PLUS
Τι κρύβεται πίσω από τη στάση του Ερντογάν να µετατρέψει σε µουσουλµανικό τέµενος την Αγία Σοφία. Οι πιέσεις των εθνικιστών ισλαµιστών και το σχέδιο του «σουλτάνου» για ξεκαθάρισµα ιστορικών λογαριασµών.
Του Νίκου Βασιλειάδη
Στις 27 Δεκεμβρίου του 537 πρωτοαντικρίζοντας τον μεγαλοπρεπή Ναό της Αγίας του Θεού Σοφίας, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός αναφωνεί το «Νενίκηκά σε, Σολομών». Από τότε και εδώ και 1.500 χρόνια, η Μεγάλη Εκκλησία της «Βασιλεύουσας» στέκεται όρθια επιβλέποντας αγέρωχα την Προποντίδα συνδέοντας άρρηκτα την παρουσία της με την ιστορία της Πόλης. Ένας μοναδικός χώρος, ορόσημο της ορθόδοξης πίστης, που συνδέει το παρελθόν με το παρόν της Κωνσταντινούπολης.
Καμία άλλη εκκλησία σε καμία χώρα σ’ ολόκληρο τον κόσμο, κανένα άλλο οικοδόμημα που υψώθηκε ποτέ από την τέχνη των ανθρώπων, δεν αποτέλεσε τόσο σημαντικό και ουσιαστικό κομμάτι στη ζωή ενός έθνους αφού στο όνομά της συμπυκνώνεται ολόκληρη η βυζαντινή Ιστορία.
Στην άλωση της Πόλης το 1453 το κόσμημα του Βυζαντίου στολισμένο με τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο, ο γεμάτος χρυσό, ασήμι και ελεφαντόδοτο διάκοσμός του γίνονται αντικείμενο λεηλασίας από τους Τούρκους κατακτητές και ο ναός μετατρέπεται σε μουσουλμανικό τέμενος.
Τα ψηφιδωτά της σκεπάζονται με σοβά και Οθωμανοί σουλτάνοι «πλουτίζουν» το κτίριο με έργα ισλαμικής τέχνης. Ο διάκοσμος και η λατρευτική επίπλωση που προσθέτουν οι Οθωμανοί είναι αταίριαστα κι αποτελούν παραφωνία μέσα στην όλη αρχιτεκτονική του οικοδομήματος και η εικόνα της εκκλησίας αλλάζει. Όμως, όσα χρόνια και αν πέρασαν από εκείνη την αποφράδα ημέρα, η Αγία Σοφία δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί έναν περήφανο αιχμάλωτο που, σιωπηρά, με αστείρευτη υπομονή αλλά και απίστευτη επιμονή, δεν παύει να αντιστέκεται στις αλυσίδες του. Από την πρώτη στιγμή οι θρύλοι τη ντύνουν με την απόκοσμη ομορφιά του μνημείου που περιμένει να αναστηθεί και μαζί του να αναστηθεί ο ελληνισμός της Πόλης.
Η απροσδόκητη εμφάνιση τον Ιούλιο του 2009 του εξαπτέρυγου Άγγελου στον Τρούλο, ο οποίος είχε καλυφθεί με ασβέστη πριν 160 χρόνια, με την εφημερίδα Milliyet να κάνει νύξεις «για σημαδιακή εμφάνιση μέσα στον ιστορικό ναό της Αγίας Σοφίας που ίσως έχει και άλλες προεκτάσεις…», η εμφάνιση των βυζαντινών σταυρών από το καλοκαίρι του 2008, στις αψίδες του τρούλου επάνω στον ασβέστη του σοβά με τον οποίο ήταν καλυμένοι εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ο θρύλος του «Κρυμμένου Πατριάρχη», ο μυστηριώδης υπόγειος κόσμος του Ναού με τον θρύλο για τον φυλακισμένο Σατανά, αποτελούν μια συνεχή αιτία ανησυχίας για τους πιστούς φανατικούς μουσουλμάνους.
