Ο πυρηνικός εφιάλτης τρομάζει στην Ευρώπη

08/03/2022 21:40

Η απόφαση του Πούτιν να θέσει σε πλήρη ετοιμότητα το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας ζωντάνεψε τον εφιάλτη ενός πυρηνικού ολέθρου. Έναν εφιάλτη που είχε να ζήσει η ανθρωπότητα από το 1962 με την κρίση των πυραύλων στην Κούβα.

Του ΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

Η απόφαση του Πούτιν να θέσει σε πλήρη ετοιμότητα το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας ζωντάνεψε τον εφιάλτη ενός πυρηνικού ολέθρου. Έναν εφιάλτη που είχε να ζήσει η ανθρωπότητα από το 1962 με την κρίση των πυραύλων στην Κούβα.
Για να θυμηθούμε λίγο την Ιστορία, το υπόβαθρο της κρίσης οφείλεται στην απόφαση της σοβιετικής ηγεσίας και του καθεστώτος Κάστρο για εγκατάσταση βαλλιστικών πυραύλων στην Κούβα, η οποία προκάλεσε την άμεση αντίδραση των ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί προχώρησαν σε μπλόκο, προκειμένου να εμποδιστεί η άφιξή τους στη χώρα. Η κατάρριψη ενός αμερικανικού κατασκοπευτικού U-2 πάνω από την Κούβα επιδείνωσε την κατάσταση, ενώ οι στόλοι των υπερδυνάμεων βρίσκονταν στα πρόθυρα θερμού επεισοδίου, που θα μπορούσε να οδηγήσει στον Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο – μια πυρηνική αναμέτρηση με αναμφίβολα καταστροφικές συνέπειες για την ανθρωπότητα.
Αντιπαράθεση
Η αντιπαράθεση εκείνη κορυφώθηκε στις 27 Οκτωβρίου, όταν το αμερικανικό αντιτορπιλικό USS Beale εντόπισε το σοβιετικό υποβρύχιο Β-59, το οποίο έφερε τορπίλες με πυρηνικές κεφαλές, και άρχισε την «εικονική»/προειδοποιητική προσβολή του, με εκπαιδευτικές βόμβες βυθού, με σκοπό να το αναγκάσει να αναδυθεί.
Και άλλα αμερικανικά αντιτορπιλικά κατέφθασαν στην περιοχή, συνδράμοντας το Beale, ωστόσο, o Βαλεντίν Σαβίτσκι, καπετάνιος του υποβρυχίου, δεν είχε τη δυνατότητα να ξέρει εάν επρόκειτο για πραγματικές ή εκπαιδευτικές βόμβες βυθού, οπότε θεώρησε ότι τα αμερικανικά σκάφη στα αλήθεια προσπαθούσαν να τον βυθίσουν – άρα ο Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ήδη ξεσπάσει.
Ο Σαβίτσκι έδωσε εντολή να ετοιμαστεί προς εκτόξευση πυρηνική τορπίλη, με σκοπό την προσβολή του αεροπλανοφόρου USS Randolph, που ήταν επικεφαλής της αμερικανικής Task Force.

Εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς τι θα είχε επακολουθήσει εάν είχε συμβεί κάτι τέτοιο. Ωστόσο, η απόφαση χρήσης πυρηνικού όπλου από το Β-59 προϋπέθετε συγκατάθεση και ομόφωνη απόφαση των τριών ανώτερων αξιωματικών του σκάφους: Του καπετάνιου, του πολιτικού αξιωματικού (Ιβάν Μασλένικοφ) και του υπάρχου, που ήταν ο Βασίλι Αρκίποφ, κάτι που ο ίδιος αρνήθηκε πεισματικά να κάνει, αντιστεκόμενος στις πιέσεις.
Ο Βασίλι Αρκίποφ τελικά έπεισε τον Σαβίτσκι να αναδυθεί και να περιμένει εντολές από τη Μόσχα, αποτρέποντας πρακτικά τον πυρηνικό πόλεμο.
Αυτόν τον ίδιο εφιάλτη τώρα συντηρούν με τις δηλώσεις τους τόσο ο Βλαντιμίρ Πούτιν όσο και ο υπουργός Εξωτερικών του Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος δήλωσε πως «ο Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος μπορεί να πυρηνικός και καταστροφικός. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, είναι ένας έμπειρος άνθρωπος και έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι ‘‘η μόνη εναλλακτική στις κυρώσεις… είναι ο παγκόσμιος πόλεμος’’». Μια δήλωση-απειλή και προειδοποίηση προς τη Δύση, που παρακολουθεί τις εξελίξεις με κομμένη την ανάσα.

