Πώς δρα θεραπευτικά η άσκηση στον καρκίνο

22/02/2024 16:00

Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αττικόν» είναι σε εξέλιξη μια επανάσταση στην αντιμετώπιση του καρκίνου, καθώς εκεί λειτουργεί ένα εξειδικευμένο Κέντρο Αριστείας, το τμήμα Sports Excellence, που αξιοποιεί τη θεραπευτική δύναμη της άσκησης προς όφελος των ογκολογικών ασθενών.

Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ

Ως συμπληρωματική θεραπεία,προσφέρει ιδιαίτερη ωφέλεια στους ογκολογικούς ασθενείς.

Καθημερινά το τμήμα εκτός από εν ενεργεία αθλητές υποδέχεται και ασθενείς με καρκίνο ευρισκόμενους υπό θεραπεία, που δίνουν τη μάχη τους, κι έρχονται για να ασκηθούν, ώστε να ενισχύσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο τα αποτελέσματα της θεραπείας. Η ενσωμάτωση της άσκησης στην ογκολογική φροντίδα έρχεται να συμπληρώσει τη θεραπεία στην οποία υποβάλλονται οι ασθενείς και εντάσσεται στο νέο μοντέλο ολιστικής φροντίδας του ασθενούς με καρκίνο, στην οποία εξίσου σημαντικό ρόλο έχουν παράγοντες πέραν της φαρμακευτικής αγωγής, όπως είναι η άσκηση και η ψυχοκοινωνική στήριξη σε κάθε βήμα και στάδιο της νόσου, από τη στιγμή της διάγνωσης μέχρι το τέλος της διαδρομής.

Πρόληψη

Πάμε όμως να δούμε πώς φτάσαμε έως αυτό το σημείο. Είναι καταρχήν γνωστό σε όλους πως ο άνθρωπος δεν είναι «κατασκευασμένος» από τη φύση για να κάθεται σε μια καρέκλα ή έναν καναπέ. Είναι φτιαγμένος για να κινείται, και η καθημερινή άσκηση είναι ο καλύτερος τρόπος για να βελτιώσει και να αυξήσει τα επίπεδα της κίνησής του. Το κέρδος της καθημερινής άσκησης είναι ανεκτίμητο στην προστασία και την πρόληψη των χρόνιων εκφυλιστικών νοσημάτων, αλλά και στη θεραπεία τους, με την περίπτωση του καρκίνου να είναι φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση και να σπάει το κοινωνικό ταμπού που θέλει τους ανθρώπους οι οποίοι ασκούνται να είναι κατά βάση υγιείς. Αυτό δεν ισχύει καθώς η άσκηση έχει σημαντικά οφέλη και σε νοσούντες, αρκεί βέβαια να γίνεται υπό ιατρική επίβλεψη με ειδικό πρωτόκολλο. Ειδικά στους ογκολογικούς ασθενείς, ο τομέας και η διεπιστημονική ομάδα Sports Excellence, που λειτουργεί στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αττικόν», με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, προσφέρει απλόχερα τη λεγόμενη θεραπευτική γυμναστική. Δηλαδή την άσκηση όχι πλέον ως πρόληψη, αλλά στο στάδιο της θεραπείας.

Ο ρόλος της άσκησης στην πρόληψη είναι γνωστός. με το 40% των καρκίνων να μπορούν να προληφθούν μέσω του τρόπου ζωής. Όπως εξηγεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Ευάγγελος Φιλόπουλος, με την υιοθέτηση ενός υγιεινού μοντέλου διατροφής, την αποφυγή του καπνίσματος και την συστηματική άσκηση, είναι στο χέρι μας να προλάβουμε τον καρκίνο. Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η παχυσαρκία είναι ογκογόνος και δεν προκαλεί μόνο καρδιοπάθειες, όπως πολύς κόσμος νομίζει, αλλά ευθύνεται και για τη νόσηση από καρκίνο. Η καθοριστική συμβολή της άσκησης στην πρόληψη των νοσημάτων φθοράς (δηλαδή των χρόνιων) δεν εξαντλείται βέβαια στα ογκολογικά νοσήματα. Το περπάτημα και άλλες μορφές άσκησης προστατεύουν και από την καρδιοπάθεια, την υπέρταση, τον σακχαρώδη διαβήτη, την παχυσαρκία, και μάλιστα υπάρχουν και μελέτες που έχουν ως αντικείμενο πόσες χιλιάδες βήματα πρέπει να κάνουμε καθημερινά για να μειώσουμε πολύ τον κίνδυνο. Ενδεικτικά, γύρω στα 12.000 βήματα την ημέρα ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση, ενώ 4.000 βήματα την ημέρα μειώνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Αντιμετώπιση

