PLUS
Με τη Γαλλία και τη Γερμανία που ταλαιπωρούνται από πολιτικές κρίσεις και τη Βρετανία στο περιθώριο ως αποτέλεσμα του Brexit, ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, μπορεί να είναι ο τελευταίος εθνικός πολιτικός που θα ηγηθεί της απάντησης της Ευρώπης στην επικείμενη επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Καταποντισμένη από οικονομικές, διπλωματικές και πολιτικές απειλές από όλες τις πλευρές, η γηραιά ήπειρος δεν είναι προετοιμασμένη για ένα νέο κεφάλαιο στο οποίο ο Βλαντιμίρ Πούτιν πιέζει με το στρατιωτικό του πλεονέκτημα στην Ουκρανία προτού ο Τραμπ προσπαθήσει να επιβάλει μια ειρηνευτική συμφωνία που θα μπορούσε να βλάψει τα συμφέροντα των Ουκρανών και των Ευρωπαίων.
Ο Τραμπ, ο οποίος είπε πως μπορεί να αφήσει τη Ρωσία να κάνει «ό,τι διάολο θέλει» με τις χώρες του ΝΑΤΟ που δεν ξοδεύουν αρκετά για την άμυνα, απειλεί επίσης με τεράστιους δασμούς κατά των στενότερων συμμάχων του, κάτι που θα μπορούσε να διχάσει την Ευρώπη και να πυροδοτήσει έναν επιζήμιο διατλαντικό εμπορικό πόλεμο.
Ο Ντόναλντ Τουσκ είναι ένας έμπειρος ηγέτης της κεντροδεξιάς που κάποτε προήδρευσε στις συνόδους κορυφής της ΕΕ, ο οποίος έχει νικήσει τους δεξιούς λαϊκιστές στο εσωτερικό και διατηρεί καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, και τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Mark Rutte. Τώρα που η Πολωνία αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ από την Ουγγαρία το πρώτο εξάμηνο του 2025, έχει την ευκαιρία να διαμορφώσει την ατζέντα των σχέσεων ΕΕ – ΗΠΑ σε αυτούς τους κρίσιμους μήνες. Επιπλέον μπορεί ο Τραμπ να μισεί τις Βρυξέλλες, αλλά του αρέσει η Πολωνία , όπου έτυχε θερμής υποδοχής κατά την πρώτη του προεδρία.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, η Ιταλή πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι και ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν διεκδικούν ο καθένας να γίνει ο εταίρος του Τραμπ στην Ευρώπη , αλλά κανένας από αυτούς δεν μπορεί να οικοδομήσει μια ευρωπαϊκή συναίνεση όπως ο Πολωνός ηγέτης.
«Αν κάποιος μπορεί να ζεστάνει την καρδιά του Τραμπ στην Ευρώπη, αυτός είναι ο Τουσκ», είπε ένας πρώην αξιωματούχος των ΗΠΑ που υπηρέτησε στην προηγούμενη κυβέρνηση Τραμπ. Ο φιλοαμερικανός Πολωνός ηγέτης είναι σε θέση να πείσει τον Ρεπουμπλικανό εθνικιστή ότι η στενότερη ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία μπορεί να ενισχύσει το ΝΑΤΟ χωρίς να βλάψει τα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Η Πολωνία, μια ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία που ξεκίνησε ένα τεράστιο αμυντικό επενδυτικό πρόγραμμα μετά την επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, εντάχθηκε και πάλι στην ευρωπαϊκή επικρατούσα τάση πέρυσι μετά από οκτώ χρόνια αμφισβήτησης της ΕΕ για το κράτος δικαίου και μάχες με τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ. Αντικρούοντας την ανελεύθερη, αυταρχική τάση που σαρώνει μεγάλο μέρος της κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, οι Πολωνοί ψηφοφόροι απέκρουσαν την εθνική συντηρητική κυβέρνηση του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) του Jarosław Kaczyński, που είχε αλώσει το δικαστικό σώμα , τη δημόσια ραδιοτηλεόραση και τις κρατικές εταιρείες.
Η πολιτική αλλαγή στη Βαρσοβία επανέφερε τη χώρα στο επίκεντρο της πολιτικής της ΕΕ. Το κόμμα Civic Platform του Τουσκ είναι μέρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος που κυριαρχεί στην Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Πολωνία αναβίωσε τη μορφή συνεργασίας του Τριγώνου της Βαϊμάρης με τη Γερμανία και τη Γαλλία – μια διπλωματική συμφωνία για την έναρξη τακτικού διαλόγου για τις υποθέσεις της ΕΕ. Έχει ενταχθεί στη συμμαχία των σκανδιναβικών και βαλτικών εθνών και αποτελεί μέρος της ομάδας του Βουκουρεστίου των κεντρικών και ανατολικών μελών του ΝΑΤΟ.
