χώρες στην ευρωπαϊκή ήπειρο που διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Επί του παρόντος, η Γαλλία έχει μόλις 300 πυρηνικές κεφαλές, οι οποίες μπορούν να εκτοξευθούν από αεροσκάφη που εδρεύουν στη Γαλλία ή από υποβρύχια.
Το ΗΒ έχει περίπου 250. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι το γαλλικό οπλοστάσιο είναι κυρίαρχο –δηλαδή αναπτύχθηκε εξ ολοκλήρου από τη Γαλλία– ενώ το ΗΒ βασίζεται στην τεχνική συμβολή των ΗΠΑ.
Την περασμένη Τετάρτη, ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε την ιδέα ότι η αποτρεπτική δύναμη της Γαλλίας ( force de frappe ) θα μπορούσε –σε αυτή την εξαιρετικά αβέβαιη νέα εποχή– να συνδεθεί με την άμυνα άλλων ευρωπαϊκών χωρών απέναντι σε μια αμερικανική διοίκηση που αδιαφορεί για τη μοίρα της Ευρώπης, «αθετώντας το ιστορικό ατλαντικό δόγμα του Βερολίνου».
Η πρότασή του προκάλεσε οργή από πολιτικούς της σκληρής δεξιάς και αριστεράς, οι οποίοι λένε ότι η Γαλλία σκέφτεται να «μοιραστεί» με άλλους το πυρηνικό της οπλοστάσιο αλλά σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας Σεμπαστιέν Λεκόρνου, το πυρηνικό αποτρεπτικό οπλοστάσιο «είναι γαλλικό και θα παραμείνει γαλλικό – από τη σύλληψή του έως την παραγωγή του έως τη λειτουργία του, με απόφαση του προέδρου».
Αυτό που συζητείται δεν είναι αν θα έχουν δικαίωμα και άλλοι στο να πατήσουν το κουμπί των πυρηνικών αλλά εάν η πυρηνική προστασία της Γαλλίας μπορεί να επεκταθεί ρητά για να συμπεριλάβει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Μέχρι τώρα το γαλλικό πυρηνικό δόγμα είχε οικοδομηθεί γύρω από την απειλή μιας μαζικής πυρηνικής απάντησης εάν ο πρόεδρος πίστευε ότι διακυβεύονταν τα «ζωτικά συμφέροντα» της Γαλλίας αλλά τα όρια αυτών των «ζωτικών συμφερόντων» έμειναν πάντα σκόπιμα ασαφή. Για παράδειγμα το 1964 ο Ντε Γκωλ είπε ότι η Γαλλία θα θεωρούσε τον εαυτό της απειλούμενη εάν η ΕΣΣΔ επιτεθεί στη Γερμανία. Έτσι, κατά έναν τρόπο, δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο στον Μακρόν που να υποδηλώνει μια ευρωπαϊκή διάσταση στην αποτροπή της Γαλλίας.
Το νέο, σύμφωνα με αμυντικούς αναλυτές, είναι ότι για πρώτη φορά το ζητούν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
«Στο παρελθόν, όταν η Γαλλία προχώρησε σε ανάλογες πρωτοβουλίες [σχετικά με την επέκταση της πυρηνικής προστασίας], αλλά οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες ήταν απρόθυμες να απαντήσουν», λέει ο Pierre Haroche του Καθολικού Πανεπιστημίου της Λιλ, γιατί δεν ήθελαν να στείλουν το μήνυμα ότι δεν είχαν απόλυτη πίστη στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ.
Τώρα όμως τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Ο Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει τη συζήτηση και αμφισβητεί ανοικτά το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ με την αξιοπιστία της αμερικανικής πυρηνικής αποτροπής να μην είναι αυτή που ήταν. Αυτό άνοιξε τη συζήτηση και οδήγησε τους Γερμανούς να δουν πιο ευνοϊκά την ιδέα να μπουν κάτω από μια γαλλική ή/και βρετανική ομπρέλα.
Τον περασμένο μήνα, ο πιθανός επόμενος Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εξέπληξε τους εταίρους του στη Γερμανία λέγοντας ότι ίσως είναι η στιγμή για μια συζήτηση με το Παρίσι και το Λονδίνο για το θέμα. Το πώς δηλαδή θα μπορούσε να λειτουργήσει ένα γαλλικό ή γαλλο-βρετανικό ευρωπαϊκό πυρηνικό αποτρεπτικό σύστημα.
Μια επιλογή θα μπορούσε να είναι η τοποθέτηση γαλλικών μαχητικών που φέρουν πυρηνικά σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία ή η Πολωνία. Η απόφαση για την χρήση τους θα εξακολουθούσε να εξαρτάται αποκλειστικά από τον Γάλλο πρόεδρο, αλλά η παρουσία τους θα έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα.
