PLUS
Τα κατασκευαστικά, τα πολιτικά και τα μιντιακά συμφέροντα για το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων. Το παρασκήνιο, το μπράντεφερ μεταξύ Ελλάκτωρ και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ο διαγωνισμός, οι διαξιφισμοί και το ΤΕΕ.
Του Θανάση Κουκάκη
Mήλον της Έριδος έχει καταστεί για επιχειρηματικούς ομίλους, αλλά και για τα πολιτικά κόμματα το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας (ΚΕΛΨ). Το τελευταίο έτος, οπότε προκηρύχτηκε από την ΕΥΔΑΠ ο διαγωνισμός για τη λειτουργία και τη συντήρηση του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων, έργο προϋπολογισμού 320 εκατ. ευρώ, έχει εκδηλωθεί ένα πλούσιο παρασκήνιο με πολλές ανατροπές που οδήγησε τελικά στο να παραταθεί η διαγωνιστική διαδικασία για ένα έτος και να υπάρξουν εμβαλωματικές λύσεις για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η συντήρηση της εγκατάστασης. Η υπόθεση της Ψυττάλειας αποτελεί μια πρωτοφανή περίπτωση, διότι το lobbying στο οποίο έχουν προχωρήσει μέσω media και πολιτικών διαύλων οι αντιπαρατιθέμενες επιχειρηματικά πλευρές, και κυρίως ο Αναστάσιος Καλλιτσάντσης από την πλευρά της Ελλάκτωρ είναι εξαιρετικά επιθετικόκαι έχει αποτυπωθεί σε πρωτοσέλιδα εφημερίδων, αλλά και σε κοινοβουλευτικές ερωτήσεις. Νικητής στα σημεία από αυτή την επιχειρηματική σύγκρουση έχει αναδειχθεί ο Αναστάσιος Καλλιτσάντσης, ο οποίος πέτυχε την ετήσια παράταση της σύμβασης, κάτι που σημαίνει πως η κοινοπραξία των Ακτωρ-Αβαξ θα λαμβάνει 2,5 εκατ. ευρώ μηνιαίως για τους επομένους 12 μήνες για τη διαχείριση του ΚΕΛΨ, ήτοι θα έχει έσοδα 30 εκατ. ευρώ!
Το ιστορικό της υπόθεσης
Ο διαγωνισμός για την πενταετή λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων στην Ψυττάλεια προκηρύχθηκε στα τέλη Μαΐου του 2019 –προεκλογικά-, από την προηγούμενη διοίκηση της ΕΥΔΑΠ. Συγκεκριμένα, το διαγωνισμό έτρεξε ο τότε επικεφαλής της ΕΥΔΑΠ Γιάννης Μπενίσης, ο οποίος έθεσε αρχικά ασφυκτικές προθεσμίες για τη διεξαγωγή του, κάτι που ευνοούσε εξόφθαλμα την κοινοπραξία των Ακτωρ-Αβαξ που ήταν ήδη μέσα στο έργο.
Αφού υπήρξαν μεγάλες πιέσεις από άλλους κατασκευαστικούς ομίλους δόθηκε τελικά παράταση 37 ημερών στο διαγωνισμό και αυτό επέτρεψε την εμφάνιση τριών υποψηφίων, ήτοι των κοινοπραξιών Ακτωρ-Αβαξ, Μυτιληναίος – Κωνσταντινίδης – ACEA και Intrakat – Τέρνα – Suez.
Μετά την υποβολή και την εξέταση των τεχνικών και οικονομικών προσφορών από τις τρεις επιχειρηματικές κοινοπραξίες, η αρμόδια Ειδική Επιτροπή Αξιολόγησης της ΕΥΔΑΠ υπέβαλε στις 9 Δεκεμβρίου το πόρισμά της στη νέα διοίκηση της εταιρείας, με το οποίο προέκρινε την αποδοχή μόνον μιας υποψηφιότητας, ήτοι εκείνης της κοινοπραξίας ΑκτωρΑβαξ.
