O EastMed και το σκληρό γεωστρατηγικό πόκερ

O EastMed και το σκληρό γεωστρατηγικό πόκερ

Του Βαγγέλη Παππά

Ο αγωγός φυσικού αερίου EastMed είναι σίγουρα ένα μεγαλόπνοο έργο, εξέχουσας οικονομικής και στρατηγικής σημασίας. Εάν υλοποιηθεί θα είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος και βάθος – υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου παγκοσμίως. Με μήκος 1.900 χιλιομέτρων, ο αγωγός θα ξεκινά από τη Λεκάνη της Λεβαντίνης, σχεδόν 200 χιλιόμετρα νοτίως της Κύπρου, και θα φτάνει στις ακτές της Απουλίας στην ανατολική Ιταλία, μέσω Κρήτης, Κύπρου και ηπειρωτικής Ελλάδας.

Το κόστος του ανέρχεται σε περίπου 7 δισεκατομμύρια δολάρια και για να ολοκληρωθεί η κατασκευή του χρειάζονται περίπου 2 με 3 χρόνια. Επιπροσθέτως, θα χρειαστούν περίπου άλλα 2 με 3 χρόνια, ώστε ο αγωγός να ξεκινήσει να λειτουργεί, ενώ θα έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει έως και 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Ευρώπη, καλύπτοντας έτσι ένα ευρύ φάσμα των ολοένα και αυξανόμενων ευρωπαϊκών αναγκών.

Μόλις λίγες ημέρες πριν να πέσουν οι υπογραφές για τον αγωγό και η Τουρκία συνεχίζει το παιχνίδι των προκλήσεων σε όλα τα επίπεδα, επιθυμώντας να δυναμιτίσει το ήδη έκρυθμο κλίμα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Ο Τούρκος Πρόεδρος,ΡετζέπΤαγίπΕρντογάν, συνεχίζοντας το «σκληρό» πόκερ και προσπαθώντας να αποσταθεροποιήσει το ευνοϊκό υπέρ της Ελλάδας κλίμα δήλωσε χθες από την Τυνησία «Υπάρχει ένας αυξημένος ενθουσιασμός για τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε βάρος της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα. Αλήθεια, τι δουλειά έχει η Ελλάδα με τη Λιβύη; Δεν έχει καμία δουλειά με την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Η Λιβύη και η Τουρκία έχουν συγκεκριμένη σύνδεση μεταξύ τους, οι δυο χώρες έχουν δικαιοδοσία στην περιοχή αυτή».

Συμφωνία Ελλάδας, Κύπρου, Ιταλίας, Ισραήλ για τον EastMed

Πρόσθεσε δε, πως παρά τις όποιες αντιδράσεις η συμφωνία με τη Λιβύη θα ισχύσει κανονικά. Επιπροσθέτως, δεν δίστασε να προσθέσει στο «κάδρο» τη Ρωσία και το Σουδάν αφού τόνισε πως «Αν δεχτούμε οποιαδήποτε πρόσκληση, θα την αξιολογήσουμε και θα πράξουμε ανάλογα. Και έχουμε λάβει πρόσκληση για αποστολή στρατευμάτων. Η Ρωσία και το Σουδάν τι δουλειά έχουν εκεί; Ο Χαφτάρ δεν είναι νόμιμος και οι δραστηριότητές του είναι παράνομες».

Στο ίδιο μήκος κύματος, προκλητικό τουρκικό δημοσίευμα του πρακτορείου Anadolu έκανε λόγο για κυρίαρχο στη Μεσόγειο. Συγκεκριμένα, το δημοσίευμα στήριζε την τουρκική άποψη του «όποιος κυριαρχεί στη Μεσόγειο ελέγχει κατ’ουσίαν τρεις ηπείρους», ενώ δημοσίευσε χάρτη, ο οποίος στηρίζεται στο τουρκικό δόγμα ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα.

Στην ανάλυσή του το Anadoluμε φόντο την τουρκολιβυκή συμφωνία για τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών, μιλά για «χαστούκι» στην Κύπρο και στην Ελλάδα ενώ συνεχίζει τραβώντας για μία ακόμη φορά το σκοινί, σημειώνοντας ότι τα drones της Τουρκίας τα οποία πετούν από βάση στα Κατεχόμενα ήρθαν ως απάντηση στα ελληνικά F-16 που πέταξαν στην ευρύτερη περιοχή.

