Ο Θεόδωρος που (πάντα) έχυνε το γάλα και αλλοίωνε την εικόνα του…

06/06/2023 16:32

Κατά τον σοφό λαό «τα στερνά τιμούν τα πρώτα». Για τον Θεόδωρο Πάγκαλο, βέβαια, τα στερεότυπα που αποκτούσαν δογματική μορφή επειδή διακινούνταν από στόμα σε στόμα και τα κληρονομούσε κάθε γενικά από την προηγούμενη, όχι μόνο δεν είχαν την παραμικρή αξία, αλλά τον έβρισκαν κάθετα αντίθετο!

Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Αντί να τον θυμάται ο κόσμος για τον αντιδικτατορικό αγώνα του και τα πεπραγμένα του ως υπουργού, καταγράφηκε στην κοινή γνώμη για τους λάθος λόγους και τις άκυρες ατάκες του…

Αν πορευόταν με αυτά στη ζωή του, δεν θα ήταν ο πολιτικός που έμαθαν οι γενιές της μεταπολίτευσης, αλλά και τα παιδιά των μνημονίων. Έστω και με διαφορετικά συναισθήματα απέναντι στο παιδί από την Ελευσίνα που έφτασε έως τις παρυφές της απόλυτης εξουσίας, αλλά ποτέ δεν κατάφερε να κάνει την απαιτούμενη δρασκελιά. Κυρίως επειδή πλήρωνε το τίμημα του παρορμητισμού του και του λόγου του, που πολλές φορές ήταν ασύμβατος με τα καντάρια της γνώσης του.

Αν πορευόταν με τα στερεότυπα, ο Θεόδωρος Πάγκαλος θα είχε ακολουθήσει ενδεχομένως στρατιωτική καριέρα, όπως πολλοί από το σόι του. Αλλά όχι μόνο δεν πήγε με τα νερά του πατέρα του, του θείου του και του παππού του αλλά, επί της ουσίας, τους αποτάχθηκε με τη δράση του. Όπως αποτάσσεται ένας νονός τον σατανά όταν του ζητάει ο ιερέας να πει «απεταξάμην».

Νομική

Γιος του αντιπτεράρχου της Πολεμικής Αεροπορίας Γεωργίου Πάγκαλου που διετέλεσε υπαρχηγός ΓΕΑ, ανιψιός του αντιναυάρχου του Πολεμικού Ναυτικού Θησέα Παγκάλου και εγγονός του ομώνυμου στρατηγού και δικτάτορα Θεόδωρου Δ. Πάγκαλου. Κι όμως, παρά τις ρίζες του, ο Θεόδωρος Πάγκαλος ο νεότερος λοξοδρόμησε. Από το Βαρβάκειο Γυμνάσιο Αθηνών και έπειτα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου σπούδασε νομικά και οικονομικά, ο μετέπειτα πληθωρικός πολιτικός εντάχθηκε στη Νεολαία Λαμπράκη, αλλά και στη Δημοκρατική Αντίσταση Σπουδαστών 114, που για τις Αρχές εκείνης της εποχής αποτελούσε τους… μπαχαλάκηδες του σήμερα.

Το είχε εκμυστηρευθεί, άλλωστε, ο ίδιος ο Πάγκαλος. «Έδειρα ασφαλίτες, τους πέταξα έξω από τα πανεπιστήμια», είχε αναφέρει σε συνέντευξή του. Πού να φανταζόταν τότε ότι ο μετέπειτα συνοδοιπόρος του, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. θα νομοθετούσε για την Πανεπιστημιακή Αστυνομία.
Ως φοιτητής, ο Θεόδωρος Πάγκαλος ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής. Ψηλός, ευφυής, αλλά κυρίως γνήσιος. Αθυρόστομος, για πολλούς, μα ευθύς για τους φίλους του, που διαρκώς αυξάνονταν, διότι πολλοί τον ήθελαν στις παρέες τους. Όχι μόνο για τις γνώσεις που αυξάνονταν με γεωμετρική πρόοδο, αλλά και για τη γοητεία που ασκούσε στις γυναίκες.

Οι γυναίκες…

Ναι, το παιδί από την Ελευσίνα λάτρεψε και την πολιτική, και τη γνώση, και τις γυναίκες. Τα τρία θηλυκά που διαμόρφωσαν την καθημερινότητά του και τη διαδρομή του… Αλλά τρεις ήταν και οι σύντροφοί του, τις δύο τις παντρεύτηκε, με όλες, όμως, απέκτησε παιδιά. Σε μία χώρα που ανέκαθεν αναφερόταν στο δημογραφικό πρόβλημα, ο Θεόδωρος Πάγκαλος έγινε πατέρας πέντε φορές.

