Ουκρανία: Εκατοντάδες Ρώσοι στρατιώτες ψάχνουν νομικά «παράθυρα» για να μην πάνε στoν πόλεμο

Πιεσμένοι αρκετοί δικηγόροι στη Ρωσία, καθώς Ρώσοι στρατιώτες ζητούν συμβουλές και τρόπους για να μην πάνε να πολεμήσουν στην Ουκρανία – Παράλληλα, ψάχνουν τρόπο για να μην χάσουν τις δουλειές τους – «Είμαστε σαν τους γιατρούς… βοηθάμε τους πάντες» λένε οι δικηγόροι υπό τον κίνδυνο κυρώσεων από τη ρωσική κυβέρνηση
Η διαλογή δεκάδων νέων μηνυμάτων και επιστολών από Ρώσους στρατιώτες και τις οικογένειές τους, αποτελεί την καθημερινή ρουτίνα για τον νομικό σύμβουλο Αντρέι Ριντσίνο στη Ρωσία. Κάθε μήνυμα είναι διαφορετικό, ωστόσο όλα έχουν τον ίδιο παρονομαστή: την καθοδήγηση του Ριντσίνο για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να εγκαταλείψουν τον ρωσικό στρατό ή να αποφύγουν να πάνε να πολεμήσουν στην Ουκρανία.

«Πριν από μερικές εβδομάδες μια από τις ακολούθους μου μου έγραψε ότι ο γιος της και κάποιοι από τους συναδέλφους του στο μέτωπο παρέδωσαν τις ειδοποιήσεις τους», είπε ο Ριντσίνο, επικεφαλής του νομικού τμήματος της αντιπολεμικής οργάνωσης Free Buryatia Foundation, η οποία ιδρύθηκε από μέλη της αυτόχθονης κοινότητας των Μπουριάτ της Ρωσίας. «Εκατό άνθρωποι παραιτήθηκαν, όλοι τους ταυτόχρονα», πρόσθεσε ο Ριντσίνο, μιλώντας στους Moscow Times.

Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, χιλιάδες Ρώσοι συμβασιούχοι στρατιώτες και υπάλληλοι της Εθνικής Φρουράς αρνήθηκαν να πέσουν στο πεδίο των μαχών. Αυτούς τους «αντιρρησίες συνείδησης» στηρίζουν ορισμένες ρωσικές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ΜΚΟ και άτομα με νομικές γνώσεις και κατάρτιση. Όμως, καθώς το Κρεμλίνο προσπαθεί να ενισχύσει το «πολεμικό» φρόνημα των πολιτών και να συντρίψει τους διαφωνούντες, οι Ρώσοι δικηγόροι έχουν βρεθεί αντιμέτωποι αντιμετωπίσει ένα πρωτοφανές κύμα πίεσης.

«Ακόμα και πριν από την εισβολή, η ατμόσφαιρα στη χώρα δεν ήταν η καλύτερη για να εργαστεί κανείς ως δικηγόρος. Ωστόσο, από την έναρξη του πολέμου τα πράγματα έχουν γίνει απολύτως φρικτά», δήλωσε ο διακεκριμένος δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ιβάν Παβλόφ, ο οποίος εγκατέλειψε τη Ρωσία πέρυσι.

Η επιμονή του Κρεμλίνου να αναφέρεται στον πόλεμο στην Ουκρανία ως «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» – και η απόφασή του να μην διατάξει γενική κινητοποίηση – σημαίνει ότι η άρνηση να πολεμήσει κανείς, είναι μια σχετικά απλή νομική διαδικασία. Για να αποφύγουν να σταλούν στην εμπόλεμη ζώνη, οι στρατιώτες πρέπει, απλώς, να επικαλεστούν «αντιπολεμικές πεποιθήσεις», σύμφωνα με τον Ριντσίνο. «Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο δεν είναι σωματικά ικανό να πάρει ένα όπλο και να σκοτώσει ανθρώπους», πρόσθεσε.

