Πανηγύρια σουλτάνου και στροφή προς τη Δύση

18/07/2023 16:00

Η Σύνοδος Κορυφής στο Βίλνιους ολοκληρώθηκε, με τον Ταγίπ Ερντογάν μετά από καιρό να μπορεί να πανηγυρίζει ότι πήρε μία νίκη, έστω και σε επίπεδο υποσχέσεων ότι θα πάρει τα F-16, και την Ελλάδα να είναι ευχαριστημένη επειδή κερδίζει χρόνο ηρεμίας, δηλαδή, θα υπάρχει και άλλο χρονικό διάστημα στο οποίο σε λεκτικό επίπεδο η Τουρκία θα κρατά χαμηλούς τόνους, ενώ έχουν περιοριστεί -κάποιες στιγμές είχαν σταματήσει εντελώς- και οι παραβιάσεις από τα τουρκικά μαχητικά.

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗ

Η αποτίμηση της Συνόδου Κορυφής για την Τουρκία και την Ελλάδα.

Αλλά, ας μη γελιόμαστε, αυτό είναι πρόσκαιρο και δεν ξέρουμε για πόσο καιρό θα κρατήσει. Ο Ερντογάν προερχόταν από δύο μεγάλες ήττες.

Οι ήττες

Η μία ήταν η αρνητική απάντηση που είχε λάβει στο αίτημά του να μπει η Τουρκία στα BRICS, στην οικονομική ένωση της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας της Κίνας και της Νοτίου Αφρική. Ο πρόεδρος Πούτιν είχε πει ορθά κοφτά στον Ερντογάν ότι, αν θέλει να μπει σε αυτή την ένωση, θα πρέπει να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ και ο Ερντογάν προτίμησε να παραμείνει στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.

Η δεύτερη ήττα του ήταν όταν είπε: «Βάλτε με εδώ και τώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να άρω το βέτο για την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ». Μέσα σε λίγα λεπτά η Ευρωπαϊκή Ένωση του είχε πει «όχι«. Γιατί; Διότι ο Ερντογάν θέλει να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ως ένα μέλος με διαφορετικό καθεστώς από την Ένωση. Δηλαδή, ό,τι ισχύει σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη να μην ισχύει στην Τουρκία, και αυτό δεν γίνεται.

Για την ακρίβεια, τον ενδιαφέρει να πάρει τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που για μία χώρα σαν την Τουρκία είναι αντίστοιχα με το μέγεθός της, δηλαδή μεγάλα, και η οικονομία της Τουρκίας τα έχει ανάγκη, αλλά και να πάρουν οι Τούρκοι το δικαίωμα της βίζας, να ταξιδεύουν ελεύθεροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι’ αυτό εντέλει ζήτησε να αρθεί το πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, που είναι κάτι διαφορετικό από το να μπει απευθείας η Τουρκία στην ΕΕ.

Τα «δώρα»

Ο Ερντογάν δεν είχε να χάσει κάτι σε αυτή τη Σύνοδο Κορυφής και γι’ αυτό έκανε το ανατολίτικο παζάρι του, που του έφερε διαφορά… δώρα. Όπως, το να αποκαλούνται στα έγγραφα του ΝΑΤΟ τα στενά της Κωνσταντινούπολης ως τουρκικά στενά. Ο Ερντογάν, λοιπόν, δεν είχε να δώσει κάτι. Απλώς άναψε το «πράσινο φως» για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Ο Ερντογάν πήρε την υπόσχεση του Μπάιντεν για την αναβάθμιση των F-16 που ήδη έχει η Τουρκία και για την αγορά νέων F-16. Αυτό βέβαια δεν θα γίνει αμέσως, αφού ο Μπάιντεν έχει να διαπραγματευτεί με το Κογκρέσο στις ΗΠΑ, αλλά η αμερικανική διοίκηση πιστεύει ότι μπορεί να πετύχει την απόφαση, παρά τις αντιστάσεις που υπάρχουν μέσα στο Κογκρέσο.

