PLUS
Του Νίκου Βασιλειάδη
Τα χτυπήματα της Τεχεράνης κατά του Ισραήλ το περασμένο Σάββατο δεν αποτέλεσαν έκπληξη για κάποιους. Ο ίδιος ο Ιρανός ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ είχε προειδοποιήσει το Ισραήλ πως θα «χαστουκιστεί» μετά την ισραηλινή αεροπορική επιδρομή σε ιρανικό προξενικό κτίριο στη Συρία νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Διχασμένη η κοινή γνώμη
Παρ’ όλα αυτά, οι επιπτώσεις από το χτύπημα του Σαββάτου, με την Τεχεράνη να εκτοξεύει περισσότερα από 300 μη επανδρωμένα αεροσκάφη, βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους κρουζ κατά του Ισραήλ σημαίνουν πιθανότατα περισσότερα προβλήματα για τους απλούς Ιρανούς πολίτες, που ήδη αγωνίζονται κάτω από ένα βαθιά αντιδημοφιλές ισλαμικό καθεστώς.
Στην Τεχεράνη η κοινή γνώμη απέναντι στην επίθεση κατά του Ισραήλ και τις πιθανές συνέπειες τέτοιων ενεργειών του καθεστώτος είναι ιδιαίτερα πολωμένη.
Από τη μία, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν μαζικούς πανηγυρισμούς μεταξύ του λαού, αλλά η αλήθεια είναι πως ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού ανησυχεί βαθιά για τις οικονομικές επιπτώσεις, την περαιτέρω εσωτερική καταστολή και πιθανά αντίποινα από το Ισραήλ που θα μπορούσαν να παρασύρουν τη χώρα σε έναν οδυνηρό πόλεμο.
Η βασανιστική ανάμνηση του βίαιου οκταετούς πολέμου με το Ιράκ από το 1980 έως το 1988 -ο οποίος είχε περίπου 200.000 ιρανικές απώλειες- προσθέτει βάρος σε αυτές τις ανησυχίες.
Μέσα στον πληθυσμό του Ιράν των περίπου 88.000.000 υπάρχει ένα μεγάλο τμήμα που υποστηρίζει την εξωτερική πολιτική του καθεστώτος, συμφωνεί με το πώς η κυβέρνηση αντιμετωπίζει την παλαιστινιακή υπόθεση και θεωρεί εκπροσώπους του «κακού» το Ισραήλ και τον κύριο σύμμαχό του, τις ΗΠΑ, αλλά επίσης υπάρχει και ένα σημαντικό τμήμα του ιρανικού λαού που διαφωνεί με τις πολιτικές της κυβέρνησης, ανησυχώντας για τις οικογένειές του και το μέλλον τους σε περίπτωση άμεσης σύγκρουσης με το Ισραήλ.
Η αντίδραση στο καθεστώς
Πριν από δύο μόλις χρόνια, το 2022, το ισλαμικό καθεστώς του Ιράν επλήγη από τη μεγαλύτερη έκρηξη αντικυβερνητικών ταραχών των τελευταίων δεκαετιών.
Οι διαμαρτυρίες πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο της Μαχσά Αμινί, μετά τη σύλληψή της από την Αστυνομία Ηθικής της χώρας επειδή φέρεται να μην κάλυπτε σωστά τα μαλλιά της και να φορούσε στενά τζιν.
Σήμερα, αν και οι διαδηλώσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό κατασταλεί, η αμφισβήτηση εξακολουθεί να παραμένει και η κυβέρνηση έχει χάσει τη νομιμοποίησή της στα μάτια πολλών.
Πολλοί λοιπόν στο Ιράν ανησυχούν ότι η άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση με το Ισραήλ θα επιτρέψει στο θεοκρατικό καθεστώς να αντιμετωπίσει ευκολότερα τις εσωτερικές προκλήσεις με το πρόσχημα της αποφυγής της αστάθειας ή των έκτακτων συνθηκών πολέμου, επιμένοντας στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιβάλλοντας αυστηρότερους νόμους για την υποχρεωτική χρήση του χιτζάμπ.
Ήδη από την περασμένη Κυριακή, το Ιρανικό Σώμα της Επαναστατικής Φρουράς προειδοποίησε ότι θα αντιμετωπίσει τους «υποστηρικτές του Ισραήλ στον κυβερνοχώρο» βάζοντας στο «ίδιο τσουβάλι» οποιαδήποτε διαδικτυακή κριτική της πολιτικής της Ισλαμικής Δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων και των απόψεων που θεωρούν πως ο πραγματικός νικητής αυτής της επίθεσης ήταν τελικά ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ο οποίος κατάφερε για άλλη μία φορά να επιδείξει τις αμυντικές ικανότητες του καθεστώτος του εξουδετερώνοντας το 99% των ιρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων και καταφέρνοντας να συσπειρώσει τη Δύση και τους συμμάχους του ενάντια στο Ιράν, το οποίο αντιμετωπίζει τώρα τις οικονομικές κυρώσεις που του επιβάλλονται σε μια κατεστραμμένη από την κρίση οικονομία.
