PLUS
Κλιματική κρίση, εκτίναξη κόστους ζωής, υψηλά επιτόκια, αδύναμες οικονομίες, COVID, ακραία καιρικά φαινόμενα. Κάπως έτσι μπορεί να περιγράψει κάποιος τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Θεωρείται ολοένα και πιο ταραγμένος σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης, ενώ η εξάντληση των πόρων και οι αμέτρητες γεωπολιτικές εντάσεις έχουν προκαλέσει αρκετές συγκρούσεις.
Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΖΑΓΚΑΝΑ
Την ίδια ώρα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν αποσταθεροποιήσει τόσο τις οικονομίες όσο και τις εταιρείες, με το οικονομικό περιβάλλον να χαρακτηρίζεται άκρως αβέβαιο. Από την άλλη πλευρά, με τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19, καθώς και την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό, οι προσπάθειες για την αναστροφή του σοβαρού προβλήματος με την κλιματική αλλαγή έχουν δυσκολέψει αφάνταστα. Ποιοι, λοιπόν, είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για τη χρονιά που διανύουμε; Τους καταδεικνύει έκθεση της συμβουλευτικής εταιρείας πολιτικών κινδύνων Eurasia Group, η οποία δημοσιοποιεί –με βάση στοιχεία που συγκεντρώνει όλη τη χρονιά– την πρόβλεψή της για τους 13 κορυφαίους κινδύνους για τον κόσμο το επόμενο έτος. Συγγραφείς της είναι ο πρόεδρος της EG Ίαν Μπρέμερ και ο πρόεδρος της EG Κλιφ Κούπτσαν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον του εαυτού τους
Ενώ ο στρατός και η οικονομία της Αμερικής παραμένουν εξαιρετικά ισχυρά στοιχεία, το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ είναι πιο δυσλειτουργικό από οποιαδήποτε άλλη προηγμένη βιομηχανική δημοκρατία. Το 2024 το πρόβλημα θα επιδεινωθεί κατά πολύ. Οι προεδρικές εκλογές θα εμβαθύνουν τον πολιτικό διχασμό της χώρας, δοκιμάζοντας την αμερικανική δημοκρατία σε βαθμό που το κράτος δεν έχει βιώσει εδώ και 150 χρόνια και υπονομεύοντας την αξιοπιστία των ΗΠΑ διεθνώς. Με το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας να είναι αμφίρροπο (τουλάχιστον προς το παρόν), το μόνο σίγουρο είναι η ζημιά στον κοινωνικό ιστό, στους πολιτικούς θεσμούς και στη διεθνή θέση της Αμερικής. Σε έναν κόσμο που πλήττεται από κρίσεις, η προοπτική μιας νίκης του Τραμπ θα αποδυναμώσει τη θέση της Αμερικής στην παγκόσμια σκηνή, καθώς οι Ρεπουμπλικανοί νομοθέτες υιοθετούν τις θέσεις του στην εξωτερική πολιτική και οι σύμμαχοι και οι αντίπαλοι των ΗΠΑ θα αντισταθμίσουν τις πιθανές πολιτικές του.
Η Μέση Ανατολή στο χείλος του γκρεμού
Οι μάχες στη Γάζα θα επεκταθούν το 2024, με πολλές «ευκαιρίες» για κλιμάκωση σε έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο. Κάποιες θα μπορούσαν να σύρουν τις ΗΠΑ και το Ιράν πιο άμεσα στη σύρραξη. Η σύγκρουση θα δημιουργήσει κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία, θα διευρύνει τους γεωπολιτικούς και πολιτικούς διαχωρισμούς, και θα πυροδοτήσει τον παγκόσμιο εξτρεμισμό. Ο πιο ευθύς δρόμος για την κλιμάκωση θα ήταν μια απόφαση είτε του Ισραήλ είτε της Χεζμπολάχ να επιτεθεί εναντίον του άλλου. Κορυφαίοι Ισραηλινοί ηγέτες έχουν δεσμευθεί να «απομακρύνουν» την απειλή από τη Χεζμπολάχ. Εάν το Ισραήλ επρόκειτο να επιτεθεί προληπτικά, ο αμερικανικός στρατός θα παρείχε υποστήριξη και το Ιράν θα βοηθούσε τη Χεζμπολάχ, τον πιο σημαντικό περιφερειακό αντιπρόσωπό της. Οι μαχητές Χούθι ακολουθούν επίσης μια κλιμακούμενη πορεία και οι σιιτικές πολιτοφυλακές που δρουν στο Ιράκ και στη Συρία έχουν αυξήσει τις επιθέσεις σε αμερικανικές βάσεις με την ευλογία της Τεχεράνης. Καμία χώρα που εμπλέκεται στη σύγκρουση της Γάζας δεν θέλει να ξεσπάσει μια περιφερειακή σύγκρουση. Αλλά η πυριτιδαποθήκη είναι γεμάτη και ο αριθμός των παικτών που «παίζουν με σπίρτα» κάνει τον κίνδυνο κλιμάκωσης υψηλό.