Η Ειδική Επιτροπή Αξιολόγησης φέρεται να βάσισε την απόφαση της για τον αποκλεισμό των κοινοπραξιών κοινοπραξιών Μυτιληναίος – Κωνσταντινίδης – ACEA και Intrakat – Τέρνα – Suez σε τυπικούς λόγους. Ο ένας αφορούσε στις τεχνικές ενεργειακής βελτιστοποίησης και εξοικονόμησης ενέργειας (η προκήρυξη προβλέπει τη μέγιστη δυνατή αύξηση του ποσοστού ενεργειακής αυτάρκειας του έργου, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η απαιτούμενη προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου για την κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών) και ο δεύτερος λόγος την επιστημονική κατάρτιση των στελεχών που θα αναλάμβαναν τη συντήρηση. Μετά τη γνωστοποίηση της απόφασης της Ειδικής Επιτροπής Αξιολόγησης η κοινοπραξία Μυτιληναίος – Κωνσταντινίδης – ACEA αποχώρησε από τη διεκδίκηση του έργου. Αλλά όχι και η κοινοπραξία Intrakat – Τέρνα – Suez, η οποία δεν δέχθηκε τους λόγους απόρριψης που επικαλέστηκε η Επιτροπή Αξιολόγησης και προσέφυγε στο Μέγαρο Μαξίμου και στους συναρμόδιους υπουργούς, Υποδομών, Κώστα Καραμανλή και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη.
Τα επιχειρήματα των Intrakat – Τέρνα – Suez έπεισαν την κυβέρνηση. Ετσι, ο υπουργός Υποδομών, Κώστας Καραμανλής, επικαλούμενος την καλλιέργεια επαρκούς και υγιούς ανταγωνισμού – κάτι που δεν διασφαλιζόταν από την εξέταση μόνον μιας οικονομικής προσφορά – ζήτησε από τον νέο CEO της ΕΥΔΑΠ, Χάρη Σαχίνη, να βγάλει «τα κάστανα από τη φωτιά», ήτοι να βρει τρόπο να ανοιχθεί και η οικονομική προσφορά της Intrakat – Τέρνα – Suez πέραν εκείνης της κοινοπραξίας Ακτωρ-Αβαξ.
Η λύση βρέθηκε λίγες ημέρες αργότερα, καθώς με εισήγηση του Διευθύνοντος Συμβούλου της ΕΥΔΑΠ, το ΔΣ της εταιρείας αποφάσισε -κατά πλειοψηφία- να αναθέσει στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και σε έγκριτο νομικό γραφείο την αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών και τον νομικό έλεγχο των δικαιολογητικών των κοινοπραξιών. Αυτή η απόφαση προκάλεσε αντιδράσεις και δυσαρέσκεια από την πλευρά της κοινοπραξίας Ακτωρ-Αβαξ που εκφράσθηκε και στην κυβέρνηση και έλαβε διαστάσεις μέσα από την προβολή που πήρε μέσα από συγκριμένα ΜΜΕ τα οποία έχουν διαύλους επικοινωνίας με την οικογένεια Καλλιτσάντση.
Σε δημοσιεύματα των εν λόγω media εκφραζόταν προβληματισμός για τη νομιμότητα των ενεργειών της διοίκησης Σαχίνη και για την επιτυχή και έγκαιρη τελεσφόρηση του διαγωνισμού, καθώς τέτοια δυνατότητα δεν προβλεπόταν στα τεύχη του διαγωνισμού και δεν προβλέπεται και στο Ν.4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις. Αυτές οι αναφορές δικαιώθηκαν ως προς το δεύτερο σκέλος. Μέχρι και σήμερα το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος δεν έχει καταφέρει (λόγω γενικότερης δυστοκίας και παραιτήσεις ορισθέντων από το ΤΕΕ μελών) να καταλήξει στην απόφαση-εισήγησή του προς τη διοίκηση της ΕΥΔΑΠ για την ορθότητα ή μη της τεχνικής πρότασης της κοινοπραξίας Intrakat – Τέρνα – Suez. Ετσι, στα τέλη Απριλίου η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ έδωσε παράταση ενός χρόνου στην κοινοπραξία ΑκτωρΑβαξ, η οποία διαχειρίζεται το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας, ώστε να μην υπάρξει ζήτημα με τη συντήρηση της εγκατάστασης μέχρι να ξεκαθαρίσει το θέμα της διαγωνιστικής διαδικασίας.