Ο Τουσκ προειδοποιεί όλο το χρόνο ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι προετοιμασμένη για έναν επικείμενο πόλεμο. Αναμένοντας τη νίκη του Τραμπ, είπε ότι οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να βασιστούν στις δικές τους δυνατότητες, δηλώνοντας ότι « η εποχή της γεωπολιτικής ανάθεσης υπηρεσιών έχει τελειώσει ».
Για ιστορικούς λόγους, οι Πολωνοί έχουν μια έντονη αίσθηση του κινδύνου της ρωσικής ηγεμονίας και την αποφασιστικότητα να ειδοποιήσουν την υπόλοιπη Ευρώπη για την ανάγκη για ισχυρότερη άμυνα και οικονομική ασφάλεια. Ο Τουσκ τώρα χρησιμοποιεί την εξουσία του ενόψει της Προεδρίας της ΕΕ για να συνδυάσει διάφορους συνασπισμούς ώστε να προσπαθήσει να πιέσει προς αυτούς τους στόχους.
Το να διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο στην ευρωπαϊκή ηγεσία είναι επίσης μέρος της στρατηγικής του Τουσκ να εδραιώσει την κυριαρχία του στο εσωτερικό, διασφαλίζοντας ότι ο υποψήφιος του κόμματός του, δήμαρχος της Βαρσοβίας Rafał Trzaskowski, θα κερδίσει τις εκλογές για να αντικαταστήσει τον δεξιό πρόεδρο, Andrzej Duda, τον Μάιο. Ο Ντούντα, υποψήφιος για δύο θητείες για το PiS, χρησιμοποίησε τις δυνάμεις του για να εμποδίσει τη μεταρρυθμιστική ατζέντα του Τουσκ και να εμποδίσει τους διπλωματικούς και δικαστικούς διορισμούς του, απογοητεύοντας τους προοδευτικούς Πολωνούς που είχαν μεγάλες ελπίδες να βελτιώσουν τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και να ανατρέψουν τις απαγορεύσεις στις αμβλώσεις .
Ωστόσο, η εσωτερική πολιτική θα μπορούσε να περιορίσει την ικανότητά του να ασκήσει ηγετική θέση στην ΕΕ σε ορισμένους τομείς, και οι ευρωπαϊκές υποθέσεις θα μπορούσαν ακόμη και να γίνουν μπούμερανγκ. Για παράδειγμα, ο Τουσκ τάχθηκε στο πλευρό των Πολωνών αγροτών και οδηγών φορτηγών στις διαμαρτυρίες τους ενάντια στο απεριόριστο άνοιγμα της αγοράς της ΕΕ στις εισαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας και στους οδικούς μεταφορείς. Επίσης, προκάλεσε διαμάχη τον Οκτώβριο, απειλώντας να αναστείλει τους κανόνες ασύλου της ΕΕ στα ανατολικά σύνορα της Πολωνίας για να αποτρέψει την εισροή μεταναστών από τη Λευκορωσία και τη Ρωσία.
Η Πολωνία υποδέχτηκε, στέγασε και έδωσε δουλειά σε περίπου 1 εκατομμύριο Ουκρανούς πρόσφυγες το 2022. Αλλά μια πιθανή νέα εισροή στον απόηχο των καταστροφικών ρωσικών επιθέσεων στις υποδομές της Ουκρανίας θα μπορούσε να καταπονήσει τους πολωνικούς πόρους και να τροφοδοτήσει με επιχειρήματα τους εθνικιστές υποψηφίους στις προεδρικές εκλογές.
Παρά αυτές τις εγχώριες παγίδες, ο Τουσκ φαίνεται σε καλύτερη θέση από άλλους για να αφήσει το στίγμα του ως ο «συνομιλητής του Τραμπ» από την Ευρώπη και να προσπαθήσει να διατηρήσει μια διχασμένη ΕΕ όσο το δυνατόν ενωμένη για να υποστηρίξει την Ουκρανία, προ του τυφώνα Ντόναλντ Τραμπ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τεχνητή νοημοσύνη και επιτήρηση – «Καλώς ήρθατε στον οργουελικό εφιάλτη»