Διαμελισμένη Ουκρανία
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία παραμένει μια ιστορική αποτυχία. Το ΝΑΤΟ ενισχύεται από νέα μέλη, Φινλανδία και (σύντομα) Σουηδία. Η ΕΕ άνοιξε μια διαδικασία ένταξης για την Ουκρανία, η Ρωσία αντιμετώπισε 11 γύρους κυρώσεων, με περισσότερους καθ’ οδόν, και τα μισά κυρίαρχα περιουσιακά στοιχεία της έχουν «παγώσει» – τα χρήματα είναι ολοένα και πιο πιθανό να χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Η Ευρώπη δεν αγοράζει πλέον ρωσική ενέργεια. Αλλά η Ουκρανία θα διαιρεθεί de facto φέτος και η Ρωσία έχει τώρα την πρωτοβουλία στο πεδίο της μάχης και ένα υλικό πλεονέκτημα. Το 2024 είναι ένα σημείο καμπής στον πόλεμο και εάν η Ουκρανία δεν λύσει τα προβλήματα ανθρώπινου δυναμικού της, δεν αυξήσει την παραγωγή όπλων και δεν καθορίσει σύντομα μια ρεαλιστική πολεμική στρατηγική, οι εδαφικές της απώλειες θα αποδειχθούν μόνιμες και μπορεί να επεκταθούν. Το Κίεβο δέχθηκε ένα πλήγμα κατάστηθα από την υποχώρηση της πολιτικής και της υλικής υποστήριξης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και οι προοπτικές για την ευρωπαϊκή βοήθεια είναι ελάχιστα καλύτερες. Η Ουκρανία χρειάζεται απελπισμένα περισσότερα στρατεύματα. Για όλους αυτούς τους λόγους, το Κίεβο θα αναλάβει μεγαλύτερους στρατιωτικούς κινδύνους φέτος, συμπεριλαμβανομένων των πληγμάτων σε περισσότερους στόχους εντός της Ρωσίας που προκαλούν πρωτοφανείς ρωσικές αντιδράσεις και θα μπορούσαν να σύρουν το ΝΑΤΟ στη σύγκρουση.
Ακυβέρνητη ΑΙ
Η τεχνολογία θα ξεπεράσει τη διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης το 2024 καθώς οι ρυθμιστικές προσπάθειες υποχωρούν, οι εταιρείες τεχνολογίας παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αχαλίνωτες και πολύ πιο ισχυρά μοντέλα και εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης εξαπλώνονται πέρα από τον έλεγχο των κυβερνήσεων.
Άξονας των παραβατικών (και των επικίνδυνων) φίλων της Αμερικής
Το 2024, η Ρωσία, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν θα ενισχύσουν η μία τις ικανότητες της άλλης και θα δράσουν με ολοένα και πιο συντονισμένους και αποδιοργανωτικούς τρόπους στην παγκόσμια σκηνή. Εν τω μεταξύ, ακόμη και οι φίλοι της Ουάσιγκτον –οι ηγέτες της Ουκρανίας, του Ισραήλ και (ενδεχομένως) της Ταϊβάν– θα σύρουν τις ΗΠΑ σε αντιπαραθέσεις που θέλουν να αποφύγουν.
Κίνα χωρίς ανάκαμψη
Ελλείψει μιας απίθανης χαλάρωσης της εξουσίας του προέδρου Σι Τζινπίνγκ ή μιας ριζικής στροφής προς μεγάλης κλίμακας καταναλωτικά κίνητρα και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, η οικονομία της Κίνας θα έχει χαμηλότερη απόδοση καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024. Η αποτυχία του Πεκίνου να μεταρρυθμίσει το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης της χώρας και τις χρηματοοικονομικές αδυναμίες της χώρας, και η κρίση εμπιστοσύνης του κοινού θα αποκαλύψουν τα κενά στις ηγετικές ικανότητες του ΚΚ Κίνας και θα αυξήσουν τον κίνδυνο κοινωνικής αστάθειας.
Ο αγώνας για κρίσιμα ορυκτά
Τα κρίσιμα ορυκτά θα είναι ένα σημαντικό συστατικό σε σχεδόν κάθε τομέα που θα οδηγήσει την ανάπτυξη, την καινοτομία και την εθνική ασφάλεια στον 21ο αιώνα, από την καθαρή ενέργεια έως την προηγμένη πληροφορική, τη βιοτεχνολογία, τις μεταφορές και την άμυνα. Το 2024 οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο θα εντείνουν τη χρήση βιομηχανικών πολιτικών και εμπορικών περιορισμών που διαταράσσουν τη ροή των κρίσιμων ορυκτών.