Για τους Ρώσους στρατιώτες και τα μέλη της Εθνοφρουράς – μια εγχώρια στρατιωτικού τύπου δύναμη που συνήθως έχει ως αποστολή τη διατήρηση της δημόσιας τάξης – η άρνηση να πολεμήσουν στην Ουκρανία έχει συνήθως ως αποτέλεσμα τον τερματισμό της απασχόλησής τους στις υπηρεσίες αυτές, χωρίς δυνατότητα επιστροφής. Ορισμένοι, όμως, έχουν προσλάβει δικηγόρους, σε μια προσπάθεια να τους επιτραπεί να διατηρήσουν τη δουλειά τους.

Ο Μικχαήλ Μπενιάς, ένας δικηγόρος που δραστηριοποιείται στο Κράσνονταρ, στα νότια της Ρωσίας, ανέλαβε την υπόθεση 12 στρατιωτών της Εθνικής Φρουράς που απολύθηκαν από την υπηρεσία τους, αφού προηγουμένως αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην εισβολή στην Ουκρανία. Όλοι αμφισβήτησαν την απόλυσή τους στο δικαστήριο, ενώ τρεις εξ αυτών άσκησαν δίωξη κατά του πρώην εργοδότη τους.

Ο Μπενιάς, που έχει αποτελέσει επικριτή των πρακτικών του Κρεμλίνου και του πολέμου στην Ουκρανία, έχει συλληφθεί και φέρεται να έχει δεχτεί ακόμη και επίθεση από στρατιώτες της Εθνικής Φρουράς, που είχαν αναλάβει να καταστείλουν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Ωστόσο εκείνος δεν πτοήθηκε και συνεχίζει να βοηθά τους στρατιώτες της Εθνοφρουράς στα αιτήματά τους.

«Ξέρετε, έχω υπερασπιστεί ακόμη και κάποιους πολύ διεφθαρμένους ανθρώπους», δήλωσε ο Μπενιάς σε διαδικτυακή εκπομπή στη Ρωσία τον Μάιο, όταν ρωτήθηκε για τους νέους του πελάτες. «Για τους ακτιβιστές, είναι μερικές φορές δύσκολο να καταλάβουν [τι κάνουν οι δικηγόροι]. Γι’ αυτούς, ο κόσμος είναι μαύρος και άσπρος… Αλλά εμείς οι δικηγόροι, υπερασπιζόμαστε τους πάντες» ανέφερε.

Ανάμεσα σε άλλους δικηγόρους που βοηθούν Ρώσους στρατιωτικούς, είναι ο Μαξίμ Γκρεμπενούκ του οποίου η σελίδα «Στρατιωτικός Διαμεσολαβητής» στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης VKontakte, προσφέρει «δωρεάν νομικές συμβουλές σε στρατιωτικούς», και ο Πάβελ Τσικόβ, ο οποίος είναι επικεφαλής της ομάδας ανθρωπίνων δικαιωμάτων «Agora». Αμφότεροι αρνήθηκαν να σχολιάσουν το έργο τους, σε επικοινωνία με τους Moscow Times.

«Είμαστε σαν τους γιατρούς… βοηθάμε τους πάντες»

Στο μεταξύ, καθώς ο πόλεμος συνεχίζει, δεν φαίνεται να μειώνεται ο αριθμός των στρατιωτών που ζητούν «απαλλαγή». Ο Ριντσίνο τόνισε πως, παρά το γεγονός ότι η πρωτοβουλία «Free Buryatia» δημιουργήθηκε για να βοηθήσει τους αυτόχθονες στρατιώτες Μπουριάτ, σήμερα έχει ξεπεράσει κατά πολύ το αρχικό της πεδίο εφαρμογής, με τα αιτήματα για βοήθεια να προέρχονται και από άλλες εθνοτικές δημοκρατίες της Ρωσίας.

«Δεν έχει σημασία για εμάς αν το άτομο ήταν υπέρ του Πούτιν στο παρελθόν», ανέφερε ο Ριντσίνο, προσθέτοντας με νόημα: «Είμαστε σαν τους γιατρούς, σώζουμε τους πάντες».