Σε μουσείο
Η μετατροπή της σε μουσείο το 1935 από τον Κεμάλ Ατατούρκ σαν ένα χαρακτηριστικό δείγμα των μεταρρυθμίσεων που εισήγαγε ο ιδρυτής της τουρκικής Δημοκρατίας και κεντρικό στοιχείο στο «αφήγημα θυματοποίησης» των ισλαμιστών, μαζί με την απαγόρευση της μαντίλας και τον περιορισμό των ιεροδιδασκαλείων επί των ημερών του Ερντογάν έχουν ήδη αναιρεθεί και ανήκουν στο παρελθόν. Δεν είναι άλλωστε και άσχετο το γεγονός με την απόδοση και πάλι στην ισλαμική θρησκεία δύο άλλων εμβληματικών Ναών του Βυζαντίου, η Αγία Σοφία της Νικαίας και η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας το 2011 και το 2013.
Η διεκδίκηση της μετατροπής εκ νέου της Αγίας Σοφίας σε ισλαμικό τέμενος αυτήν τη στιγμή στην Τουρκία αποτελεί ευσεβή πόθο και επιθυμία του φανατικού ισλαμιστικού χώρου που πολύ συχνά βρίσκει έκφραση μέσω της αρθρογραφίας της εφημερίδας «Ζαμάν» προερχόμενη κυρίως από το αντιπολιτευόμενο ισλαμιστικό κόμμα της Saadet.
Όσο οι εντάσεις και οι πιέσεις από τους εθνικιστές ισλαμιστές θα αυξάνονται τόσο θα γίνονται και πιο συχνές οι θεαματικές τελετές που διοργανώνονται με φόντο τον ναό τις τελευταίες δεκαετίες στην επέτειο της Άλωσης.
Δεν είναι παρά η αποτύπωση ενός τουρκο-ισλαμικού δόγματος στο οποίο προσχωρούν ολοένα και περισσότεροι αντιδυτικοί εθνικιστές, στοχοποιώντας αφενός ένα μνημείο της «δυτικής – χριστιανικής» UNESCO που αγγίζει τις ελληνικές κυρίως ευαισθησίες, και αφετέρου εξυπηρετώντας ένα ξεκαθάρισμα ιστορικών λογαριασμών με τον κλασικό κεμαλισμό.
Ο Ταγίπ Ερντογάν το γνωρίζει πολύ καλά και σαν ένας βαθιά συντηρητικός και θρησκευόμενος πολιτικός που στηρίζει την παντοκρατορία του στον ισλαμοτουρκισμό, και εμπνέεται από την επιρροή και τον επεκτατισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν παύει σε κάθε ευκαιρία να αναδεικνύει αυτή την τάση.
Δεν έχει περάσει, άλλωστε, πολύ καιρός που ο Ερντογάν σχημάτιζε με τα δάκτυλα του το σύμβολο της «ρουμπίας», ανοίγοντας τις συζητήσεις για το εάν πράγματι μετά τον Μόρσι στην Αίγυπτο, έχει αναδειχθεί ο ίδιος ως ο ηγέτης των Αδελφών Μουσουλμάνων, ενός κινήματος που εκφράζει σε όλη την Μέση Ανατολή, την Αίγυπτο και την Σ. Αραβία ένα ιδιότυπο κράμα λαϊκού ισλαμικού εθνικισμού.
Η νέα Τουρκία και το…Αγκάθι
Οι δυτικόστροφες αντιλήψεις των Νεοτούρκων για τον Ερντογάν πρέπει να απαλειφθούν ώστε να μπορέσει να εδραιωθεί μια νέα Τουρκία που θα αφήσει πίσω της το βαρίδι της κεμαλικής κληρονομιάς, δηλαδή τη Συνθήκη της Λοζάνης.
Η μετατροπή, λοιπόν, της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι μια συμβολική πράξη που απευθύνεται στο εσωτερικό της Τουρκίας και θα ασηματοδοτεί την κατάργηση του ίδιου του Κεμάλ και της απόφασής του το 1935 να μετατρέψει το πολυτιμότερο μνημείο της Χριστιανοσύνης σε μουσείο, στην προσπάθειά του τότε να επιβάλει τον κοσμικό χαρακτήρα του νέου τουρκικού κράτους.
Η στιγμή για τον ερντογανισμό σαν τη νέα ιδεολογία της νέας τουρκικής Δημοκρατίας θα έρθει από αυτήν τη συμβολική πράξη που «θα υψωθεί η φωνή του Κορανίου και του εζανίου μέσα στην Αγία Σοφία».
*Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί
Διαβάστε επίσης:
