PLUS
Τις μυστικές συνομιλίες γύρω από την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα παραθέτουν σε άρθρο τους οι ΝΥΤ.
Με τον τίτλο «Μετά από 220 χρόνια, η μοίρα των Γλυπτών του Παρθενώνα εξαρτάται από μυστικές συνομιλίες» ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι το Βρετανικό Μουσείο και ο Έλληνας πρωθυπουργός πλησιάζουν σε μία συμφωνία επιστροφής τους στην Αθήνα. «Αλλά οι βασικές διαφορές παραμένουν».
Το άρθρο παραθέτει την ιστορία από την απομάκρυνσή τους από τον Λόρδο Έλγιν στις αρχές του 1800 και το «αγκάθι» με την άδεια που έδωσαν οι Οθωμανοί ώστε να πουληθούν αργότερα στη βρετανική κυβέρνηση. Έτσι κάπως έγιναν κάποια από τα πιο ιστορικά τεχνουργήματα στη συλλογή του Βρετανικού Μουσείου.
Έγιναν όμως, από την μέρα που απομακρύνθηκαν από την Αθήνα, το αντικείμενο ίσως της πιο διαβόητης πολιτιστικής διαφωνίας παγκοσμίως, όπως αναφέρει.
Από τις ημέρες του Λόρδου Βύρωνα, δεινού επικριτή της απομάκρυνσής τους από την Αθήνα, η μοίρα των Γλυπτών έχει αποτελέσει θέμα πικρής συζήτησης.
Βρετανοί και Έλληνες: διαφορετικές οπτικές
Οι Βρετανοί λένε ότι τα Γλυπτά αποκτήθηκαν νόμιμα ενώ οι Έλληνες υποστηρίζουν ότι πρόκειται για θησαυρούς που λεηλατήθηκαν και αποτελούν θεμέλιο λίθο της εθνικής κληρονομιάς.
Η διαμάχη έχει γίνει όλο και πιο βαθιά τα τελευταία χρόνια, σημειώνει το άρθρο των NYT.
Η πίεση για την επιστροφή τους έχει ενταθεί καθώς τα μουσεία τα τελευταία χρόνια επιστρέφουν θησαυρούς στους νόμιμους κατόχους τους, μεταξύ αυτών και τα Χάλκινα του Μπενίν αλλά και θραύσματα των Γλυπτών του Παρθενώνα, από το Βατικανό, όπως ανακοινώθηκε τον περασμένο μήνα.
Τώρα, πλέον υπάρχουν ελπιδοφόρες ενδείξεις ότι ίσως μια λύση μεταξύ του Βρετανικού Μουσείου και της Ελλάδας θα μπορούσε να είναι ορατή καθώς αξιωματούχοι και των δύο πλευρών έχουν αναγνωρίσει ότι έχουν πραγματοποιηθεί μυστικές συνομιλίες.
Ωστόσο, παρόλο που αυτές οι αποκαλύψεις δίνουν ευνοϊκή χροιά ότι σύντομα θα σημειωθεί πραγματική πρόοδος, και οι δύο πλευρές έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν υπάρχει ακόμη επικείμενη συμφωνία.
Η αλήθεια είναι ότι οι δύο πλευρές είναι μακριά σε ό,τι αφορά ορισμένες σημαντικές διαφορές.
Οι συζητήσεις είναι συνεχείς από το Νοέμβριο του 2021 μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργου και του Τζορτζ Όσμπορν, του πρώην υπουργού οικονομικών της Βρετανίας, ο οποίος τώρα είναι επικεφαλής του Βρετανικού Μουσείου.
Οι δύο πλευρές προσπαθούν να φτάσουν σε συμφωνία για το μέλλον των Γλυπτών, σύμφωνα με δύο πρόσωπα που έχουν γνώση των διαπραγματεύσεων αλλά ζήτησαν την ανωνυμία τους στη συζήτηση για τις εμπιστευτικές συζητήσεις.
Ο ένας έχει γνώση της ελληνικής θέσης, ο άλλος του Βρετανικού Μουσείου.
Σε αρκετές από αυτές τις συζητήσεις, ο Γιώργος Γεραπετρίτης, λειτούργησε σαν εκπρόσωπος του Μητσοτάκη, όπως αναφέρουν και οι δύο πηγές.
Ωστόσο, το πόσο καλά πήγαν οι διαπραγματεύσεις αποτελεί μόνο θέμα εικασιών.
Ένα άρθρο τον περασμένο μήνα στα «Νέα» ανέφερε ότι οι συνομιλίες είχαν ολοκληρωθεί σε ποσοστό 90%, επικαλούμενο ελληνικές πηγές, καλά πληροφορημένες. Το Bloomberg μετέδωσε ότι οι δύο πλευρές ήταν κοντά σε συμφωνία.
Σύμφωνα με την πρόταση που συζητήθηκε, όπως ανέφερε το άρθρο του Bloomberg, κάποια από τα Γλυπτά θα επέστρεφαν προσωρινά στην Αθήνα, με αντάλλαγμα άλλους θησαυρούς της αρχαιότητας.
Ωστόσο, όπως αναφέρει το άρθρο, η συμφωνία είναι ακόμα μακριά και από τα όσα μεταδίδουν τα δύο Μέσα, σύμφωνα με τα πρόσωπα που επικαλούνται οι NYT.
Είναι αλήθεια, όπως αναφέρουν οι NYT, ότι τις τελευταίες ημέρες αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές έχουν μιλήσει δημόσια για να φρενάρουν τις αυξανόμενες προσδοκίες ότι επίκειται οποιαδήποτε συμφωνία.
Η ελληνική πλευρά
Από την πλευρά του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε από το Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψει όλη τη ζωφόρο της συλλογής, είπε ο πηγή που γνωρίζει τα της ελληνικής θέσης.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήθελε μια συμφωνία που θα όριζε ότι τα Γλυπτά θα παραμείνουν στην Ελλάδα για τουλάχιστον 20 χρόνια, πρόσθεσε. Εκεί, θα επανενωθούν με άλλα μέρη της ζωφόρου που ήδη εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα.
Η πηγή είπε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήλπιζε ότι, μετά από 20 χρόνια, η συμφωνία θα παραταθεί, και έτσι τα τμήματα της ζωφόρου να παραμείνουν στην Αθήνα.
Η ελληνική πλευρά ήλπιζε να διαπραγματευτεί την παραμονή των Γλυπτών σε μεταγενέστερη ημερομηνία, είπε η ίδια πηγή. Σε αντάλλαγμα, η ελληνική πλευρά θα έδινε στο Βρετανικό Μουσείο μία επιλογή από ανεκτίμητα αντικείμενα, μερικά από τα οποία δεν είχαν φύγει ποτέ από την Ελλάδα, πρόσθεσε το ίδιο πρόσωπο.
Η βρετανική πλευρά
Το Βρετανικό Μουσείο ήθελε μία διαφορετική συμφωνία, σύμφωνα με το άλλο πρόσωπο που γνωρίζει την βρετανική οπτική, όπως αναφέρουν οι NYT.
Μέχρι στιγμής, ο Όσμπορν έχει προτείνει την επιστροφή μικρότερου τμήματος της ζωφόρου, καθώς και άλλα αντικείμενα που απεικονίζουν θεούς και κενταύρους, ως βραχυπρόθεσμο δάνειο, είπε η πηγή.
Το μουσείο θα μπορούσε να προσφέρει έως και το ένα τρίτο των αντικειμένων του Παρθενώνα, όπως είπε.
Μόλις η Ελλάδα έδινε αυτά τα έργα στο Λονδίνο, θα επιστρεφόταν περισσότερα στην Αθήνα για να τα αντικαταστήσουν.
Με την πάροδο του χρόνου, ο αριθμός των αντικειμένων που θα αποστέλλονταν στην Ελλάδα θα αυξανόταν, έτσι ώστε να αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών, πρόσθεσε η ίδια πηγή.
Η πλευρά του Βρετανικού Μουσείου λέει ότι δεν μπορεί να προσφέρει περισσότερα, ακόμα και αν ήθελε. Υπό τον βρετανικό νόμο, το μουσείο δεν μπορεί να αφαιρέσει αντικείμενα από την συλλογή εκτός από την περίπτωση που είναι «ακατάλληλα να συντηρηθούν». Αν και το Μουσείο έχει την ελευθερία να δανείζει αντικείμενα σε άλλα ιδρύματα.
Το μουσείο υποστηρίζει ότι ο Λόρδος Έλγιν απέκτησε τα αντικείμενα νόμιμα, αφού οι διαχειριστές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που κυβερνούσε την Αθήνα εκείνη την εποχή, του έδωσαν άδεια.
Επιμένει επίσης ότι τα Γλυπτά παρουσιάζονται καλύτερα μεταξύ των παγκόσμιων συλλογών του μουσείου, έτσι ώστε να αφηγούνται μέρος μιας ευρύτερης ιστορίας του ανθρώπινου πολιτισμού.
Εάν οποιαδήποτε συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση δεν περιελάβανε διάταξη ότι τα Γλυπτά πρέπει να επιστρέψουν στο Λονδίνο, θα μπορούσε να αμφισβητηθεί στα δικαστήρια της Βρετανίας.
Ωστόσο, οποιαδήποτε συμφωνία θα γραφόταν με τρόπο που δεν θα απαιτούσε από την Ελλάδα να εγκαταλείψει την αξίωσή της για την ιδιοκτησία των αντικειμένων, είπε η πηγή που γνωρίζει τη θέση του μουσείου.
Το Βρετανικό Μουσείο αρνήθηκε να σχολιάσει οτιδήποτε αφορά στις διαπραγματεύσεις αλλά εκπρόσωπός του αναγνώρισε μέσω email ότι οι συζητήσεις βρισκόταν σε εξέλιξη.
«Επιδιώκουμε ενεργά μια νέα συνεργασία για τα Γλυπτά του Παρθενώνα με τους φίλους μας στην Ελλάδα και, καθώς μπαίνουμε στη νέα χρονιά, οι εποικοδομητικές συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη», είπε ο εκπρόσωπος.
Με μια άτυπη προσφορά και μια αντιπρόταση στο τραπέζι, οι συνομιλίες έχουν φτάσει σε ένα στάδιο που «δεν είχαν ξαναφτάσει», είπε η πηγή από την ελληνική πλευρά.
Και οι δύο πλευρές «διαπραγματεύονταν με καλή πίστη», πρόσθεσε, αλλά δεν περίμεναν περισσότερη πρόοδο παρά μόνο μετά τη διεξαγωγή των εκλογών στην Ελλάδα φέτος. Όλο αυτό το διάστημα, η πίεση στο Βρετανικό Μουσείο αυξάνεται.
Πέρυσι, η Ιταλία επέστρεψε ένα θραύσμα από τον Παρθενώνα, που για περισσότερα από 200 χρόνια εκτίθετο σε μουσείο στη Σικελία.
Τον Δεκέμβριο, το Βατικανό ανακοίνωσε ότι θα δώσει τρία θραύσματα του Παρθενώνα στον ηγέτη της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο οποίος αναμένεται να τα παραδώσει στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Άλλες μεγάλες συλλογές από τη Δύση, συμπεριλαμβανομένου του Ινστιτούτου Smithsonian και του Φόρουμ Humboldt, στο Βερολίνο, επέστρεψαν πρόσφατα αμφισβητούμενα έργα τέχνης υψηλού προφίλ και το Βρετανικό Μουσείο μοιάζει πια ολοένα και πιο περίεργο.
Εκτός από τα τεχνουργήματα του Παρθενώνα, διαθέτει μια εκτενή συλλογή από Χάλκινα του Μπενίν, που διεκδικούνται από τη Νιγηρία, ένα άγαλμα από το νησί του Πάσχα που ζήτησαν οι Ράπα Νούι, οι ιθαγενείς του νησιού κ.λπ.
Φέτος, το Βρετανικό Μουσείο έχει προγραμματίσει να ανακοινώσει μία τεράστια ανακαίνιση συμπεριλαμβανομένης της οροφής και τους συστήματος θέρμανσης που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο κλείσιμο συγκεκριμένων αιθουσών για αρκετό χρονικό διάστημα.
Το project αναμένεται να κοστίσει 1 δισ. λίρες σύμφωνα με τους Financial Times. Η Leslie Ramos, ιδρύτρια κα διευθύντρια του Arteater, μιας υπηρεσίας που συμβουλεύει τα μουσεία σχετικά με τη συγκέντρωση κεφαλαίων, είπε σε συνέντευξή της ότι οι πιθανοί χορηγοί της ανακαίνισης «ίσως θέλουν να έχουν μια συγκεκριμένη ιδέα» για το τι θα κάνει το Βρετανικό Μουσείο για τα αντικείμενα του Παρθενώνα πριν αποφασίσουν να συνεισφέρουν.
Για το μουσείο, η έναρξη διαπραγματεύσεων για αμφισβητούμενα αντικείμενα «θα ήταν ένας τρόπος απήχησης σε μια νέα γενιά χορηγών», πρόσθεσε.
Εκτός από τις διαφορετικές προσφορές των δύο πλευρών, υπάρχει ένα άλλο σημαντικό εμπόδιο: το αν οι Βρετανοί και οι Έλληνες αποδεχτούν τη συμφωνία.
Η βρετανική κυβέρνηση δήλωσε πέρυσι ότι δεν σχεδιάζει να αλλάξει τον νόμο και να επιτρέψει την πλήρη αποκατάσταση των Γλυπτών.
Η άποψη των ειδικών
Την Τετάρτη, η Michelle Donelan, υπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας, είπε στο BBC ότι η επιστροφή θα ανοίξει μία πόρτα και θα μπορούσε να οδηγήσει σε απαιτήσεις για άλλα αντικείμενα από το μουσείο.
«Η αποστολή τους πίσω θα είναι ένας επικίνδυνος δρόμος», είπε η Donelan.
Επίσης, δεν είναι σαφές εάν η Ελλάδα θα αποδεχόταν μια «συνεργασία» στην περίπτωση που αυτό υπονοούσε ότι τα Γλυπτά ανήκουν στο Βρετανικό Μουσείο.
Η Σία Αναγνωστοπούλου ανέφερε σε email ότι αντιτίθεται σε οποιαδήποτε συμφωνία δεν καθιστά σαφές ότι τα Γλυπτά είναι νόμιμη ιδιοκτησία της Ελλάδας ενώ σημείωσε ότι μία μορφή δανεισμού θα ήταν απαράδεκτη.
«Είναι θέμα αξιοπρέπειας για όλους τους Έλληνες», είπε, «όπως θα ήταν για τον βρετανικό λαό, αν τους ζητούσαν να «δανειστούν» προσωρινά κλεμμένα τμήματα του Στόουνχεντζ».
Νομικοί εμπειρογνώμονες και διαχειριστές μουσείων σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν στενά την κατάσταση. «Εάν υπήρχε κάποιο είδος συμφωνίας, θα ήταν ένα εξαιρετικό σύμβολο για άλλους (λαούς) που αναζητούν αποζημίωση», δήλωσε ο Alexander Herman, διευθυντής του Ινστιτούτου Τέχνης και Δικαίου, στο Λονδίνο.
Ο Max Hollein, διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στη Νέα Υόρκη, δήλωσε σε τηλεφωνική επαφή με τους NYT, ότι «το όλο ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα είναι μια τόσο μακρά και περίπλοκη ιστορία» που οποιαδήποτε λύση «θα ήταν ένα σημαντικό βήμα για τους θεσμούς και για τον πολιτιστικό διάλογο στον κόσμο».
Το Met κατέληξε πρόσφατα σε συμφωνία με την Ελλάδα, ώστε το μουσείο της Νέας Υόρκης να μπορεί να εκθέσει μια συλλογή κυκλαδικών αρχαιοτήτων που συγκέντρωσε ο φιλάνθρωπος Leonard N. Stern, ενώ αναγνώρισε ότι, τελικά, τα αντικείμενα ανήκουν στο ελληνικό κράτος.
Όπως αναφέρει η συμφωνία, τα τεχνουργήματα θα ταξιδεύουν μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας. Ο Hollein είπε ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι ανοιχτή στη διαπραγμάτευση καινοτόμων λύσεων για την αποκατάσταση της ιδιοκτησίας της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, επιτρέποντας παράλληλα την έκθεση αντικειμένων στο εξωτερικό.
Πέρυσι, μία δημοσκόπηση από το YouGov, έδειξε ότι οι Βρετανοί πιστεύουν ότι τα Γλυπτά ανήκουν στην Ελλάδα.
Αλλά η κοινή γνώμη δεν αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα για τις διαπραγματεύσεις. Ο Herman, νομικός εμπειρογνώμονας, είπε ότι ανά καιρούς «υπάρχει αυτό που πολλοί αναφέρουν σαν μία αχτίδα ελπίδας» για το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα αλλά μετά η διαδικασία σταματά.
Το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και τώρα, είπε. Ωστόσο σημείωσε ότι τόσο ο Μητσοτάκης όσο και ο Όσμπορν, είναι «επιχειρηματίες πρακτικά σκεπτόμενοι», συνηθισμένοι να κάνουν συμφωνίες.
«Αν υπάρχουν δύο άνθρωποι που μπορούν να καθίσουν σε ένα δωμάτιο και να δουλέψουν (πάνω στο θέμα), μάλλον θα είναι άνθρωποι σαν αυτούς τους δύο». σημείωσε.
Με πληροφορίες των NYT
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μητσοτάκης σε Σακελλαροπούλου: Θα πετύχουμε την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα