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν δημόσια διαθέσιμα στοιχεία για το πόσοι στρατιώτες έχουν αποφύγει την εμπλοκή τους στον πόλεμο της Ουκρανίας με τη βοήθεια δικηγόρων, ωστόσο ο αριθμός είναι πιθανό να ανέρχεται σε χιλιάδες.

Το Ίδρυμα «Free Buryatia Foundation» έχει δώσει νομικές συμβουλές σε περισσότερους από 350 «αντιρρησίες συνείδησης» και πολλοί άλλοι έχουν, πιθανότατα, χρησιμοποιήσει βήμα προς βήμα τις οδηγίες παραίτησης που έχουν αναρτηθεί στις σελίδες του Ιδρύματος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σύμφωνα με τον Ριντσίνο. Παράλληλα, πρόσθεσε ότι τη Δευτέρα 150 συμβασιούχοι στρατιώτες από τη Μπουριάτια επέστρεψαν πρόσφατα στην πατρίδα τους, αφού αρνήθηκαν να πολεμήσουν στην Ουκρανία.

Ο Τσικόβ από την πλευρά του, δήλωσε τον Μάρτιο ότι η Agora παρείχε νομικές συμβουλές σε περισσότερους από 700 στρατιωτικούς, χωρίς να έχει συμπληρωθεί καλά – καλά ένας μήνας από τη έναρξη της εισβολής.

Σε τεντωμένο σχοινί βαδίζουν οι Ρώσοι δικηγόροι

Καθώς η Ρωσία προσπαθεί να καλύψει την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού στις δυνάμεις που έχει εγκαταστήσει στην Ουκρανία, οι κίνδυνοι για τους δικηγόρους που εδρεύουν σε ρωσικά εδάφη και βοηθούν τους στρατιώτες να αποφύγουν τις γραμμές του μετώπου είναι πιθανό να αυξηθούν.

«Οτιδήποτε έχει να κάνει με τον πόλεμο είναι πολύ ευαίσθητο για το κράτος. Εξαιρετικά ευαίσθητο», δήλωσε ο δικηγόρος Παβλόφ, ο οποίος κατηγορήθηκε για προδοσία πέρυσι, καθώς συνδέθηκε με τη νομική υπεράσπιση του δημοσιογράφου Ιβάν Σαφρόνοφ (κατηγορήθηκε για κατασκοπεία υπέρ της Τσεχίας). «Φυσικά, όταν εξετάζεται μια υπόθεση που συνδέεται ή σχετίζεται κατά κάποιο τρόπο με τον πόλεμο, τότε ο δικαστής θα λαμβάνει πάντα υπόψη του τα σήματα που λαμβάνει από τους ανώτερους», δήλωσε ο Παβλόφ στους Moscow Times.

Ένας άλλος δικηγόρος που εμπλέκεται στην υπόθεση Σαφρόνοφ, ο Ντμίτρι Ταλαντόφ, συνελήφθη τον περασμένο μήνα με την κατηγορία της διασποράς «ψευδών πληροφοριών» σχετικά με τον ρωσικό στρατό και αντιμετωπίζει έως και 10 χρόνια φυλάκισης εάν κριθεί ένοχος. Και ένα δικαστήριο στο ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ διέταξε τον περασμένο μήνα τη δικηγόρο Μαρίγια Μπόντσλερ να καταβάλει πρόστιμο 1.000 δολαρίων επειδή αμφισβήτησε τις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ο Ριντσίνο, ο οποίος εργάζεται από το εξωτερικό, δήλωσε ότι η πίεση που ασκείται στους συναδέλφους του στη χώρα είναι «τεράστια» – αν και κανείς δεν σκοπεύει να παραιτηθεί ακόμη. «Δεν εργαζόμαστε μόνοι μας σε αυτό το θέμα και αυτό με ικανοποιεί. Προσωπικά εύχομαι να με προσεγγίσουν περισσότεροι συμβασιούχοι στρατιώτες» τόνισε.