Σολομώντειος Λύση
Γνώστες της αγοράς του κατασκευαστικού κλάδου χαρακτηρίζουν ως «Σολομώντεια λύση» την επιλογή της διοίκησης της ΕΥΔΑΠ για παράταση της διαγωνιστικής διαδικασίας. Οπως αναφέρουν, με τον τρόπο αυτό και καλύφθηκε εν μέσω κορωνοϊού η μεγάλη ανάγκη του ομίλου Ελλάκτωρ σε ρευστότητα – μέσα από τα 30 εκατ. ευρώ που θα εισπράξει για ένα έτος- και κρατήθηκε η Τέρνα του Γιώργου Περιστέρη μαζί με την Suez μέσα στον διαγωνισμό. Πηγές με γνώση της διαδικασίας, εκτιμούν πως μέσα στις επόμενες εβδομάδες το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος θα αποφανθεί για τις τεχνικές προσφορές των κοινοπραξιών και αναφέρουν πως δεν θα τους προκαλέσει εντύπωση το εάν στην επόμενη φάση – των οικονομικών προσφορών – περάσουν και οι δύο κοινοπραξίες.
Μια τέτοια απόφαση θα προσβληθεί από την πλευρά της κοινοπραξίας Ακτωρ-Αβαξ, κύκλοι της οποίας έχουν ήδη προαναγγείλλει πως εάν η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ προχωρήσει στο άνοιγμα οικονομικών προσφορών και άλλων υποψηφίων, η απόφαση θα προσβληθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Πάντως, μέσα στην ΕΥΔΑΠ επικρατεί αναβρασμός για τις κυβερνητικές παρεμβάσεις στη λειτουργία της επιχείρησης και για το «παιχνίδι» που γινεται με το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας, πριν ακόμη αναλάβει καθήκοντα ο Χάρης Σαχίνης. Για το θέμα έχει παρέμβει και το Σωματείο των Μηχανικών της ΕΥΔΑΠ, το οποίο υποστήριξε ότι η επιχείρηση έχει το προσωπικό και την τεχνολογία να λειτουργήσει μόνη της την εγκατάσταση της Ψυττάλειας και να μην προσφεύγει σε εργολαβικές εταιρείες. Δεδομένου ότι η αυτόνομη λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων θα μπορούσε να εξοικονομήσει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για την επιχείρηση και είναι κάτι που οι μέτοχοι μειοψηφίας ακούν με προσοχή.
Αλλά είναι άλλο να υποστηρίζεις πως μπορείς να τρέξεις μια τόσο ευαίσθητη εγκατάσταση και άλλο να το κάνεις. Πέραν από προσλήψεις 180 ατόμων ειδικού προσωπικού η ΕΥΔΑΠ θα έπρεπε να εξασφαλίσει και πιστοποιήσεις και ειδικό εξοπλισμό, που σήμερα παρέχεται από την κοινοπραξία Ακτωρ-Αβαξ. Κατά πληροφορίες, δεν έχει υπάρξει έως σήμερα μελέτη που να τεκμηριώνει επίσημα τα οφέλη και τα κόστη από την ανάληψη της συντήρησης του έργου από την ίδια την ΕΥΔΑΠ. Και αυτή η μελέτη θα μπορούσε να ανατρέψει τα δεδομένα.
