PLUS
Της Νατάσσας Βουδούρη
Σφοδρές αντιδράσεις και ερωτηματικά έχει προκαλέσει η μήνυση του Παναγιώτη Δημητρά, εκ μέρους του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι, στην «Κιβωτό του Κόσμου», για ρατσιστική συμπεριφορά. Ο κ. Δημητράς, αγωνιστής με πλούσια δράση, μίλησε αποκλειστικά στο ereportaz για τις ρατσιστικές απόψεις της χώρας μας, την ξενοφοβία και την νομική οδό που ακολουθεί στα θέματα αυτά.
1.Τι ακριβώς είναι το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι; Που και πως δραστηριοποιείται εντός και εκτός Ελλάδας;
Η οργάνωση ιδρύθηκε το 1993 και δηλωμένος σκοπός της είναι «να παρακολουθεί, να δημοσιοποιεί, να ασκεί πίεση και να παρεμβαίνει για θέματα ανθρώπινων δικαιωμάτων και διακρίσεων στην Ελλάδα, και, περιστασιακά, στα Βαλκάνια». Επίσης, παρακολουθεί συντονισμένα τα ελληνικά και βαλκανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης όσον αφορά ρατσιστικά, μισαλλόδοξα ή εθνικιστικά στερεότυπα μίσους. Το έργο της περιλαμβάνει, σε συνεργασία με άλλες ΜΚΟ, τη δημοσίευση δελτίων τύπου, αναλυτικών ετήσιων εκθέσεων, εναλλακτικών εκθέσεων προς τις Επιτροπές Εμπειρογνώμων για τις Συμβάσεις του ΟΗΕ, όπως επίσης εξειδικευμένες εκθέσεις αναφορικά με εθνοτικές ή εθνικές, εθνογλωσσικές, θρησκευτικές και μεταναστευτικές κοινότητες που υφίστανται στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια.
Το ΕΠΣΕ ασχολείται με θέματα ανθρώπινων και μειονοτικών δικαιωμάτων με:
* παρακολούθηση της εφαρμογής των διεθνών συνθηκών,
* σύνταξη εκθέσεων για εθνικές, εθνογλωσσικές και θρησκευτικές μειονοτικές κοινότητες, καθώς και εκθέσεων στα όργανα του ΟΗΕ για την κατάσταση στην Ελλάδα σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών, τα δικαιώματα των παιδιών, την καταπολέμηση του ρατσισμού, τα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, τα βασανιστήρια,
* αναφορές και ένδικα μέσα σε ελληνικά και διεθνή δικαστικά όργανα,
* παρεμβάσεις στις κυβερνήσεις και στους διακυβερνητικούς φορείς,
* δημοσίευση άρθρων, βιβλίων και εντύπων, παραδοσιακών και ηλεκτρονικών.
Ειδικότερα, καταγράφει ρατσιστικά εγκλήματα (στο Παρατηρητήριο Ρατσιστικών Εγκλημάτων racistcrimeswatch.wordpress.com) και τα αναφέρει στις Εισαγγελίες για Ρατσιστικά Εγκλήματα. Σε λίγες περιπτώσεις παρέχεται και νομική συνδρομή σε σχετικές δίκες. Το έργο αυτό γίνεται αποκλειστικά με τη συνδρομή εθελοντών και εθελοντριών, στελεχών και δικηγόρων.
To ΕΠΣΕ υπήρξε μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ελσίνκι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μέχρι τη διάλυσή της το 2007. Σήμερα είναι μέλος των διεθνών ΜΚΟ European Implementation Network, World Organization Against Torture, Justicia European Rights Network, the International Detention Coalition, the International Network Against Cyber Hate, και Justice and Environment.
2.Ποιες είναι οι σημαντικότερες “νίκες ” που έχετε πετύχει ως τώρα;
Αναμφισβήτητα οι δεκάδες καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα καθώς και οι Συστάσεις των Επιτροπών Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης επειδή η Ελλάδα παραβίασε δικαιώματα των Ρομά, των θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων, των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, των θυμάτων αστυνομικής βίας, των θυμάτων ρατσιστικών εγκλημάτων λόγου και βίας, κτλ.