Με την πρώτη σύζυγό του, Ιωάννα Λυμπέρη, με την οποία παντρεύτηκε το 1963, σε ηλικία 25 ετών εκείνος και 19 η σύζυγος, απέκτησε μία κόρη, την Αριάδνη Παγκάλου-Λυμπέρη. Με τη μετέπειτα σύντροφό του, Ιωάννα Καυταντζόγλου, έκανε ένα γιο, τον Λύσανδρο Πάγκαλο-Καυταντζόγλου, ενώ με τη δεύτερη σύζυγό του, τη δημοσιογράφο Χριστίνα Χριστοφάκη, η φαμίλια αυξήθηκε κατά τρία μέλη, με τους δίδυμους Ανδρέα και Θεόδωρο, καθώς και με τη Γεωργία Παγκάλου-Χριστοφάκη, το στερνοπούλι του Ελευσίνιου πολιτικού, ο οποίος πάντα αποτελούσε ένα μυστήριο, λες και ήθελε να δικαιώσει την ιδιαίτερη πατρίδα του…

Η πρώτη κόρη του γεννήθηκε το 1968 στη Γαλλία. Εκεί είχε πάει από το 1965 με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης για τη Σορβόννη. Εκεί σπούδασε και η Ιωάννα Λυμπέρη. Στη Γαλλία ήταν όταν η χούντα τού αφαίρεσε την ελληνική υπηκοότητα εξαιτίας της εμπλοκής του στον αντιδικτατορικό αγώνα. Αλλά και εκεί τον συνέλαβαν οι γαλλικές Αρχές το 1970 με αίτημα της Αθήνας για την απέλασή του. Ο επίκουρος καθηγητής του διάσημου πανεπιστημίου είχε κατηγορηθεί ότι εισήγαγε δύο πιστόλια και σφαίρες στην Ελλάδα. Τελικά, τη γλίτωσε λόγω των διασυνδέσεών του στο Παρίσι, αλλά έκτοτε τέθηκε υπό παρακολούθηση και έγινε πολύ προσεκτικός. Κάτι, βέβαια, που δεν κατάφερε να πράξει όταν το 1974 συμμετείχε στην ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, αν και κομμουνιστής έως τότε.

Η διάθεσή του να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή δημιούργησε το χάσμα με την πρώτη σύζυγό του και μοιραία επήλθε το διαζύγιο. Φιλικό, όμως, μια και η καλή σχέση διατηρήθηκε έως και την περασμένη Τετάρτη, όταν έφυγε ο Θεόδωρος Πάγκαλος από τη ζωή.
Πίσω, στα έσχατα των 70s, η γνωριμία με την Ιωάννα Καυταντζόγλου της γνωστής οικογενείας μπορεί να μην οδήγησε σε γάμο λόγω των πεποιθήσεων της συμβίας του, αλλά και παιδί έκαναν και μαζί πορεύτηκαν στην πολιτική διαδρομή του Θεόδωρου Πάγκαλου, ο οποίος το 1981 μπήκε για πρώτη φορά στη Βουλή και αποχώρησε το 2012 ως αντιπρόεδρος της τελευταίας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και αφού η χώρα είχε μπει στα μνημόνια.

Ο Παπανδρέου…

Με τη δεύτερη Ιωάννα, βέβαια, είχε χωρίσει νωρίτερα. Από τις αρχές του 1990, ο Πάγκαλος εγκατέλειψε τη συμβίωση στο διαμέρισμα του Παγκρατίου και μέχρι το 1994 φαίνεται ότι παραμένει εργένης. Τότε, γνωρίζει ως υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων τη δημοσιογράφο της «Ελευθεροτυπίας» Χριστίνα Χριστοφάκη, κόρη του αντιδημάρχου Καλυβίων Ανδρέα Χριστοφάκη. Με την απόλυτη στήριξη ενός άλλου Ανδρέα, του Παπανδρέου, ο Θεόδωρος Πάγκαλος είχε βάλει στόχο να καταλάβει τον Δήμο της Αθήνας, παραδοσιακό κάστρο της Νέας Δημοκρατίας. Όλοι τον θεωρούσαν φαβορί. Μέχρι που αποκάλεσε «ο κύριος Τίποτα» τον αντίπαλό του, Δημήτρη Αβραμόπουλο, και συσπείρωσε τους πάντες απέναντί του. Η ήττα ήρθε ως φυσιολογική εξέλιξη, όπως και ο γάμος του με τη Χριστοφάκη. Το ειδύλλιο, μάλιστα, απασχολούσε τα ΜΜΕ περισσότερο από κάθε άλλο εκείνη την περίοδο.

