PLUS
Είναι ένας πόλεμος που δεν θα έχει νικητές αλλά μόνο ηττημένους. Αυτός δεν είναι ο πόλεμος που διεξάγεται στα πεδία των μαχών στην Ουκρανία, αλλά ο οικονομικός. Τα μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ σφίγγουν καθημερινά τον οικονομικό κλοιό στη Ρωσία, αλλά την ίδια στιγμή και η Ρωσία λαμβάνει μέτρα.
Του ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ
Τεράστια αναταραχή στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στις αγορές επέφερε η σύρραξη στην Ουκρανία, με αισθητές επιπτώσεις εντός και εκτός Ρωσίας!
Το αποτέλεσμα είναι να έχει προκληθεί τεράστια αναταραχή στις αγορές χρήματος και εμπορευμάτων παγκοσμίως.
Μια αναταραχή που όσο διαρκούν τα μέτρα και αντίμετρα λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Προς το παρόν το πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία είναι ελεγχόμενο, αλλά αυτό δεν θα ισχύει για μεγάλο διάστημα, δεδομένου ότι κάθε ημέρα που περνά προστίθενται και νέα προβλήματα.
Η Ελλάδα με μια αδύναμη οικονομία είναι σαφές πως δεν μπορεί να μείνει έξω από τον χορό των παρενεργειών, αν και έχει το πλεονέκτημα σε σχέση με άλλες χώρες πως η έκθεσή της στη Ρωσία δεν είναι σημαντική, πλην ίσως των τουριστών που έρχονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα.
Εκτίναξη τιμών
Το μείζον πρόβλημα που προκύπτει σε αυτήν τη φάση είναι η εκτίναξη των τιμών στην ενέργεια, καθώς η Ρωσία μπορεί να μην έχει το οικονομικό μέγεθος να ταράξει την παγκόσμια οικονομία, αλλά έχει πολύ υψηλή δραστηριότητα στο πετρέλαιο, το φυσικό, αέριο, στα σιτηρά και σε ορισμένες πρώτες ύλες όπως το παλλάδιο, που χρησιμοποιείται για την κατασκευή καταλυτών.
Η Ευρώπη μέχρι πρόσφατα προμηθευόταν σχεδόν το 40% του φυσικού αερίου και το 25% του πετρελαίου της από τη Ρωσία και οι οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν έχουν εκτινάξει τις τιμές ήδη, ενώ υπάρχει κίνδυνος η Βόρεια Ευρώπη να ξεμείνει από φυσικό αέριο, αν και αυτό μάλλον θα αποφευχθεί, καθώς ο ερχομός της άνοιξης μειώνει τη ζήτηση.
Την ίδια στιγμή οι τιμές των σιτηρών έχουν εκτιναχθεί (άνοδος 30% από την έναρξη της επίθεσης), καθώς Ρωσία και Ουκρανία είναι μεγάλοι παραγωγοί σιτηρών και διακινούν το 25% της παγκόσμιας παραγωγής. Υπάρχουν χώρες μάλιστα που θα αντιμετωπίσουν ελλείψεις, καθώς εισάγουν μεγάλο ποσοστό των αναγκών από τις δύο χώρες, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την Αίγυπτο την Αλβανία και την Τουρκία.
Η Τουρκία φαίνεται δε να αντιμετωπίζει τεράστιο ζήτημα, καθώς οι τιμές των τροφίμων λόγω υψηλού πληθωρισμού είναι απαγορευτικές και το ψωμί έχει ήδη καταστεί είδος πολυτελείας για την πλειονότητα των πολιτών.
Προβλήματα αναμένεται να παρατηρηθούν και στα σπορέλαια, καθώς η Ουκρανία είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς παγκοσμίως.
Ουσιαστικά, σε αυτήν τη φάση έχουμε ένα πληθωριστικό κύμα λόγω των αυξήσεων των τιμών στην ενέργεια, στα σιτηρά αλλά και στα μέταλλα. Αυτό αναμένεται να πλήξει περισσότερο τις αδύναμες οικονομίες αλλά και τις οικονομίες με βιομηχανική δραστηριότητα λόγω της αύξησης του κόστος παραγωγής.