Πυρηνικοί σταθμοί
Στην εύφλεκτη Ουκρανία, οι στιγμές είναι τραγικές και οι ισορροπίες πιο επικίνδυνες από ποτέ.
Τέσσερις μέρες πριν, κατά παραδοχή και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, οι ρωσικές δυνάμεις έθεσαν υπό τον έλεγχό τους την περιοχή του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια… τον μεγαλύτερο σταθμό παραγωγής ενέργειας στην Ευρώπη, ο οποίος διαθέτει έξι από τους συνολικά 15 αντιδραστήρες πυρηνικής ενέργειας της Ουκρανίας.
Είχαν προηγηθεί οι απέλπιδες προσπάθειες των Ουκρανών της περιοχής ν’ ανακόψουν τα ρωσικά στρατεύματα.
Σχεδόν ταυτόχρονα, η ουκρανική κυβέρνηση με επίσημο αίτημα ζήτησε από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας να προστατεύσει τα πυρηνικά εργοστάσια της χώρας. Ο Οργανισμός συνήλθε εκτάκτως στη Βιέννη και, χωρίς να κρύβει τις ανησυχίες του, κάλεσε σε αυτοσυγκράτηση.

Απαγορευμένα όπλα

Παράλληλα, η Δύση κάνει λόγο για χρήση απαγορευμένων όπλων από τη Ρωσία, κυρίως τις βραδινές ώρες, χωρίς όμως να γνωρίζει μετά βεβαιότητας ποια είναι αυτά.
Όπως ένα μεγάλο χτύπημα στο Χάρκοβο, όπου το ωστικό κύμα σύμφωνα με μαρτυρίες ταξίδεψε μέσα σε 8 δευτερόλεπτα σε απόσταση 30 χιλιομέτρων.
«Αυτό που έχουμε ήδη δει από το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν, σε σχέση με τη χρήση πυρομαχικών εναντίον αθώων πολιτών, κύριε πρόεδρε, κατά την άποψή μου, χαρακτηρίζεται απόλυτα ως έγκλημα πολέμου», δήλωσε από βήματος της Βουλής των Κοινοτήτων ο Μπόρις Τζόνσον, πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, αναγκάζοντας το Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης να αναλάβει δράση και να ανοίξει έρευνα για πιθανή διάπραξη εγκλημάτων πολέμου από τη Μόσχα.

Κινήσεις
Τα επόμενα στρατιωτικά βήματα της Μόσχας φέρεται να αποκάλυψε από λάθος ο Λευκορώσος πρόεδρος, όταν μπροστά από έναν χάρτη ο Αλεξάντερ Λουκασένκο ενημέρωνε το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της χώρας του για όσα τεκταίνονται από τις 24 Φεβρουαρίου στη γειτονική Ουκρανία. Με κόκκινα βέλη αποτυπώνονταν οι κινήσεις και τα πλάνα επιθέσεων του ρωσικού στρατού, πλάνα που κάποια επιβεβαιώθηκαν ήδη στην πράξη… κάποια άλλα, όμως, γεννούν ανησυχία, όπως ότι η Ρωσία σκοπεύει μάλλον να εισβάλει στη Μολδαβία, έχοντας ως βάση το λιμάνι της Οδησσού.
Στο πίσω μέρος του μυαλού μας ας κρατήσουμε και τις απειλές Πούτιν προς Σουηδία και Φινλανδία αν επιχειρήσουν να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ.
Στο ίδιο βίντεο, επίσης, ο Λευκορώσος πρόεδρος ακούγεται να μιλά και για πιθανές πυραυλικές επιθέσεις από τη χώρα του εναντίον ουκρανικών στόχων.

Ο ΟΗΕ
Την ίδια μέρα, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών με συντριπτική πλειοψηφία ενέκρινε ψήφισμα που «απαιτεί από τη Ρωσία να σταματήσει αμέσως τη χρήση βίας κατά της Ουκρανίας».
Από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ, 141 χώρες ψήφισαν υπέρ του ψηφίσματος, μόλις πέντε κατά και 35 δήλωσαν αποχή. Το ψήφισμα απαιτεί από τη Μόσχα «άμεσα, πλήρως και άνευ όρων να αποσύρει όλες τις στρατιωτικές της δυνάμεις» από την Ουκρανία και «καταδικάζει την απόφαση της Ρωσίας να αυξήσει τον συναγερμό των πυρηνικών της δυνάμεων».