Ο Σημίτης

Το ίδιο διάστημα, όμως, καταγράφηκε κι ένας πολιτικός «έρωτας» του Θεόδωρου Πάγκαλου. Από τον στενό περίγυρο του Ανδρέα Παπανδρέου, βρέθηκε στην αυλή του Κώστα Σημίτη και στήριξε την υποψηφιότητά του απέναντι σε εκείνη του Άκη Τσοχατζόπουλου.
Ο επονομαζόμενος και «Κινέζος» από τους πολιτικούς αντιπάλους του όχι μόνο πήρε το χρίσμα για τη διαδοχή του Ανδρέα, αλλά και επιβράβευσε τον Πάγκαλο με σημαντικά υπουργεία. Ανάμεσά τους και εκείνο των Εξωτερικών. Αλλά τότε όλα πήγαν στραβά… Η κρίση των Ιμίων με τρεις υπαξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού να χάνουν τη ζωή τους, μετά την κατάρριψη του ελικοπτέρου τους, με τον Σημίτη να ευχαριστεί τους Αμερικανούς, αλλά κυρίως με την απώλεια του Αμπντουλάχ Οτσαλάν. Ο ηγέτης των Κούρδων και ιδρυτής του PKK διέφυγε από την Τουρκία στην Ελλάδα, βρέθηκε στην πρεσβεία μας στην Κένυα, με στόχο να φτάσει στην Ολλανδία, αλλά εκεί τον συνέλαβαν οι Τούρκοι και τον έκλεισαν στη φυλακή. Προκλήθηκε σάλος. Παραιτήθηκαν τρεις υπουργοί, ανάμεσά τους και ο Πάγκαλος, αν και εξαρχής χρησιμοποίησε το επιχείρημα ότι απουσίαζε τρεις ημέρες από την Αθήνα και δεν γνώριζε την πορεία της επιχείρησης. Ο τότε αξιωματικός της ΕΥΠ, Σάββας Καλεντερίδης, υποστήριξε ότι δέχθηκε μία εντολή από την Αθήνα, για να βγάλει τον Οτσαλάν από την ελληνική πρεσβεία, και όλοι την απέδωσαν στον υπουργό Εξωτερικών, που ούτως ή άλλως εμφανιζόταν να αντιπαθεί τον Κούρδο ηγέτη.
Εντωμεταξύ, ο Πάγκαλος είχε δώσει αρκετές αφορμές μέχρι τότε. Για παράδειγμα, προκάλεσε κύμα οργής στο Βερολίνο όταν δήλωσε ευθαρσώς ότι «η Γερμανία είναι οικονομικός γίγαντας, αλλά πολιτικός νάνος». Σήμερα, πολλοί θα συμφωνούσαν μαζί του, αλλά η αξία της φράσης του χάθηκε στη συγγνώμη που ζήτησε από τον τότε καγκελάριο, Χέλμουτ Κολ.

Από τότε άρχισαν και οι συγκρούσεις με τον Σημίτη. Κάποιοι τις απέδιδαν και στη ματαιοδοξία του Πάγκαλου να ηγηθεί του ΠΑΣΟΚ ως ένα από τα αγαπημένα πολιτικά παιδιά του Ανδρέα. Αλλά απέναντι σε κάθε πρόκληση, κατάφερνε και έχυνε το γάλα από την καρδάρα. Σαν την αγελάδα, ένα πράγμα, κι ας έθετε πάντα το ερώτημα εάν γνώριζε κάποιος πώς αισθανόταν το ζωντανό όταν κατέστρεφε το ίδιο το προϊόν του.

Λάθος λόγοι…

Ο Πάγκαλος έμεινε στην Ιστορία, λοιπόν, για τους λάθος λόγους. Όπως η φράση του μέσα στο Κοινοβούλιο που συνοψίστηκε σε τρεις λέξεις: «Μαζί τα φάγαμε». Από τότε μπήκε στο σημάδι του αντιμνημονιακού μετώπου. Το «μείγμα από κομμουνιστές, φασίστες και μαλάκες», όπως είχε σχολιάσει σε γαλλικό κανάλι για τους «αγανακτισμένους». Μέχρι και τον Μανώλη Γλέζο είχε πιάσει στο στόμα του, αν και μεγάλωσε με εκείνον ως πρότυπο αγωνιστή.
Από τότε, όμως, η ζωή του έγινε κόλαση. Και η πολιτική και η οικογενειακή. Στοχοποιήθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ. Δέχθηκε επιθέσεις ακόμα και με γιαούρτια, και ας τον θεωρούσαν οι περισσότεροι Έλληνες ως τον μέγα πολιτικό χορηγό της Κουμουνδούρου, αφού με τα λόγια του γιγάντωσε το κόμμα που μέχρι τότε ίσα ίσα περνούσε το 3%.