Αυτοκινητοβιομηχανίες
Όμως απρόβλεπτες μπορεί να είναι οι εξελίξεις και σε μεγάλες οικονομίες του πλανήτη, ειδικά όσο οι τιμές της ενέργειας θα παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, καθώς θα δημιουργηθούν εκρηκτικές συνθήκες πληθωρισμού αλλά και τις ελλείψεις μετάλλων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πλήγματος αποτελεί η αυτοκινητοβιομηχανία, όπου ήδη υπάρχουν προβλήματα στην παραγωγή από τις ελλείψεις σε ημιαγωγούς, συνέπεια της πανδημίας, στην οποία μπορούν να προστεθούν ενδεχόμενες ελλείψεις σε παλλάδιο και νικέλιο που θα επηρεάσουν την παραγωγή καταλυτών και μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Βέβαια, οι δυτικές χώρες προσπαθούν να μετριάσουν τις επιπτώσεις, με τις ΗΠΑ να έχουν αυξήσει τις παραδόσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου, ενώ ζήτησαν από άλλους προμηθευτές, όπως το Κατάρ, να κάνουν το ίδιο. Δεν είναι γνωστό τι θα κάνουν με το Ιράν, αλλά ουδείς αποκλείει μια συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα, γεγονός που θα ανοίξει τις κάνουλες του πετρελαίου και θα μετριάσει ή θα ανακόψει το κύμα ανατιμήσεων.
Γενικότερα πάντως η κατάσταση στην ΕΕ σε σχέση με το φυσικό αέριο είναι εντελώς διαφορετική από κράτος σε κράτος. Η Τσεχία και η Λετονία εισήγαν από τη Ρωσία το σύνολο των αναγκών τους σε φυσικό αέριο, η Ουγγαρία το 95%, η Σλοβακία 85% και η Βουλγαρία 75%. Μηδενική εξάρτηση από άλλη πλευρά έχουν η Δανία, η Κροατία, η Μάλτα, η Αυστρία και η Ιρλανδία.
Με αύξηση προμηθειών υγροποιημένου φυσικού αερίου «θωρακίζεται» η Ελλάδα
Σε αυτόν τον κυκεώνα η Ελλάδα στην παρούσα φάση φαίνεται να έχει τεράστια ανησυχία για την επάρκεια φυσικού αερίου. Ήδη κινείται στην κατεύθυνση της αύξησης προμηθειών υγροποιημένου φυσικού αερίου, ώστε να αποφευχθεί ένα black out, καθώς τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού καταναλώνουν, όπως αποδεικνύεται, περισσότερο αέριο από όσο δηλώνουν προκειμένου να επωφεληθούν από τις εξαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος στις γειτονικές χώρες όπου οι τιμές είναι υψηλότερες. Ο περιορισμός όμως της χρήσης φυσικού αερίου θα εκτινάξει τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και άρα τον πληθωρισμό.
Πέραν αυτού όμως δημιουργούνται οι συνθήκες για ουσιαστικότερα ζητήματα πέραν την εκτίναξη των ενεργειακών τιμών και των τιμών καυσίμων. Έτσι αναμένεται να επηρεαστούν επιμέρους τομείς της οικονομίας, όπως ο πρωτογενής τομέας, η βιομηχανία και οι μεταφορές. Επενδύσεις που είχαν προγραμματιστεί και εξαρτώνται από το ενεργειακό περιβάλλον ενδέχεται να «παγώσουν» μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο και να υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα για τα νέα δεδομένα.
Μείζον θέμα τίθεται και για τα τουριστικά έσοδα, ειδικά για τους προορισμούς της Βόρειας Ελλάδας όπου οι Ρώσοι έκαναν τις διακοπές τους τα προηγούμενα χρόνια. Δεν είναι δεδομένο ότι θα υπάρχει γενικότερη μείωση του τουριστικού ρεύματος λόγω της οικονομικής κρίσης που προκαλείται σε παγκόσμιο επίπεδο. Ακόμα μπορεί να παρουσιαστούν ελλείψεις σε σιτηρά, καθώς στην Ελλάδα ουδείς γνωρίζει με ασφάλεια ποια είναι τα αποθέματα.
Σε γενικότερο επίπεδο όμως η Ελλάδα είναι προσδεδεμένη στο άρμα της Ευρώπης και έχει το πλεονέκτημα του σκληρού ευρώ που αποτρέπει τις πολύ υψηλές πληθωριστικές πιέσεις που θα είχαμε αν το νόμισμα ήταν αδύναμο.
Η Ευρώπη όμως από τις κυρώσεις που η ίδια και σύμμαχοί της αποφάσισαν πλήττεται σημαντικά, καθώς έχει σημαντικές εμπορικές συναλλαγές με τη Ρωσία.