Κανένα περιθώριο για λάθη
Το παγκόσμιο σοκ πληθωρισμού που ξεκίνησε το 2021 θα συνεχίσει να προκαλεί οικονομική και πολιτική οπισθοδρόμηση το 2024. Τα υψηλά επιτόκια που προκαλούνται από τον επίμονο πληθωρισμό θα επιβραδύνουν την ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο και οι κυβερνήσεις θα έχουν λίγα περιθώρια για να τονώσουν την ανάπτυξη ή να ανταποκριθούν σε κραδασμούς, αυξάνοντας τον κίνδυνο οικονομικού στρες, κοινωνικής αναταραχής και πολιτικής αστάθειας.
Το «Ελ Νίνιο» επέστρεψε
Έπειτα από τέσσερα χρόνια απουσίας, το ισχυρό κλιματικό φαινόμενο του «Ελ Νίνιο» θα κορυφωθεί το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, φέρνοντας ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούν επισιτιστική ανασφάλεια, αυξάνουν την ανασφάλεια υδάτινων πόρων, διαταράσσουν την επιμελητεία, εξαπλώνουν ασθένειες και υποκινούν τη μετανάστευση και την πολιτική αστάθεια, ιδιαίτερα σε χώρες που έχουν ήδη αποδυναμωθεί από την πανδημία και τα σοκ στις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων που δημιούργησε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Επισφαλής επιχειρηματικότητα
Οι πελάτες, οι εργαζόμενοι και οι επενδυτές –κυρίως οι πιο «προοδευτικοί»– έφεραν τους πολιτιστικούς πολέμους των ΗΠΑ στα εταιρικά γραφεία, και τώρα τα δικαστήρια, τα νομοθετικά σώματα των πολιτειών, οι κυβερνήτες και οι ακτιβιστικές ομάδες –κυρίως συντηρητικές– θα αντεπιτεθούν. Οι εταιρείες που εμπλέκονται στην πολιτική και τη νομική αντιπαράθεση θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερη αβεβαιότητα και κόστος.
Κρίση ΗΠΑ – Κίνας και στη μέση η Ταϊβάν
Αυτό θα είναι άλλο ένα ταραχώδες έτος για τις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας, ιδιαίτερα για την Ταϊβάν και τον τεχνολογικό ανταγωνισμό, αλλά οι εγχώριες ανησυχίες έχουν πείσει τους προέδρους Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ ότι η καλύτερη διαχείριση των σχέσεων εξυπηρετεί και τις δύο πλευρές. Φαίνεται απίθανο να χαλαρώσει τα εμπορικά και λοιπά εμπόδια που έχει βάλει στην Κίνα η κυβέρνηση Μπάιντεν – ιδίως ενόψει των εκλογών του 2024. Εντούτοις, σε αντίθεση με την Ιαπωνία της δεκαετίας του 1990, η οποία εξαρτιόταν από τις ΗΠΑ όσον αφορά την ασφάλειά της, οπότε ήταν υποχρεωμένη να συμμορφώνεται με τις αμερικανικές απαιτήσεις, η Κίνα μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα τον αμερικανικό προστατευτισμό.
Είναι, δηλαδή, σε θέση να αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές της στην υπόλοιπη Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική με διάφορους τρόπους – όπως με την επέκταση του «δρόμου του μεταξιού». Υπάρχουν, δε, πολλές άλλες χώρες που μπορούν να υποστηρίξουν την άνοδο του εμπορίου και την τεχνολογική της πρόοδο – ενώ η συμμετοχή της στους διευρυμένους BRICS+ της παρέχει αρκετά άλλα πλεονεκτήματα. Ως εκ τούτου, εάν οι Αμερικανοί δεν σχεδιάζουν κάτι ανάλογο με την Ουκρανία εναντίον της, χρησιμοποιώντας την Ταϊβάν, δύσκολα θα αποφύγουν τη διεκδίκηση της παγκόσμιας ηγεμονίας εκ μέρους της – σημειώνοντας πως σε όρους αγοραστικής αξίας το ΑΕΠ της Κίνας είναι ήδη κατά πολύ υψηλότερο των ΗΠΑ, ενώ είναι αναμφισβήτητα η νούμερο ένα βιομηχανική χώρα του πλανήτη.
Η κατάληψη της ευρωπαϊκής πολιτικής από λαϊκιστές
Οι Ευρωπαίοι λαϊκιστές θα συνεχίσουν να προκαλούν φόβο στο ευρωπαϊκό πολιτικό κατεστημένο, αλλά περιορισμένες οπισθοδρομήσεις για τα κύρια κόμματα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις εθνικές και τις τοπικές εκλογές δεν θα ανατρέψουν την ευρωπαϊκή πολιτική τάξη, ούτε θα εκτροχιάσουν τις φιλοδοξίες της ΕΕ που αναζωογονήθηκαν από την πανδημία COVID-19 και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
BRICS εναντίον G7
Ακόμη και μετά τη φετινή επέκταση, οι BRICS δεν θα αναδειχθούν ως αντίπαλος του G7 υπό την ηγεσία της Κίνας.
Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μπάιντεν και Τραμπ στα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικού, την Πέμπτη
O Μπάιντεν «ελπίζει» πως θα συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός στη Γάζα έως τη Δευτέρα