Κατεστραμμένη οικονομία
Η κατακόρυφη πτώση της αξίας του ιρανικού νομίσματος έναντι του δολαρίου, του ευρώ και της λίρας ήδη έφτασε σε νέο ρεκόρ στον απόηχο των ιρανικών επιθέσεων και ο κλιμακούμενος πληθωρισμός και οι ελλείψεις βασικών αγαθών, οι οποίες θα επιδεινωθούν μέσω του νέου αυτού κύματος διεθνών κυρώσεων, έχουν γίνει η κύρια ανησυχία των ανθρώπων.
Η τιμή του 1 δολαρίου ΗΠΑ έφθασε πάνω από 70.000 ιρανικά ριάλ για μία ώρα την Κυριακή, αν και αργότερα μειώθηκε, αλλά το νόμισμα του Ιράν έχει χάσει το 94% της αξίας του έναντι του δολαρίου την τελευταία δεκαετία.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του καθεστώτος, έως και 40 εκατ. Ιρανοί ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ εκτιμάται ότι το 50-70% των Ιρανών εργαζομένων αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας.
Το 14% των Ιρανών ζει σε σκηνές, ενώ το 1/3 του αστικού πληθυσμού της χώρας σε παραγκουπόλεις. Από 10 έως 13 εκατ. είναι πλήρως αποκλεισμένοι από ιατροφαρμακευτική και κοινωνική ασφάλιση, ενώ το 50% των εργαζομένων βρίσκεται σε ελαστική σχέση απασχόλησης.
Σύμφωνα με προβλέψεις της ερευνητικής υπηρεσίας του ιρανικού Κοινοβουλίου, για το 2021 η ανεργία ενδέχεται να αγγίξει ακόμη και το 26%.
Την ίδια στιγμή που το μορφωτικό επίπεδο του ιρανικού λαού έχει αυξηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και η πλειονότητα των φοιτητών στα πανεπιστήμια της χώρας είναι γυναίκες, το καθεστώς, έχοντας πρώτο μέλημα την εξυπηρέτηση των οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων της πελατείας του, αδυνατεί να προσφέρει προοπτικές κοινωνικής ανέλιξης και επαγγελματικής αποκατάστασης στις εν λόγω κατηγορίες, με αποτέλεσμα οι Ιρανοί νέοι να εγκαταλείπουν μαζικά την πατρίδα τους, καθιστώντας τη χώρα παγκόσμια πρωταθλήτρια στο γνωστό και στους νέους της χώρας μας «σπορ» του brain drain (χωρίς επιστροφή έξοδος πτυχιούχων από τη χώρα).
Ο φόβος νέων κυρώσεων
Ενώ η Ουάσιγκτον δήλωσε πως δεν επιθυμεί να συμμετάσχει σε πιθανά αντίποινα του Ισραήλ κατά του Ιράν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ζήτησε μια συντονισμένη και διπλωματική απάντηση από τις βιομηχανικές χώρες του G7.
Εάν το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία πλήξουν την ήδη προβληματική οικονομία του Ιράν με κυρώσεις και ακολουθήσει και η Ευρωπαϊκή Ένωση, τότε τα πράγματα θα γίνουν πραγματικά πολύ δύσκολα για τον πληθυσμό του Ιράν.
Για να κατανοήσουμε το καθεστώς που κυβερνά το Ιράν εδώ και 44 χρόνια και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις εκάστοτε κρίσεις, θα πρέπει να επιστρέψουμε πίσω στον χρόνο, στην Ιρανική Επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1979.
Τότε που η ανατροπή του σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλεβί δεν αντικαταστάθηκε από ένα δημοκρατικό καθεστώς αλλά από το θεοκρατικό καθεστώς του αγιατολάχ (δηλαδή ανώτατος σιίτης κληρικός – νομομαθής) Ρουχολάχ Χομεϊνί, ο οποίος κατακεραύνωνε τον σάχη και τη φιλοδυτική πολιτική του.
Ο Χομεϊνί λοιπόν καταχράστηκε την εμπιστοσύνη του ιρανικού λαού, δείχνοντας εξαρχής ότι δεν είχε καμία σχέση με τα αιτήματα της επανάστασης που ξεκίνησε κυρίως από διανοούμενους, ακαδημαϊκούς, δημοσιογράφους, δικηγόρους, δημόσιους υπαλλήλους και φοιτητές που επιζητούσαν πρωτίστως πολιτικές και συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος, αλλά στόχος του ήταν να επαναφέρει τα οπισθοδρομικά φεουδαρχικά συστήματα παρακάμπτοντας ή συντρίβοντας κάθε αντίθετη φωνή.
Το καθεστώς των μουλάδων απάντησε στις δημοκρατικές διεκδικήσεις με φυλακές και εκτελέσεις. Γι’ αυτό, ανάμεσα στον ιρανικό λαό και στο καθεστώς υπήρξε από την αρχή μια αντιπαλότητα χωρίς ανάπαυλα, που οι μαχητές του λαού πλήρωσαν με το αίμα τους.