3.Οι πρόσφατες μηνύσεις εναντίον του πάτερ Αντώνιου και στην συνέχεια του Αντώνη Σαμαρά έγιναν επί προσωπικού ή από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι; Που αποσκοπούν;
Έγιναν από το ΕΠΣΕ και υποχρεωτικά υπογράφονται από το νόμιμο εκπρόσωπό του που είναι ο υποφαινόμενος. Όπως και άλλες 600 ανάλογες μηνυτήριες αναφορές στοχεύουν να βοηθήσουν τη δικαιοσύνη να εφαρμόσει τις συστάσεις ΟΗΕ και Συμβουλίου της Ευρώπης. Χαρακτηριστικότερες οι πιο πρόσφατες (2016) συστάσεις της Επιτροπής του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων:
«Η Επιτροπή καλεί το Συμβαλλόμενο Κράτος να λάβει μέτρα αποτελεσματικής πρόληψης, καταπολέμησης και τιμωρίας της ρατσιστικής ρητορικής μίσους και των ρατσιστικών εγκλημάτων μίσους. Υπενθυμίζοντας τις γενικές συστάσεις της Νο 35 (2013) για την καταπολέμηση της ρατσιστικής ρητορικής μίσους και Νο 31 (2005) σχετικά με την πρόληψη των φυλετικών διακρίσεων στη διοίκηση και λειτουργία του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, η Επιτροπή συνιστά στο Συμβαλλόμενο Κράτος:
(α) Να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για τη δίωξη ατόμων, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών, για τις πράξεις που προβλέπονται από το άρθρο 4, και να παράσχει πληροφορίες στην επόμενη έκθεση της σχετικά με τις έρευνες της αστυνομίας, τις ποινικές διαδικασίες, και τις ποινές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με το πολιτικό κόμμα της Χρυσής Αυγής και των μελών της. Η Επιτροπή επιθυμεί να τονίσει ότι το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης δεν πρέπει να υπονομεύει τις αρχές της αξιοπρέπειας, της ανεκτικότητας, της ισότητας και της μη διάκρισης, καθώς η άσκηση του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης φέρει μαζί της ιδιαίτερες ευθύνες, μεταξύ των οποίων είναι η υποχρέωση της μη διάδοσης ιδεών βασισμένων στη φυλετική ανωτερότητα ή στο φυλετικό μίσος·
(β) Να ενισχύσει την εκπαίδευση για τον εντοπισμό, την καταγραφή, την πρόληψη και την καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους, της ρητορικής μίσους και των κινήτρων προκατάληψης, στοχεύοντας το δικαστικό σώμα, την αστυνομία, τις εισαγγελίες, και την επιθεώρηση εργασίας, και να βελτιώσει του συντονισμό μεταξύ αυτών των θεσμών·
(γ) Να διασφαλίσει ότι τα μέσα μαζικής επικοινωνίας δεν στιγματίζουν, δεν παράγουν στερεότυπα και δεν στοχεύουν αρνητικά μη-πολίτες και εθνοτικές μειονότητες, και με αυτό το σκοπό, να διασφαλίσει την εφαρμογή και την ενίσχυση της αρμοδιότητας του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης που εποπτεύει και ρυθμίζει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ώστε να απαγορεύει τη μετάδοσης των ρατσιστικών, ξενοφοβικών ή μη-ανεκτικών δηλώσεων, και να διασφαλίσει ώστε οι ανάλογες κυρώσεις να επιβάλλονται σε αυτές τις περιπτώσεις·
(δ) Να διοργανώσει εντατικές εκστρατείες σε όλη τη χώρα, σε συνεργασία με τα εθνικά θεσμικά όργανα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, με στόχο την προώθηση της ανοχής και την καταγγελία ρατσιστικών συμπεριφορών και να ευαισθητοποιήσει το κοινό για τη νομική απαγόρευση των φυλετικών διακρίσεων και για τις διαθέσιμες οδούς για την κατάθεση μηνύσεων και να διευκολύνει την πρόσβαση των θυμάτων στη δικαιοσύνη μεταξύ άλλων με την ενίσχυση του συστήματος νομικής βοήθειας·
(ε) Να θεσπίσει συγκεκριμένα μέτρα, σε διαβούλευση με τις εμπλεκόμενες ομάδες, να αυξήσει τις αναφορές και καταγραφές ρατσιστικών εγκλημάτων μίσους, εξασφαλίζοντας ότι ο μηχανισμός υποβολής αναφορών είναι διαφανής και προσβάσιμος, και να βρει τρόπους ώστε τα θύματα να έχουν περισσότερη εμπιστοσύνη στην αστυνομία και το δικαστικό σύστημα·
(στ) Να βελτιώσει το σύστημα συλλογής στατιστικών στοιχείων σχετικά με τις καταγγελίες εγκλημάτων μίσους, και να παράσχει λεπτομερείς πληροφορίες στην επόμενη περιοδική έκθεσή του για τέτοιες καταγγελίες και τα αποτελέσματά τους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συλλέγονται από το Παρατηρητήριο για την Πρόληψης της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, καθώς και αναλυτικά στοιχεία για τις άδειες διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους που χορηγούνται σε υπηκόους τρίτων χωρών οι οποίοι είναι θύματα ή μάρτυρες ρατσιστικών εγκλημάτων·
(ζ) Να επιταχύνει την υιοθέτηση του υπό διαμόρφωση Σχεδίου Δράσης κατά του ρατσισμού και να του παράσχει τους απαραίτητους πόρους, μετρήσιμους δείκτες, και χρονοδιάγραμμα για την αποτελεσματική εφαρμογή του.»
