Η κατάσταση του brain drain δεν αλλάζει για τα ελληνικά πανεπιστήμια, αφού η υποχρηματοδότηση και η δυσμενής μισθολογική μεταχείριση ερευνητών και καθηγητών, αποθαρρύνει νέους από το να επιστρέψουν, υποστηρίξει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ) σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2024.

“Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το brain drain έχει αντιστραφεί, και μετατρέπεται σταδιακά σε brain gain, αλλά η κατάσταση που επικρατεί στα πανεπιστήμια δείχνει μια εντελώς διαφορετική εικόνα”, αναφέρει χαρακτηριστικά η ΠΟΣΔΕΠ ενώ τονίζει πως “ο αριθμός των Ελλήνων που έχουν επιστρέψει για να εργαστούν στα ελληνικά πανεπιστήμια, είναι πολύ μικρός”.

Χωρίς στήριξη των πανεπιστημίων δεν υπάρχει brain gain

Οι Έλληνες πανεπιστημιακοί ζητάνε ουσιαστική στήριξη των δημοσίων πανεπιστημίων από την κυβέρνηση, με αύξηση προσωπικού, αύξηση χρηματοδότησης, αλλά και νέο μισθολόγιο για τους ερευνητές και τα μέλη ΔΕΠ.

«Ζητούμε ένα νέο μισθολόγιο για την αποκατάσταση των αποδοχών των μελών ΔΕΠ, που πρακτικά αμείβονται με το μισθολόγιο του 2003, σε επίπεδα αντάξια του λειτουργήματός τους και ανταγωνιστικά συγκριτικά με τις αποδοχές στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, αλλά και τις αποδοχές άλλων κατηγοριών δημοσίων λειτουργών που αμείβονται με ειδικό μισθολόγιο», ανέφερε ο πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ, Γιώργος Σεϊμένης.

Όπως είπε, για να επιστρέψουν οι Έλληνες ερευνητές στην Ελλάδα πρέπει να υπάρξει μέριμνα και για φορολογικά κίνητρα, που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν.

Κενά σε ερευνητές και διδάσκοντες

Επιπλέον, η ΠΟΣΔΕΠ ζητά να γίνει άμεσα και συντεταγμένα σημαντική αύξηση του προσωπικού όλων των κατηγοριών στα πανεπιστήμια, με στόχο τη βιωσιμότητα των ΑΕΙ. Ειδικά για τις 900 θέσεις που έχουν προαναγγελθεί από το υπουργείο Παιδείας, ζητείται να υπάρξει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, αλλά και σαφής μακροπρόθεσμος προγραμματισμός, ώστε να καλυφθούν επαρκώς τα κενά σε διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό.

Φοιτητική μέριμνα

Ακόμη, η ΠΟΣΔΕΠ ζητά «γενναία αύξηση» της χρηματοδότησης, τακτικής και έκτακτης, των πανεπιστημίων, ώστε να αντιμετωπισθούν, όπως αναφέρθηκε, επαρκώς «τα αυξημένα λειτουργικά έξοδα, να εκσυγχρονισθούν και να επεκταθούν οι υλικοτεχνολογικές υποδομές και να ενισχυθεί ουσιαστικά, ειδικά στα περιφερειακά ιδρύματα, το πλέγμα παρεμβάσεων φοιτητικής μέριμνας».

Τα παραπάνω αιτήματα, τέθηκαν επί τάπητος και σε συνάντηση που είχε αντιπροσωπεία της ΠΟΣΔΕΠ με τον διευθυντή του γραφείου του υφυπουργού Οικονομικών, Αθ. Πετραλιά, μετά από παράσταση διαμαρτυρίας που πραγματοποίησε η ομοσπονδία έξω απο το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Σύμφωνα με την ΠΟΣΔΕΠ, υπήρξε δέσμευση να εξεταστούν τα αιτήματα απο πλευράς υπουργείου.

Πάνω από 330.000 Έλληνες παραμένουν στο εξωτερικό

Σύμφωνα με νέα μελέτη για το brain drain – brain gain που εκπόνησε το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, προκύπτει ότι αυξάνεται μεν η παλιννόστηση μετά την πανδημία covid-19, αλλά το κύμα της μετανάστευσης από την Ελλάδα παραμένει παραδοσιακά ισχυρότερο.

Η μελέτη, στην οποία συμμετείχε ο οικονομικός γεωγράφος Λόης Λαμπριανίδης, αφορά την διεθνή γεωγραφική κινητικότητα του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, και απευηθύνθηκε σε περισσότερους από 5.500 ανθρώπους – οι οποίοι απάντησαν επίσης για τους ανιόντες και κατιόντες συγγενείς τους – ουσιαστικά για 28.000 άτομα. .

Κατ’ αναγωγή από την έρευνα προκύπτει ότι το brain drain αφορά από 280.000 έως 380.000 ανθρώπους. Δηλαδή, κατά μέσο όρο 330.000 νέοι και νέες, τουλάχιστον πτυχιούχοι, ζουν και εργάζονται σήμερα στο εξωτερικό και περίπου 35.000 ζουν στην Ελλάδα, αλλά δουλεύουν για επιχειρήσεις του εξωτερικού, πρόκειται για το virtual brain drain.

Σύμφωνα με τον κ. Λαμπριανίδη, παρά το μικρό ρεύμα παλινόστησης νέων που έφυγαν την περίοδο της κρίσης, δεν μπορούμε να μιλάμε για brain gain, αφού δεν υπάρχει ουσιαστική τάση ανάσχεσης και πολύ περισσότερο αντιστροφής του φαινομένου του brain drain.

Αυτό που φέρνει πίσω κάποιους νέους είναι κυρίως η οικογένεια, αφού οι μισθοί παραμένουν πολύ χαμηλότεροι από ό,τι στο εξωτερικό. Για παράδειγμα, όπως αναφέρει ο καθηγητής, οι παλιννοστούντες είναι σαν να πληρώνουν ένα είδος «ποινής» για την επιστροφή τους στην Ελλάδα: Το 78% όσων ήταν στο εξωτερικό είχε μισθό πάνω από 2.000 ευρώ, αμοιβή που μειώνεται αισθητά όταν γυρνούν στην Ελλάδα.