Εκείνη η φράση του, όμως, κόστισε ακριβά και στη Χριστίνα Χριστοφάκη που είχε θέσει υποψηφιότητα για δήμαρχος Σαρωνικού. Το αντι-παγκαλικό μέτωπο οδήγησε στην ήττα της συζύγου του και κάπως έτσι, το 2012, ο άλλοτε πανίσχυρος υπουργός ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την πολιτική.
Παράλληλα, όμως, άρχισαν και οι κλυδωνισμοί στην οικογενειακή ζωή του. Κορυφώθηκαν το 2017 με τις δύο αιτήσεις διαζυγίου. Αρχικά από τη Χριστίνα και έπειτα από τον Θεόδωρο. Στις εκδικάσεις, ωστόσο, δεν παραβρέθηκε ούτε η μία ούτε και ο άλλος.

Η κληρονομιά

Τα πράγματα, πάντως, εξελίσσονταν για τον Πάγκαλο από το κακό στο χειρότερο. Η αποδοχή της κληρονομιάς που του άφησε μία θεία του έκανε δυσβάσταχτο τον ΕΝΦΙΑ. Έπρεπε να πουλήσει για να ξεπληρώσει και τα περίπου 300.000 ευρώ χρέη που φορτώθηκε και αυτά εκτοξεύτηκαν στα 480.000 ευρώ. Αλλά ένας Πάγκαλος δεν θα μπορούσε να ξεπουλήσει. Ήρθε και το μπλόκο στη σύνταξή του, όπως αποκάλυψε πρόσφατα η εφημερίδα «Απογευματινή της Κυριακής», για να κάνει εξαιρετικά δύσκολη την καθημερινότητά του. Έπαιρνε 400 ευρώ τον μήνα, με τρία παιδιά να φοιτούν «σε σχολές στην Ελλάδα. Το ένα από τα δίδυμα αγόρια στη Νομική, το άλλο στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό, ενώ η μικρή του κόρη του στο Πάντειο», όπως αποκάλυψε στη Ρομίνα Ξυδά στενός φίλος του πρώην υπουργού.

Ο Πάγκαλος έμεινε στο Κολωνάκι. Δεν είχε δύναμη ούτε για ένα ταξίδι στο κτήμα του στην Τζια, που τόσο αγάπησε και έφτιαξε και το αμπέλι του, για να βγάζει το δικό του κρασί. Κάποια στιγμή πούλησε το πατρικό του στου Παπάγου, για να μπορέσει να στηρίξει τις σπουδές των παιδιών του. Αλλά πέρα από τις επιστολές που έστελνε στα αρμόδια υπουργεία για την επίλυση του προβλήματός του, απέφυγε να το δημοσιοποιήσει. Δεν του το επέτρεπε η υπερηφάνεια του. Εκείνος ο σνομπισμός που έβγαινε από το βλέμμα του σαν να έστελνε το μήνυμα στους άλλους ότι δεν τους έβλεπε.

Κι όμως, αυτός ο απίστευτα οξυδερκής πολιτικός, αυτός ο άνθρωπος που λάτρεψε τη γνώση και διάβασε χιλιάδες βιβλία, έφυγε από τη ζωή εντελώς αθόρυβα. Σε έναν κόντρα ρόλο, μια και σε όλο τον βίο του προκαλούσε θόρυβο. Ίσως επειδή από παιδί έμαθε να αποτάσσεται τα στερεότυπα. Ίσως επειδή από έφηβος αισθανόταν καλύτερα όταν άφηνε τον επαναστάτη να βγει από μέσα του. Ίσως επειδή τελικά ήταν ο Θεόδωρος Πάγκαλος. Ο ευφυής, μα και αθυρόστομος. Ο γοητευτικός πολιτικός που λάτρεψε τις γυναίκες, αλλά ήθελε και τη μοναξιά του. Κάπως έτσι έκλεισε κι ένας από τους μεγαλύτερους κύκλους της μεταπολίτευσης στην Ελλάδα.