PLUS
Η χώρα μας έχει φτάσει τρεις φορές στα πρόθυρα του πολέμου με την Τουρκία στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Η πρώτη ήταν το 1976, η δεύτερη το 1987 και η τρίτη το 1996. Τις δύο φορές η χώρα μας υποχώρησε στο βωμό της ειρήνης.
Tου ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗ *
Τι μας διδάσκουν οι προηγούμενες κρίσεις με την Τουρκία!
Τη μία φορά κράτησε σκληρή γραμμή μέχρι τέλους. Μόνο τότε η χώρα μας βγήκε νικήτρια. Ας θυμηθούμε τα γεγονότα:
Η κρίση του 1976
Το καλοκαίρι του 1976 η Τουρκία βγάζει το ερευνητικό της πλοίο «Χόρα» στο Αιγαίο και το θερμόμετρο να φτάνει στα ύψη. Το ελληνικό ναυτικό είναι με το δάχτυλο στη σκανδάλη και ο Ανδρέας Παπανδρέου καλούσε τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή να βυθίσει το πλοίο και να μην προσφύγει η χώρα μας στο διεθνές δικαστήριο γιατί θα έχανε.
Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον η εξιστόρηση του δημοσιογράφου και συγγραφέα Μεχμέτ Αλη Μπιράντ, ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν στην Αθήνα και εργαζόταν ως ανταποκριτής σε τουρκικά μέσα ενημέρωσης. Στο βιβλίο του «Παζαρέματα» αναφέρει: «Καθώς το Hora συνεχίζει το δρόμο του μία ελληνική τορπιλάκατος άρχισε να έρχεται καταπάνω του. Ένα τουρκικό ναρκαλιευτικό, που ήταν μακριά, πλησίασε το Hora και άρχισε να πλέει δίπλα του. Και αυτό, όμως, δεν είχε όπλα. Ξαφνικά παρουσιάστηκαν στον ουρανό ελληνικά αναγνωριστικά, τα οποία άρχισαν να πετούν χαμηλά πάνω από το πλοίο. Από απέναντι, η τορπιλάκατος ολοένα πλησίαζε. Το Hora έστειλε σ’ όλο τον κόσμο το μήνυμά του. Κάνουμε έρευνα σε διεθνή ύδατα και θα συνεχίσουμε. Είμαστε άοπλοί. Στις 18:30, έφτασαν και τα τουρκικά αεριωθούμενα, τα οποία πετώντας χαμηλά σχημάτισαν ένα προφυλακτικό ιστό γύρο από το Hora. Ξαφνικά, η τορπιλάκατος γύρισε πίσω. Ο πόλεμος νεύρων σταμάτησε πριν μετατραπεί σε πολεμική σύρραξη. Όλοι πήραν μία βαθιά ανάσα.
Στην Αθήνα, το Υπουργικό Συμβούλιο που βρισκόταν σε έκτακτη σύσκεψη, στις 21:00 έκανε την ακόλουθη ανακοίνωση: «Η Ελλάδα, που είναι ειρηνόφιλη χώρα, αποφάσισε να καταγγείλει στον ΟΗΕ και στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης την Τουρκία, η οποία σφετερίζεται τα δικαιώματά της».
Συμβούλιο Ασφαλείας
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, στις 25 Αυγούστου ανακοίνωσε την απόφασή του με την οποία πρότεινε: «Να λυθεί το πρόβλημα με ειρηνικές συνομιλίες και να ληφθούν υπόψη οι αποφάσεις του Δικαστηρίου της Χάγης» Το Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα της Ελλάδας να σταματήσουν οι έρευνες, διευκρινίζοντας ότι: «Οι έρευνες του Hora δεν σημαίνουν καταπάτηση δικαιωμάτων». Ήταν ένα αποτέλεσμα που δεν το περίμενε η Ελλάδα. Η Αθήνα δεν μπορούσε να ενοχοποιήσει την Τουρκία όπως ήθελε. Αντίθετα, μάλιστα, έγινε αιτία πολλές χώρες να υποστηρίξουν την τουρκική άποψη».