Εκρηκτικές τιμές

Η τιμή του φυσικού αερίου μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές έχει φτάσει μια ανάσα από τα 200 δολάρια τη μεγαβατώρα (198,56), ενώ το πετρέλαιο άγγιξε τα 118 δολάρια το βαρέλι. Ο Ζαν-Ιβ Λεντριάν, Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, εκτίμησε, αναφερόμενος στις εξελίξεις στην Ουκρανία, ότι είναι πιθανό τα χειρότερα -εννοώντας και τις οικονομικές επιπτώσεις αυτού του πολέμου- να βρίσκονται μπροστά μας, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, σε διάγγελμά του προς τον γαλλικό λαό είπε πως «η Δημοκρατία και η ελευθερία δεν είναι πλέον δεδομένες», επισημαίνοντας στη συνέχεια ότι η ΕΕ που έδειξε εντυπωσιακή ενότητα θα πρέπει να πληρώσει τώρα το αυτό το κόστος της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας. «Θα πρέπει να απεξαρτηθούμε από το ρωσικό αέριο και η ευρωπαϊκή άμυνα θα πρέπει να αναβαθμιστεί», κατέληξε ο Μακρόν, σημειώνοντας πως όλα αυτά θα έχει την ευκαιρία να τα συζητήσει με τους εταίρους στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ που θα πραγματοποιηθεί την επόμενη εβδομάδα στο Παρίσι.

Η ιστορική αλλαγή της Γερμανίας

Παράλληλα, το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας ενέκρινε τον εφοδιασμό του στρατού της Ουκρανίας με 2.700 αντιαεροπορικούς πυραύλους μετά την εισβολή της Ρωσίας, μετά την κρίσιμη απόφαση για το γιγαντιαίο εξοπλιστικό πρόγραμμα που εξήγγειλε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, δηλώνοντας ότι η Γερμανία πρέπει να επενδύσει στην ασφάλειά της, στο πλαίσιο μιας μεγάλης εθνικής κινητοποίησης. «Χρειαζόμαστε πλοία, αεροσκάφη και ικανούς στρατιώτες και θα το κάνουμε. Αλλά αυτό κοστίζει, βέβαια, πολλά χρήματα. Θα συγκροτηθεί, όμως, ειδικό ταμείο για την ενίσχυση του γερμανικού στρατού, το οποίο θα ενισχυθεί με 100 δισ. ευρώ».

Μία απόφαση που θα προκαλέσει γεωπολιτικές αναταράξεις για πολλούς λόγους και φυσικά θα επηρεάσει το Κρεμλίνο. Η βασικότερη χώρα της ευρωπαϊκής ηπείρου που είχε επιλέξει συνεργατική προσέγγιση με τη Μόσχα επιλέγει τη διάρρηξη επί της ουσίας των σχέσεων, παρά την ενεργειακή της εξάρτηση, και δεσμεύεται να αλλάξει ρότα! Η εξέλιξη αυτή είναι κολοσσιαίας σημασίας για τις παγκόσμιες ισορροπίες.
Η Γερμανία αποκτά ξεκάθαρο ατλαντικό προσανατολισμό. Η δε αναφορά ότι ο πόλεμος στρέφεται εναντίον του «ελεύθερου κόσμου» δίνει το απαραίτητο ιδεολογικό περιεχόμενο. Γι’ αυτό θα μπορούσε να συνιστά κομβικό σημείο στην έγερση ενός νέου «Σιδηρού Παραπετάσματος» στην Ευρώπη.

«Προσχηματικές» συνομιλίες

Για όσους στοιχηματίζουν ή ελπίζουν στις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ ρωσικής και ουκρανικής αντιπροσωπείας, χωρίς κατάπαυση του πυρός, μάλλον θα απογοητευθούν. Ο λόγος είναι πως κάθε τέτοιου είδους κίνηση είναι καθαρά προσχηματική και φαίνεται ότι η ρωσική πλευρά θέλει να παριστάνει ότι εξαντλεί τα περιθώρια για την ειρήνη, για να μη χρεωθεί παραπάνω τη γενική κατακραυγή για τη συνέχιση του πολέμου.