Εναλλακτικά, τα γαλλικά βομβαρδιστικά θα μπορούν να περιπολούν στα ευρωπαϊκά σύνορα, με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν τακτικά στα γαλλικά σύνορα σήμερα.
Οι αριθμοί είναι ένα θέμα. Αρκούν 300 γαλλικές κεφαλές ενάντια στις χιλιάδες της Ρωσίας; Ίσως όχι – αλλά σε μια συμμαχία με το Ηνωμένο Βασίλειο, οι 300 γίνονται 550.
Ένα άλλο ερώτημα επίσης είναι εάν πρέπει να αναδιατυπωθεί το γαλλικό πυρηνικό δόγμα, ώστε να δηλωθεί με σαφήνεια ότι τα «ζωτικά συμφέροντα» καλύπτουν και τους ευρωπαίους συμμάχους. Κάποιοι λένε ότι δεν υπάρχει ανάγκη, γιατί η στρατηγική ασάφεια που υπάρχει ήδη είναι μέρος του ίδιου του αποτρεπτικού παράγοντα.
Όμως στην περίπτωση που αναδιατυπωθεί το γαλλικό πυρηνικό δόγμα υπάρχει μια πολιτική διάσταση που δηλώνει ξεκάθαρα ότι η Γαλλία θα χρησιμοποιήσει το οπλοστάσιό της για να υπερασπιστεί άλλες ευρωπαϊκές χώρες εάν οι ΗΠΑ είναι λιγότερο παρούσες, και αυτό βοηθά στη δημιουργία ενός σταθερού Ευρωπαϊκού μετώπου.
Όπως τότε το 1962-63, για να αντιμετωπίσει η Δύση τους «κακούς» έπρεπε να επιδιώκει την ενότητά της έτσι όπως την υπαγόρευε ο γεωπολιτικός ρεαλισμός της εποχής με τη Γαλλία να τολμά να υψώσει το ανάστημά της κατ’ έναντι της Αμερικής και αποχωρώντας το 1966 από τη στρατιωτική δομή του NATO, το οποίο, έτσι, αναγκάστηκε να μεταφέρει την έδρα του από το Παρίσι στις Βρυξέλλες. έτσι και τώρα η Ευρώπη στο ενδεχόμενο ο Ντόναλντ Τραμπ να μην τηρήσει πλέον άνευ όρων την αμοιβαία αμυντική δέσμευση του ΝΑΤΟ πρέπει να «στηριχθεί» από τα πυρηνικά οπλοστάσια της Γαλλίας, αλλά και της Μεγάλης Βρετανίας, που είναι εκτός ΕΕ.
Το 1963, στην Ουάσιγκτον, ο πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι προ αυτών των διαφορών με την Γαλλία εκφώνησε έναν λόγο σε ομάδα Γάλλων αξιωματικών και ευέλπιδων, απευθύνοντας έκκληση υπέρ της ενότητας της Δύσεως σε όλους τους τομείς. Παραδέχθηκε ότι υπήρχαν δυσχέρειες μεταξύ Γαλλίας και ΗΠΑ πάνω σε θέματα στρατιωτικά και πολιτικά, τα οποία αφορούν το NATO. Ωστόσο, τόνισε ότι η συμμαχία με τη Γαλλία είναι η αρχαιότερη από τις συμμαχίες των Ηνωμένων Πολιτειών, υπαινισσόμενος προφανώς τη συμβολή του Γάλλου στρατηγού Λαφαγιέτ στον αγώνα της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας.
Η καρέκλα όμως του Προέδρου των ΗΠΑ στον Λευκό Οίκο δεν φιλοξενεί έναν εμπνευσμένο ηγέτη όπως Τζον Φ. Κένεντι, αλλά έναν θορυβώδη, νευρικό, ασταθή, επιρρεπή στην οργή, αδιόρθωτα αδαή, εγωμανή και δη, με γκροτέσκο τρόπο Ντόναλντ Τραμπ, με τις ΗΠΑ να εξελίσσονται σε μια ολιγαρχικού τύπου, λαβυρινθώδη δημοκρατία.
Ίσως λοιπόν η πρόταση Μακρόν – αν και δεν είναι η ολοκληρωτική λύση – να είναι ένα μεγάλο μέρος της λύσης που αναζητά εναγωνίως η Ευρώπη κάτω από τις παρούσες συνθήκες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Σύνοδος Κορυφής: Συμφωνία των «27» για ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας – Βέτο Όρμπαν για την Ουκρανία
Η Κίνα καταγγέλλει τους «αδικαιολόγητους» δασμούς των ΗΠΑ, λέγοντας ότι θα «αντιδράσει σθεναρά»