Αν πάμε τώρα ένα βήμα παρακάτω, η άσκηση βοηθά και στην αντιμετώπιση των νοσημάτων, κάτι που ειδικά στην περίπτωση του καρκίνου δεν είναι κάτι ευρέως γνωστό. Τη σημασία της φυσικής δραστηριότητας στη φροντίδα των ασθενών με καρκίνο φανερώνουν τα πεπραγμένα του Τμήματος Αθλητικής Αριστείας (Sports Excellence) της Α΄ Ορθοπαιδικής Χειρουργικής Κλινικής, ΕΚΠΑ, που λειτουργεί στο Νοσοκομείο «Αττικόν», με αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Το τμήμα είναι στελεχωμένο με διεπιστημονική ομάδα και επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Ορθοπαιδικής Χειρουργικής και Τραυματιολογίας της Α΄ Ορθοπαιδικής Χειρουργικής Κλινικής Τάκη Κουλουβάρη, που επισημαίνει πως το τμήμα ξεκίνησε να λειτουργεί πριν από δύο χρόνια, προσφέροντας τη δυνατότητα άσκησης σε αθλητές. Άλλωστε καθημερινά το επισκέπτονται αθλητές διαφόρων αθλημάτων, ενώ ανάμεσά τους υπάρχουν αθλούμενες και αθλούμενοι που έχουν βιώσει ή εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ένα ογκολογικό νόσημα. Όπως εξηγεί ο Τάκης Κουλουβάρης, είναι γνωστό ότι η άσκηση διεγείρει την έκκριση ενδορφινών, των «ορμονών της ευτυχίας» που βελτιώνουν την ψυχική διάθεση. Άλλωστε όλοι γνωρίζουμε πως όταν περπατάμε, τρέχουμε, κολυμπάμε, κάνουμε ποδήλατο ή οποιαδήποτε άλλη άσκηση νιώθουμε καλά, απαλλασσόμαστε από το άγχος και τις τοξικές σκέψεις και γεμίζουμε ευφορία Παράλληλα, η άσκηση διεγείρει και τα Τ-λεμφοκύτταρα (τα λεγόμενα killer cells), δηλαδή τους φυσικούς εξολοθρευτές του ανοσοποιητικού συστήματος, ώστε να επιτεθούν στα καρκινικά κύτταρα και να τα σκοτώσουν. Φυσικά, επειδή πρόκειται για ογκολογικούς ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ανοσοθεραπεία ή θεραπεία με στοχεύοντα φάρμακα ή συνδυασμούς θεραπειών), το πρωτόκολλο της άσκησης είναι συγκεκριμένο και οι ώρες επιλεγμένες ώστε ο ασθενής να εκμεταλλεύεται το «παράθυρο» που αισθάνεται καλά, γιατί οι θεραπείες του καρκίνου, ειδικά η χημειοθεραπεία, έχει παρενέργειες και προκαλεί αδιαθεσία.

Σε ό,τι αφορά τον ρόλο της θεραπευτικής άσκησης στον καρκίνο είναι σε εξέλιξη μια παγκόσμια πρωτοποριακή πρωτοβουλία για την ίδρυση ενός δικτύου ερευνητών που ονομάζεται European Network Exercise Oncology (ENEO) στο οποίο οι συμμετέχοντες στη θεραπευτική άσκηση εξειδικευμένων κέντρων από όλο τον κόσμο θα αποκτήσουν πρόσβαση σε ένα τεράστιο δίκτυο γνωσιακών πόρων, τεχνογνωσίας και κοινής γνώσης, ενισχύοντας τον αντίκτυπο των ερευνητικών τους προσπαθειών. Έτσι, η άσκηση γίνεται με τον πιο επίσημο τρόπο «όπλο» στη διαθέσιμη φαρέτρα κατά του καρκίνου, με εντυπωσιακά στατιστικά δεδομένα να φανερώνουν τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με καρκίνο σε όλα τα στάδια μίας δύσκολης διαδρομής.

άσκηση