Όλα άλλαξαν σε 10 ημέρες

Ο κόσμος άλλαξε και σίγουρα δεν είμαστε σίγουροι για τη μορφή που θα αποκτήσει. Ακόμα τα υλικά είναι σε ρευστή κατάσταση, δεν έχουν πάρει σχήμα. Οι ιστορικοί ερμηνεύουν τις μεγάλες αλλαγές ως αποτέλεσμα συσχετισμών που οδηγούν σε συγκρούσεις. Το πρόβλημα με αυτή την ανάγνωση είναι ότι αγνοεί το προφανές: το θυμικό του ανθρώπινου παράγοντα. Ο Πούτιν αντιμετωπίζεται ως ένας ηγέτης που επιθυμεί να εξασφαλίσει ασφαλή και ζωτικό χώρο για τη χώρα του, που τυχαίνει να είναι και η δεύτερη μεγάλη πυρηνική υπερδύναμη.
Από την άλλη, οι ΗΠΑ διεκδικούν τη μονοκρατορία στον κόσμο έχοντας το βλέμμα στραμμένο στις νέες ανερχόμενες υπερδυνάμεις, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία, που επιδιώκουν να αυξήσουν τη διεθνή επιρροή τους οδηγώντας σε έναν «πολυπολικό κόσμο».
Μια βαρύνουσας σημασίας έκθεση που τιτλοφορείται «Παγκόσμιες τάσεις 2025: Ένας μετασχηματισμένος κόσμος» δεν εκφράζει καμία αισιοδοξία για την Αμερική: προβλέπει ένα κατακερματισμένο και ασταθές διεθνές περιβάλλον, όπου η δύναμη της Ουάσινγκτον θα έχει αισθητά μειωθεί. Και αυτό σίγουρα δεν το θέλουν οι Αμερικανοί, που εκτιμούν πως αν δεν τηρήσουν μια σθεναρή στάση, θα χάσουν ένα μέρος της κυριαρχίας τους στον κόσμο και θα πάψουν να είναι η αδιαφιλονίκητη υπερδύναμη που υπήρξαν μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου.

Η Ευρώπη στη μέση…

Ένας από τους μεγάλους εκλιπόντες Έλληνες στοχαστές, ο Παναγιώτης Κονδύλης, έγραφε πριν από 24 χρόνια: «Ασφαλώς, είναι δικαίωμα των Ηνωμένων Πολιτειών να επιθυμούν τη διασφάλιση της πλανητικής μονοκρατορίας τους μεταξύ άλλων με τη συνεχή χαλιναγώγηση ή και με τον κατακερματισμό της Ρωσίας.
Όμως μια ενωμένη Ευρώπη δεν θα είχε να κερδίσει πολλά πράγματα, αν εμφανιζόταν ως στρατηγικός τοποτηρητής των Αμερικανών στην Ανατολική Ευρώπη και ως υποστηρικτής όλων των χωριστικών τάσεων μέσα στην επικράτεια της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η ευρωπαϊκή, και προ παντός γερμανική μυωπία, όπως φαίνεται με την υποστήριξη του αμερικανικού σχεδίου για την επέκταση του ΝΑΤΟ ίσαμε τα ρωσικά σύνορα, δεν μπορεί παρά να δώσει τροφή σε μία απολύτως θεμιτή δυσπιστία τη Ρωσία και να σπρώξει τη γιγαντιαία ευρασιατική αυτή χώρα στην επιθετική απομόνωση ή στην αγκαλιά της Κίνας.
Όποιος είναι έστω κι επιφανειακά εξοικειωμένος με τη ρωσική ιστορία, θα πρέπει να γνωρίζει ότι καμμιά entente cordiale με τη Ρωσία δεν είναι δυνατή, αν δεν της αναγνωρισθεί εξ υπαρχής το δικαίωμα να τηρεί την τάξη στην Καυκασία, στην Κεντρική Ασία και σε ολόκληρο τον σιβηρικό χώρο. (Από τον 20ό στον 21ο αιώνα, σ. 117-118).

Το αβέβαιο μέλλον

Μέχρι στιγμής πάντως το σχέδιο δεν βγαίνει στον Πούτιν. Και πιθανότατα δεν πρόκειται να του βγει. Έχει συσπειρώσει όλη τη Δύση εναντίον του, έκανε το ζήτημα της Ουκρανίας να απασχολεί κάθε Ευρωπαίο πολίτη, συσπείρωσε μια «αδύναμη» και «αργή στις αντιδράσεις» Ευρώπη και έβγαλε χιλιάδες στις πλατείες απέναντί του. Το δε οικονομικό κόστος της για τη Ρωσία είναι πλέον ανυπολόγιστο, πολύ μεγαλύτερο από αυτό που προέβλεπε ο Πούτιν. Και πλέον ο ίδιος έχει πάρει έναν προσωπικό δρόμο χωρίς επιστροφή. Ολόκληρος ο δυτικός κόσμος εδώ και μέρες εξομοιώνει τον Πούτιν με τον Χίτλερ. Το να σε συγκρίνουν με τον Χίτλερ είναι προσβλητικό ακόμα και για δήμαρχο κωμόπολης.

Η σημασία αυτού του πολέμου μόλις αρχίζει να σχηματίζεται μπροστά στα μάτια μας. Ξέρουμε ήδη όμως ότι, όποια και αν είναι η κατάληξη, ο αντίκτυπός του πηγαίνει πολύ πέρα από τις γεωγραφικές συντεταγμένες του και θα αντηχεί για πολύ μεγαλύτερη χρονική διάρκεια από όσο τα όπλα στα πεδία των μαχών.

‘Oπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “ΜΠΑΜ στο ρεπορταζ”