4.Πώς βλέπετε η κοινωνία να αντιμετωπίζει τέτοιου είδους θέματα;
Ενώ σημαντικά τμήματα της κοινωνίας έχουν ενεργή αντιρατσιστική στάση και δράση μεγάλα τμήματα της κοινής γνώμης έχουν διαμορφωμένες ρατσιστικές θέσεις, όπως δείχνουν τα Ευρωβαρόμετρα, όπου τα μεγαλύτερα ποσοστά φορέων ρατσιστικών απόψεων εδώ και δεκαετίες υπάρχουν στην Ουγγαρία και στην Ελλάδα.
5.Θεωρείτε ότι το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι μπορεί να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση και στην πάταξη φαινομένων ρατσισμού απέναντι στις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες;
Την ευθύνη της ευαισθητοποίησης, όπως λένε και οι συστάσεις του ΟΗΕ, έχει η κυβέρνηση και η δικαιοσύνη και βέβαια οι εκπαιδευτικοί φορείς και τα ΜΜΕ. Το ΕΠΣΕ συμβάλλει στην πάταξη μέσω των αναφορών στις αρχές και στους διεθνείς οργανισμούς, και είναι πάντα διαθέσιμο για κάθε άλλη δράση, αλλά διαχρονικά οι κυβερνήσεις το αποκλείουν από την Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και διάφορα παρόμοια όργανα.
6.Με αφορμή τη μήνυση στον Αντώνη Σαμαρά με ποιον τρόπο πρέπει να αντιμετωπίζονται οι μετανάστες και οι πρόσφυγες;
Απλή η απάντηση: όπως προβλέπουν οι νόμοι και οι υπερνομοθετικής ισχύος διεθνείς συμβάσεις. Γενικότερα, με πολιτικές ένταξης όσων μείνουν στην Ελλάδα και με εφαρμογή των αποφάσεων νόμιμης απέλασης ή επαναπροώθησης με σεβασμό στην προσωπικότητα των εμπλεκόμενων.
7.Θεωρείτε ότι η κοινωνία και οι κοινωνικοπολιτικοί ιθύνοντες με τις αποφάσεις τους τρέφουν και δικαιώνουν φαινόμενα ξενοφοβίας;
Αναμφισβήτητα πολιτικοί και ΜΜΕ και άλλοι γνωμηγήτορες (πανεπιστημιακοί κτλ) επηρεάζουν την κοινή γνώμη και στην Ελλάδα έχουν τεράστια ευθύνη για τη διάχυση ρατσιστικών και μισαλλόδοξων απόψεων, οι μεν γιατί τις θρέφουν με δηλώσεις και πράξεις οι δε που διαφωνούν γιατί τις θρέφουν με την εγκληματική σιωπή τους.
8.Εάν ναι μπορεί το 2019 αυτό να εξαλειφθεί ή τουλάχιστον να μειωθεί;
Το 2019 σίγουρα όχι. Από το 2020 ίσως αν ποτέ αποφασίσουν οι γνωμηγήτορες να παίρνουν συστηματικά δημόσια θέση για τα φαινόμενα και να καταδικάζουν συστηματικά κάθε εκδήλωση ρατσιστισμού.
9.Σκοπεύετε να ακολουθήσετε τη νομική οδό και για κάποιους άλλους που ενδεχομένως θεωρείτε ότι έχουν δώσει λαβές με τα σχόλιά τους;
Το έχουμε ήδη κάνει και παραπέμφθηκαν σε δίκη μεταξύ άλλων οι πρώην Υπουργοί Θεοδόσης Πελεγρίνης για αντισημιτισμό και Θεόδωρος Πάγκαλος για αντιτουρκισμό και άλλοι.
10.Με αφορμή όλα αυτά θεωρείτε ότι ζούμε σε μια κοινωνία με φαινομενική Δημοκρατία;
Στα θέματα δικαιωμάτων των πάσης φύσης μειονοτήτων/ευάλωτων η Ελληνική Δημοκρατία βρίσκεται ακόμα σε αναζήτηση της Μεταπολίτευσής της…