Τράπεζες
Πέραν αυτού οι τράπεζες της Γαλλίας. της Γερμανίας και της Ιταλίας αλλά και άλλων χωρών του Βορρά είναι εκτεθειμένες στη Ρωσία έχοντας χορηγήσει δάνεια σε ρωσικές εταιρείες αλλά και ολιγάρχες, γεγονός που μπορεί να πλήξει σημαντικά τα κεφάλαιά τους. Ειδικά δε στην Ιταλία όπου το τραπεζικό σύστημα είναι αδύναμο. Η αυστριακή Raiffeisen Bank International έχει δανειακή έκθεση στη Ρωσία 11,6 δισ. ευρώ ή το 11% των συνολικών της δανείων. Η γαλλική BNP Paribas έχει έκθεση σε Ρωσία και Ουκρανία πάνω από 500 εκατ. ευρώ, την ίδια στιγμή οι ρωσικές τράπεζες έχουν υποχρεώσεις προς τις ευρωπαϊκές της τάξεως των 75 δισ. δολαρίων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση που η Ρωσία σταματήσει τις εισαγωγές από την ΕΕ, θα πληγούν περισσότερο η Γερμανία, η Ολλανδία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Γαλλία, οι οποίες μπορεί να έχουν απώλειες έως 1% του ΑΕΠ του 2022.
Τεράστιο ζήτημα προκύπτει και με τις επενδύσεις στη Ρωσία των χωρών της ΕΕ, που ξεπερνούν τα 300 δισ. ευρώ ,αλλά και τις ρωσικές στην Ευρώπη που είναι πάνω από 130 δισ. ευρώ.
Οικονομολόγοι δεν αποκλείουν ότι λόγω της εκτίναξης του πληθωρισμού η ΕΚΤ θα προχωρήσει με μείωση επιτοκίων και θεωρούν ως πιθανή συνέπεια τη δημιουργία συνθηκών αποπληθωρισμού και υποχώρησης του ΑΕΠ ή ακόμα χειρότερα στασιμοπληθωρισμού.
Η Ρωσία
Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία, εφόσον τα μέτρα παγιωθούν, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη ακόμα και με τη χρεοκοπία. Το βέβαιο ότι είναι η υποβάθμιση της οικονομίας της από τους διεθνείς οίκους σε junk δυσκολεύει την άντληση κεφαλαίων, ακόμα και αν οι αγορές άνοιγαν θεωρητικά αύριο το πρωί.
Το μεγάλο χτύπημα που δέχθηκε η ρωσική οικονομία είναι το μπλοκάρισμα των συναλλαγματικών της διαθεσίμων που διατηρεί στο εξωτερικό. Την ίδια στιγμή υπάρχει ζήτημα και των περιουσιακών στοιχείων που έχει στο εξωτερικό, τα οποία ουσιαστικά δεν μπορεί να πουλήσει, με αποτέλεσμα το νόμισμά της να είναι ανυπεράσπιστο.
Από την άλλη πλευρά, ο προϋπολογισμός της είναι πλεονασματικός και το χρέος της ανέρχεται μόλις σε 32% του ΑΕΠ, γεγονός που δεν της δημιουργεί πιεστικού χαρακτήρα ταμειακές ανάγκες. Όλα αυτά οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις εξαγωγές αερίου και πετρελαίου οι οποίες όμως πλέον δύσκολα θα σταματήσουν να τροφοδοτούν τα κρατικά έσοδα και τα συναλλαγματικά αποθέματα.
Η ικανότατη επικεφαλής της Τράπεζας της Ρωσίας, Ελβίρα Ναμπιουλίνα, δήλωσε ότι το εσωτερικό σύστημα πληρωμών της χώρας μπορεί να συνδεθεί με διεθνή συστήματα εναλλακτικά του SWIFT. Αυτό όμως δεν λύνει το πρόβλημα των ξένων συναλλασσόμενων οι οποίες θα πρέπει να κάνουν τις συναλλαγές τους σε ρούβλι, το οποίο δεν είναι σκληρό νόμισμα.
Ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι η αύξηση επιτοκίων που έγινε δεν είναι αρκετή και σύντομα θα προκύψει αναγκαιότητα σκληρών capital controls, καθώς οι Ρώσοι κάνουν ό,τι μπορούν για να απαλλαγούν από τα ρούβλια ,με τις παλαιότερες γενιές να έχουν γαλουχηθεί στη μαύρη αγορά. Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας έχει και την εναλλακτική να πουλήσει από τα τεράστια αποθέματα που διαθέτει σε χρυσό, αλλά μόνο σε φίλιες χώρες, καθώς το πολύτιμο μέταλλο θα συνεχίσει να διατηρείται στη Ρωσία.
Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Απειλεί η Ρωσία για το φυσικό αέριο: “Θα κλείσουμε την στρόφιγγα του Nord Stream 1”
Θωρακίζεται το σύμβολο του παγκόσμιου πολιτισμού