Περίοδος ηρεμίας

Για την Ελλάδα είναι καλό ότι οι τόνοι έχουν πέσει. Είναι καλό και για την Τουρκία, αυτή την περίοδο, ότι δεν υπάρχει ένταση. Επίσης είναι θετικό ότι οι δύο πλευρές θα καθίσουν και πάλι στο τραπέζι για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.

Η αρχή είναι κάτι εύκολο να γίνει. Τα δύσκολα έρχονται μετά. Γιατί λέμε τα δύσκολα… Διότι η Ελλάδα έχει μία θέση, τη σύνταξη συνυποσχετικού για την προσφυγή στη Χάγη για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Αντίθετα η Τουρκία θέλει να βάλει τα πάντα στο τραπέζι. Συνεκμετάλλευση Αιγαίου, αποστρατικοποίηση νησιών, γκρίζες ζώνες. Εδώ δεν υπάρχει δυνατότητα εύρεσης κοινού τόπου. Για την Ελλάδα, αν κάνει πίσω, σημαίνει παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας και παραχώρησης εδαφών στην Τουρκία. Αλλά και η Τουρκία αν παραιτηθεί από κάποιες από τις διεκδικήσεις της, θα είναι εθνική ήττα, ακόμα και αν κερδίσει τα 9 από τα 10 που θέλει. Γιατί είναι τέτοια η αντίληψη, διαμορφωμένη εδώ και δεκαετίες, ακόμα και για τον απλό πολίτη. Πως όλα αυτά που θέλει η Τουρκία κανονικά είναι δικά της.

Συνεπώς η πρόβλεψη είναι ότι θα πορευτούμε με ηρεμία για όσο διάστημα η διαπραγμάτευση θα είναι εύκολη. Όταν θα φτάσουμε και πάλι στα κρίσιμα σημεία, δηλαδή, των επεκτατικών τουρκικών απαιτήσεων, η ένταση θα ανέβει. Θα ανέβει γιατί αυτό το θέμα μπορεί να λυθεί με τρεις τρόπους:
– Ο πρώτος είναι να κάνει πίσω η Ελλάδα και να παραδώσει έδαφος και εθνική κυριαρχία.
– Ο δεύτερος είναι να κάνει πίσω η Τουρκία και να κατηγορηθεί ο Ερντογάν ως εθνικός μειοδότης που υποχωρεί μπροστά στις απαιτήσεις της Ελλάδας.
– Ο τρίτος δρόμος θα είναι ο πόλεμος, αλλά και οι δύο χώρες ξέρουν ότι θα είναι καταστροφικός και για τους δύο. Συνεπώς υπάρχει μπροστά μας ένα μικρό διάστημα ηρεμίας.

Για όλα αυτά ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, δήλωσε μεταξύ άλλων: «Η Ελλάδα μόνο ωφελημένη μπορεί να βγει από μία τέτοια στροφή της Τουρκίας… Εμείς δεν θέλαμε ούτε πιστεύαμε ότι ήταν κατ’ ανάγκη προς όφελος της πατρίδας μας να ζούμε σε ένα διαρκές καθεστώς έντασης. Όποτε χρειάστηκε, προφανώς, υπερασπιστήκαμε την κυριαρχία μας και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, όπως έπρεπε να κάνουμε, αλλά όλοι φαντάζομαι ότι συμφωνούμε ότι είναι καλύτερα να ζούμε σαν πολιτισμένοι γείτονες, σαν φίλοι, γιατί όχι, από το να είμαστε «στα κόκκινα», όπως δυστυχώς ήμασταν τα τελευταία τέσσερα χρόνια, όχι με υπαιτιότητα -το τονίζω- της Ελλάδος, αλλά με υπαιτιότητα της Τουρκίας. Θέλω λοιπόν να ελπίζω -γιατί πρέπει να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι- ότι αυτή η πολιτική θα έχει συνέπεια, συνέχεια και διάρκεια, και θα μπορέσουμε πάνω σε αυτό το πρώτο καλό κλίμα να οικοδομήσουμε ένα πλαίσιο βελτίωσης των σχέσεών μας, το οποίο θα έχει και απτά αποτελέσματα»