Νίκου Βασιλειάδη: Σύγχρονοι Κοριολάνοι

13/09/2024

Ανάγνωση: λιγότερο από 1 λεπτά

Όταν ο Σαίξπηρ έγραφε τον Κοριολανό κάπου εκεί στα 1605 με 1607 σίγουρα δεν θα μπορούσε να φανταστεί πως η τραγωδία του αυτή θα ήταν τόσο πραγματική και τόσο επίκαιρη 4 αιώνες μετά σε μία μακρινή γωνιά της Μεσογείου που δεν της λείπουν οι εντάσεις και οι ίντριγκες.

Ο «Κοριολανός» που κατακυρώθηκε από τους φιλόλογους ως «η τραγωδία της περηφάνιας» όμως δεν είναι μια τραγωδία που γέννησε έτσι απλά το μυαλό το περίφημου δραματουργού. Στην πραγματικότητα την υπόθεση του Κοριολανού τη δανείστηκε ο Σαίξπηρ από τον Πλούταρχο και το βιβλίο του “Παράλληλοι βίοι”, παράλληλες δηλαδή βιογραφίες, κατά ζεύγη ενός Έλληνα και ενός Ρωμαίου πολιτικού ή στρατηγού, 48 στον αριθμό, από τους οποίους διασώθηκαν οι 46.

Στις βιογραφίες του αυτές ο Πλούταρχος δε γράφει ιστορία ούτε επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην καταγραφή των επιφανέστερων πράξεών τους, αλλά ιστορώντας υπαρκτά πρόσωπα και αληθινές καταστάσεις ακτινογραφεί τον ψυχικό τους κόσμο και προσφέρει στους αναγνώστες το απαραίτητο ιστορικό υλικό για κατανόηση των χαρακτήρων των επώνυμων ανδρών και της ηθικής συμπεριφοράς τους.
Το σαιξπηρικό έργο ανέβηκε στο θέατρο για πρώτη φορά το 1607 και είχε σαν κεντρικό ήρωα τον Γάιο Μάρκιο, που πήρε αργότερα το δοξασμένο επώνυμο Κοριολανός, για την υπεράνθρωπη ανδρεία που έδειξε στη μάχη που έγινε στην Κοριόλη.
Ο Κοριολανός σύμφωνα με τον Σαίξπηρ είναι μια δυνατή προσωπικότητα με κύριο χαρακτηριστικό τη γενναιότητα που τον διακρίνει και τον διατηρεί ετοιμοπόλεμο. Είναι θαρραλέος σε σημείο υπερβολικό αλλά ταυτόχρονα και υπέρμετρα περήφανος. Μια περηφάνια, όμως, που προσπαθεί να την κρύψει κάτω από μια φαινομενική σεμνότητα. Κάνει τον αδιάφορο τάχα, στα καλά λόγια και στους επαίνους, ενώ μέσα του φλέγεται να ακούει να τον επαινούν.

Κάπως έτσι ενισχυμένος από την φήμη του, ο Κοριολανός άρχισε να ανέρχεται στις πολιτικές βαθμίδες και η αναλγησία που επέδειξε στον πόλεμο έναντι των αντιπάλων της νεοσύστατης Ρωμαϊκής δημοκρατίας, των Ουόλσκων (λατ. Volscians: αρχαία φυλή της Ιταλίας που ζούσε νότια του Λάτιου) και των Αίκουων (λατ.Aequians: αρχαίος λαός της Ιταλίας που ζούσε στην περιοχή του Λάτιου), συνεχίσθηκε στην πολιτική του κατά των λαϊκών τάξεων.

Σύμφωνα με τον Λίβιο, τον Ρωμαίο ιστορικό, ο οποίος έγραψε μία μνημειώδη ιστορία της Ρώμης και του ρωμαϊκού λαού -Ab Urbe Condita Libri, ο Κοριολανός χρησιμοποιώντας μια επισιτιστική κρίση (492 – 491π.Χ.) αντιτάχθηκε στη διανομή σικελικού σταριού στον λαό και, αυταρχικός όπως ήταν, πρότεινε στη Σύγκλητο την κατάργηση του θεσμού των δημάρχων. Εξαιτίας αυτής της πολιτικής του έγινε μισητός στο λαό. Οι δικτατορικές ενέργειές του και η τυραννική του συμπεριφορά οδήγησε τους Πατρίκιους να επιθυμούν την αποβολή του από τις τάξεις τους. Τελικά, ξεκίνησε μια δίκη εναντίον του στην οποία (προσωπικά ή ερήμην, ανάλογα με την πηγή) καθαιρέθηκε και καταδικάστηκε σε εξορία από την πόλη της Ρώμης.
Αρκετούς αιώνες μετά στην Αθήνα ένας άλλος Κοριολανός έκανε περίπου το ίδιο πράγμα.

Ο Στέφανος – Κοριολάνος που ζήτησε να γίνει ύπατος, να πάρει την εξουσία. «Παρακαλώ να μου πείτε το αντίτιμο για την υπατεία είχε αναφωνήσει.
Το αντίτιμο είναι να τη ζητήσεις φιλικά… είχε αποκριθεί ο όχλος».
«Τα πεινασμένα μας κορμιά, το θέαμα της μιζέριας μας – φώναζε ένας απλός πολίτης,…. Δεν νοιάστηκαν ούτε νοιάζονται για μας. Μας αφήνουν να λιμοκτονούμε, ενώ οι αποθήκες τους είναι γεμάτες σιτηρά. Βγάζουν διατάγματα για την τοκογλυφία που όμως υποστηρίζουν τους τοκογλύφους. Καταργούν καθημερινά την όποια νομοθετική πράξη στρέφεται κατά των πλουσίων και καθημερινά θεσπίζουν πιο σκληρούς νόμους για να αλυσοδέσουν και να υποτάξουν τους φτωχούς. Αν δεν μας φάνε οι πόλεμοι, μας τρών’ εκείνοι».
Και ο Στέφανος -Κορολιάνος έγινε η Εξουσία, όμως δυο φορές πιο σκληρή από την προηγούμενη. Ο «άριστος», αυτός ο δήθεν υπερ-πατριώτης, έγινε δυο φορές πιο τύραννος, γίνεται το παράδειγμα του «κακού δημαγωγού» ο οποίος προσπαθεί με παραπειστικά λόγια να σαγηνέψει το παράλογο πλήθος «με το θράσος που έχει ο θόρυβος, η απάτη και η Αμάθεια: – τα τρία αυτά χαρίσματα που κάνουν στην Ελλάδα λαοφίλητο τον Αδειανό ρήτορα», τον «ύπουλο» εκείνο «που ήξερε με λόγια πανούργα να κολακεύει τον λαό».
Η μυθιστορία, σίγουρα κάνει τη δουλειά πολύ καλύτερα από τους πολιτικούς.