Διαφθορά
Σήμερα, το ίδιο καθεστώς φοβάται ότι θα ανατραπεί από τον λαό πολύ περισσότερο από το παρελθόν, γιατί αυτό είναι το αποτέλεσμα των εγκληματικών του ενεργειών, της φτώχειας και της δυστυχίας στην οποία έχει βυθίσει τον λαό, καθώς και της ανάπτυξης μιας διάχυτης διαφθοράς, με τους πόρους και τον πλούτο της χώρας να έχουν καταλήξει στα χέρια των διεφθαρμένων λειτουργών του.
Οι μουλάδες βρίσκονται μέσα σε πλήθος προβλημάτων χωρίς λύση, χωρίς στρατηγική σε σχέση με τις υποσχέσεις της κυβέρνησης, χωρίς εσωτερικές ισορροπίες και με σκληρές διαμάχες μεταξύ των αξιωματούχων της, με αλληλοκατηγορίες για διαφθορά και κλοπή.
Ο πόλεμος Ιράν – Ιράκ (1980-1988) αποτέλεσε μια χρυσή ευκαιρία για την αντιδραστική ιρανική κυβέρνηση προκειμένου να διασωθεί από την ανατροπή. Ο Χομεϊνί αποκάλεσε τον πόλεμο «θείο δώρο», προσθέτοντας ότι «η ειρήνη είναι ο τάφος του Ισλάμ» και ότι «αυτοί που υπεραμύνονται της ειρήνης είναι αποστάτες και πρέπει να καταδικαστούν σε θάνατο».
Τώρα η στήριξη της Χαμάς στον πόλεμο της Γάζας για πολλούς που αντιτίθενται στο καθεστώς δεν είναι πραγματική, αλλά είναι σύμφωνη με τη συνήθη πολιτική στρατηγική του καθεστώτος, η οποία, με την εμπλοκή της χώρας εκτός των συνόρων (η πρώτη άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση Ισραήλ – Ιράν, που κατέρριψε το ταμπού δεκαετιών με τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων δι’ αντιπροσώπων και ουσιαστικά επανέφερε τις γνωστές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή, όπως ακριβώς τις γνωρίζαμε από το 1979, όταν δηλαδή το Ιράν απομακρύνθηκε δραστικά από το δυτικό στρατόπεδο) αποσπά την προσοχή της κοινωνίας από τα εσωτερικά προβλήματα, ενώ, ταυτόχρονα, επιτίθεται στους διαδηλωτές και στην αντίσταση με καταστολή και με δημόσιες εκτελέσεις.
Στέλνει περιπολίες στους δρόμους για να ελέγξει αν οι γυναίκες φοράνε σωστά το χιτζάμπ, με τις γυναίκες και τα κορίτσια που αγαπούν την ελευθερία και δεν είναι διατεθειμένες να υπακούσουν στους μεσαιωνικούς νόμους των αντιδραστικών κληρικών να δέχονται τις χειρότερες ύβρεις και βίαιες συμπεριφορές, συλλήψεις και παρενοχλήσεις.
Το θεοκρατικό καθεστώς υποκρίνεται ότι είναι υπέρ του παλαιστινιακού λαού, ενώ, στην πραγματικότητα, χρησιμοποιεί αυτόν τον πόλεμο ως ένα εργαλείο προπαγάνδας υπέρ της ιδίας.
Το φιλεύσπλαχνο Ισλάμ
Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν στην κρίσιμη αυτή καμπή της Ιστορίας στη Μέση Ανατολή δεν βρίσκεται αντιμέτωπη μόνο με το Ισραήλ και τη Δύση. Κυρίως είναι αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή κρίση νομιμοποίησης μιας μεγάλης μερίδας του ιρανικού λαού που αντιδρά στην αποξένωση της κοινωνίας από το κράτος, προωθώντας τη φιλοσοφία του «φιλεύσπλαχνου Ισλάμ» με έναν στοργικό και ειρηνικό Θεό που αντικαθιστά τον εκδικητικό, βίαιο Θεό του καθεστώτος. Ένα φιλεύσπλαχνο Ισλάμ το οποίο βρίσκει έρεισμα στις καρδιές και στα μυαλά των Ιρανών, που απαιτούν ελευθερία από τη βάναυση κυριαρχία του Χομεϊνί και των διαδόχων του. Μια πορεία που θα οδηγήσει το Ιράν στο να γίνει η πρώτη κοινωνία με μουσουλμανική πλειοψηφία που θα εντάξει στον πνευματικό, κοινωνικό και διανοητικό της ιστό τον διαχωρισμό της θρησκείας από το κράτος, ο οποίος χαρακτηρίζει τη φιλελεύθερη – δημοκρατική κοσμοθεωρία, και να το κάνει αυτό με μια διαδικασία που προέρχεται περισσότερο «από μέσα», παρά από το εξωτερικό.
Όπως δημοσιεύθηκε στην “ΜΠΑΜ στο ρεπορτάζ” που κυκλοφορεί
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Εγκωμιαστικά σχόλια Χαμενεΐ για την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ: «Η Τεχεράνη κατέδειξε την ισχύ της»
Νετανιάχου: Θα αγωνιστώ εναντίον τυχόν κυρώσεων σε βάρος στρατιωτικών μονάδων