Η κρίση του 1987
Οι δύο χώρες έφτασαν κοντά στην σύρραξη στα τέλη Μαρτίου του 1987 όταν η Τουρκία έβγαλε το σεισμογραφικό σκάφος «Σισμίκ» για έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα στο Αιγαίο. Η Ελλάδα επέδειξε μεγάλη αποφασιστικότητά απέναντι στην Τουρκία και χαρακτηριστικό είναι ότι η αντιπολιτευόμενη στον Παπανδρέου «Καθημερινή» και στα φύλλα της 28η και 29ης Μαρτίου αναφέρει στους πρωτοσέλιδους τίτλους της την αποφασιστικότητά της Ελλάδας με τον Παπανδρέου να δηλώνει για το «Σισμίκ»: «Θα παρεμποδίσουμε τις έρευνες». Ο Παπανδρέου κινητοποιεί τον στρατό, το ναυτικό, την αεροπορία και κλείνει την αμερικανική βάση στην Νέα Μάκρη. Ενεργοποιεί τις συμμαχίες της στα Βαλκάνια.
Αποφασιστικότητα
Η Τουρκία παρατηρώντας αυτή την αποφασιστικότητα σύσσωμης της πολιτειακής, πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Ελλάδας, εκτιμά πως οι πιθανότητες μίας πετυχημένης στρατιωτικής, επιθετικής τους ενέργειας είναι μηδαμινές και αναδιπλώνεται. Ο Τούρκος Πρόεδρος Κενάν Εβρέν (1917-2015) σε διάγγελμά του υπόσχεται: «Να πράξει καθετί δυνατό για να αποφύγει ο τουρκικός λαός νέες περιπέτειες».
Η Ελλάδα κέρδισε σε εκείνο το θερμό επεισόδιο. Ο Νίκος Κουρής (στρατιωτικός και μετέπειτα υπουργός στις κυβερνήσεις Παπανδρέου) αναφέρει: «Ο Ανδρέας χειρίστηκε την κρίση με αποφασιστικότητα, ψυχραιμία και πολιτική διορατικότητά. Δεν βασίστηκε στη βοήθεια των ξένων, αλλά στις αστείρευτες δυνάμεις του λαού μας και την εθνική ομοψυχία. Στην κρίση του Μάρτη του 1987 βρέθηκε ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Για πρώτη φορά μετά την τραγωδία της Κύπρου, ο ελληνικός λαός αισθάνθηκε εθνικά υπερήφανος». Με τον Κουρή συμφωνεί και ο ναύαρχος Λυμπέρης: «Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΚΥΣΕΑ, υπήρξε για την ελληνική πλευρά στην κρίση του 1987 ο πρωταγωνιστής του χειρισμού της». Ο δε Καψής (δημοσιογράφος και υπουργός των κυβερνήσεων ΠΑΣΟ) τονίζει: «Ο Ανδρέας Παπανδρέου, στην κρίση του Μάρτη αρνήθηκε να ηττηθεί. Και νίκησε».
Ο εκ των στενότερων συνεργατών του, μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας δέκα χρόνια μετά την κρίση του 1987 και ένα χρόνο μετά το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, αποτιμώντας τους χειρισμούς του Πρωθυπουργό εκείνες τις κρίσιμες ώρες ανέφερε: «Πιστεύω ότι η στρατηγική σημασία των κινήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου πρέπει να διδάσκεται σε σεμινάρια αντιμετώπισης διεθνών κρίσεων»
Συμπέρασμα
Οι μνήμες του 1996 είναι κοντινές. Το αίσθημα του ελληνικού λαού είναι ότι η Ελλάδα υπέστη ήττα και ας γλίτωσε έναν πόλεμο που μπορεί να ζημίωνε το μέλλον της χώρας και την ενταξιακή διαδικασία στην Ενωμένη Ευρώπη. Η Τουρκική προκλητικότητα και οι διεκδικήσεις της Τουρκίας μετά την κρίση των Ιμίων ανέβηκαν επίπεδο. Συνεπώς το συμπέρασμα από τις κρίσεις είναι πως η Τουρκία κάνει πίσω μόνο όταν δει την Ελλάδα αποφασισμένη να το πάει μέχρι τέλους…
* Ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗΣ ΕΙΝΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ, ΚΑΤΟΧΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