«Βράχος» η Ελλάδα

Αμφότεροι ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά και υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, στηλίτευσαν τη στάση Ερντογάν και απάντησαν με αποφασιστικότητα. Συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός δήλωσε από την Κάσο «Τα Χριστούγεννα είναι μέρα χαράς, αγάπης και ειρήνης και η Ελλάδα επιδιώκει πάντα την ειρηνική επίλυση των διαφορών της με τη γειτονική χώρα. Έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στο δίκαιό μας και πορευόμαστε πάντα με γνώμονα τον απόλυτο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου γιατί πολύ απλά γνωρίζουμε ότι το δίκαιο είναι με το μέρος μας. Ταυτόχρονα,όμως, στέλνουμε ένα μήνυμα αυτοπεποίθησης και υπερηφάνειας. Ένα μήνυμα ανταλάντευτης υπεράσπισης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων». Ομοίως, ο Κωστής Χατζηδάκης ευρισκόμενος στη Μαδρίτη στο πλαίσιο της Διεθνούς Διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα με τον Ισραηλινό ομόλογό του ,ΓιουβάλΣτέινιτζ,κατά την οποία οι δύο πλευρές επανέλαβαν τη δέσμευσή τους για τη στήριξη τόσο του East Med όσο και της ηλεκτρικής διασύνδεσης από την Κρήτη μέχρι το Ισραήλ, μέσω Κύπρου εξέφρασε τις ευχαριστίες της Ελληνικής Δημοκρατίας για την υποστήριξη της ισραηλινής πλευράς προς την Ελλάδα σε σχέση με το προσφάτως υπογραφέν νομικά ανυπόστατο Μνημόνιο μεταξύ Τουρκίας και Αλ Σαράτζ (κυβέρνηση της Τρίπολης στη Λιβύη). Παράλληλα, σε τηλεοπτική συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ ο κ. Χατζηδάκης δήλωσε πως ο αγωγός EastMed θα προχωρήσει ό,τι κι αν λέει ο Ερντογάν, σημειώνοντας ακόμη ότι «Είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε μπροστά με βάση το Διεθνές Δίκαιο».

«Ιστορική» εξέλιξη με δυσκολίες

Στις 2 Ιανουαρίου του 2020 αναμένεται να υπογραφεί το κείμενο της Διακυβερνητικής Συμφωνίας στην Αθήνα από τους Κυριάκο Μητσοτάκη, Νίκο Αναστασιάδη και ΜπενιαμίνΝετανιάχου, ενώ ακόμη παραμένει ανοιχτό και το ενδεχόμενο εκείνη την ημέρα να βρεθεί στην Αθήνα και κάποιος «εκπρόσωπος» από την πλευρά της Ιταλίας.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως πρόκειται για την πρώτη φορά στα καθ’ ημάς που το σχέδιο ενός αγωγού υπογράφεται όχι σε επίπεδο αρμοδίων υπουργών αλλά ηγετών κρατών, στέλνοντας παράλληλα ένα σαφές πολιτικό μήνυμα αποφασιστικότητας προς τα έξω.
Η Ουάσινγκτον με την υιοθέτηση του νόμου EastMedAct φαίνεται να επενδύει διπλωματικά και ενεργειακά στο σχήμα Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, το οποίο έτσι αποκτά και θεσμικά νευραλγικό ρόλο στην πολιτική ασφάλειας των ΗΠΑ, ενώ το ηχηρό μήνυμα που εκπέμπει προς πάσα κατεύθυνση αναδεικνύει τον σαφή γεωπολιτικό συμβολισμό και «θωρακίζει» τη χώρα.

Βέβαια, ο αγωγός φυσικού αερίου EastMed είναι ναι μεν ένα τεχνικά εφικτό έργο προς υλοποίηση ωστόσο «δύσκολο» για μια σειρά από λόγους. Αρχικά, είναι τεχνικά απαιτητικό λόγω της τεράστιας απόστασης που πρέπει να καλύψει. Επίσης, θα έχει ένα διόλου ευκαταφρόνητο κόστος, κοντά στα 7 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία όμως θα μπορούσαν να γίνουν και 11 ή 12 δισ., εάν συνυπολογιστούν τα χερσαία τμήματα του αγωγού και ο ελληνοϊταλικός αγωγός IGI-Poseidon, ένα κόστος δηλαδή που μένει να κριθεί από τις ίδιες τις άμεσα εμπλεκόμενες εταιρείες εάν θα μπορεί να δικαιολογηθεί στη βάση μιας ανάλυσης κόστους-απόδοσης. Επιπλέον, θα πρέπει να περάσει μέσα από θαλάσσιες ζώνες της Μεσογείου που προς το παρόν δεν έχουν οριοθετηθεί, όπως της Ελλάδας και Κύπρου για παράδειγμα και δεν αναμένεται να οριοθετηθούν στο άμεσο μέλλον. Τέλος, επειδή ως έργο ο EastMed βρίσκεται «αντιμέτωπος» και με άλλα λιγότερο ή περισσότερο «ανταγωνιστικά» πρότζεκτ, όπως είναι (ή θα ήταν): το τερματικό υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο, ο κυπριακός αγωγός προς την Αίγυπτο, η αποστολή ισραηλινού αερίου στα τερματικά της Αιγύπτου, αλλά και το ενδεχόμενο ενός ισραηλινοτουρκικού αγωγού που παραμένει, τουλάχιστον στο μυαλό συγκεκριμένων κύκλων. Εξάλλου, έχει ήδη γνωστοποιηθεί ότι οι εταιρείες που ελέγχουν το κοίτασμα Λεβιάθαν στο Ισραήλ (Delek, Ratio Oil, Noble Energy) ίσως να προτιμούσαν, εάν τους το επέτρεπαν οι γεωπολιτικές συνθήκες, να στείλουν αέριο στην Τουρκία.

* Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “ΜΠΑΜ στο Ρεπορτάζ” της Κυριακής