Σημειώνεται πως το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας εξυπηρετεί περίπου 3.500.000 κατοίκους. Εκεί καταλήγει όλο το αποχετευτικό δίκτυο του λεκανοπεδίου Αττικής. Η επεξεργασία λυμάτων στο Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων περιλαμβάνει προεπεξεργασία, πρωτοβάθμια επεξεργασία και προχωρημένη δευτεροβάθμια βιολογική επεξεργασία με απομάκρυνση αζώτου, επεξεργασία ιλύος και συμπαραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας. Η μέση παροχή των εισερχόμενων λυμάτων είναι της τάξεως των 730.000 κ.μ. ημερησίως. Μετά την πλήρη επεξεργασία των λυμάτων, το παραγόμενο νερό είναι απαλλαγμένο από το ρυπαντικό φορτίο σε ποσοστό περίπου 90%-95% και καταλήγει στη θάλασσα του Σαρωνικού ακίνδυνο για την ισορροπία του θαλάσσιου οικοσυστήματος.
Τι κρύβεται πίσω από τις παρεμβάσεις του ΣΥΡΙΖΑ
Οπως προαναφέρθηκε, ο διαγωνισμός για την πενταετή λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων στην Ψυττάλεια είχε προκηρυχτεί προεκλογικά από τη διοίκηση Μπενίση. Και ο τρόπος που είχε αρχικά δρομολογηθεί ευνοούσε τον Ομιλο της Ελλάκτωρ του Αναστάσιου Καλλιτσάντση.
Τις τελευταίες ημέρες, και εν μέσω των πληροφοριών ότι το ΤΕΕ θα εκδώσει την απόφασή του για τις τεχνικές προσφορές των κοινοπραξιών, στελέχη και ΜΜΕ προσκείμενα στο ΣΥΡΙΖΑ έχουν ταχθεί κατά της πρόκρισης και δεύτερου υποψηφίου στη φάση των οικονομικών προσφορών.
Η επιχειρηματολογία τους επικεντρώνεται (εύλογα) σε ζητήματα της διαδικασίας και όχι στο εάν η παρουσία δύο υποψηφίων θα οδηγήσει σε χαμηλότερη προσφορά, κάτι που θα είναι ευεργετικό και προς το συμφέρον της ΕΥΔΑΠ.
Σε ερώτηση που κατέθεσαν πρόσφατα στη Βουλή 14 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζουν μεταξύ άλλων πως «δεν πρέπει να δημιουργείται καμία υπόνοια για καταστρατήγηση της νομιμότητας και βλάβη του δημοσίου συμφέροντος σε διαγωνισμούς δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερα, δε, όταν, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, υπάρχουν παρεμβάσεις εκπορευόμενες από ιθύνοντες της ελληνικής και διεθνούς πολιτικής σκηνής».
Ακόμη, υποστηρίζουν πως «υπάρχει ο κίνδυνος το ΤΕΕ να απολέσει το θεσμικό του ρόλο εισερχόμενο αναρμόδια σε εν εξελίξει διαγωνιστικές διαδικασίες εκδίδοντας ουσιαστικά πρακτικό διαγωνισμού υπό τον μανδύα του οιονεί πραγματογνώμονα επί παντός επιστητού και λαμβάνοντας θέση επί των προσφορών υποκαθιστώντας τα θεσμικά όργανα της διοίκησης και του εκάστοτε αναθέτοντος φορέα».
Πηγές κοντά στη διαδικασία αναφέρουν πως η νομική γνωμοδότηση που θα συνοδεύει την έκθεση του ΤΕΕ θα απαντά στις αιτιάσεις για καταστρατήγηση της νομιμότητας και βλάβη του δημοσίου συμφέροντος. Ως προς την αρμοδιότητα του ΤΕΕ αναφέρουν πως το Επιμελητήριο εκ του καταστατικού του γνωμοδοτεί, έπειτα από πρόσκληση των αρμοδίων αρχών ή άλλων φορέων, του δημοσίου τομέα ή συνδικαλιστικών φορέων και μέσα σε οριζόμενο εύλογο χρονικό διάστημα, για οποιοδήποτε θέμα της αρμοδιότητάς του. Στη βάση αυτή θεωρούν πως τα όσα υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι προσχηματικά και εξυπηρετούν τα συμφέροντα όχι της ΕΥΔΑΠ, αλλά ενός και μοναδικού υποψηφίου.
*Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί
