PLUS
Η συζήτηση για το αν ο Πελέ, ο οποίος πέθανε την Πέμπτη στα 82 του χρόνια, ήταν ο καλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών ποτέ δεν θα διευθετηθεί (για όποιον ενδιαφέρεται για τη γνώμη μου, νομίζω ότι αυτός ο τίτλος ανήκει στον Λίο Μέσι). Δεν υπάρχει ωστόσο αμφιβολία ότι ήταν ο πιο σημαντικός παίκτης στην ιστορία του πιο δημοφιλούς αθλήματος στον κόσμο.
Ταύτιση
Το σύγχρονο ποδόσφαιρο – ένα θέαμα με δισεκατομμύρια οπαδούς που αποφέρει έσοδα εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων – δεν θα ήταν δυνατό παρά μόνο με την ύπαρξη του Πελέ. Ως ο πρώτος πραγματικά διεθνής αθλητικός σούπερ σταρ, έκανε το παιχνίδι προσιτό σε ένα παγκόσμιο κοινό. Με τη σειρά του, αυτό έφερε το ποδόσφαιρο στην προσοχή των διαφημιστών και των χορηγών οι οποίοι λαχταρούσαν την προσοχή αυτού του κοινού.
Το δε γεγονός ότι ο Πελέ ήταν έγχρωμος ήταν ζωτικής σημασίας για την απήχησή του – και για την επίδραση την οποία θα είχε στο ποδόσφαιρο.
Όταν πρωτοεμφανίστηκε στην παγκόσμια σκηνή, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958 στη Σουηδία, το άθλημα ήταν τότε ακόμη – κατά κύριο λόγο – ενδιαφέρον των λευκών ανδρών. Τις πέντε προηγούμενες διοργανώσεις του τουρνουά είχαν κερδίσει η Ιταλία, η Ουρουγουάη και η Δυτική Γερμανία. Η πορεία της Βραζιλίας έως τον τελικό το 1950 ήταν προάγγελος της αλλαγής η οποία θα ερχόταν, ωστόσο ήταν με την άφιξη του 17χρονου Πελέ δύο τουρνουά αργότερα που συγκέντρωσε το τέλειο κράμα ταλέντου, χαρίσματος και επιτυχίας το οποίο απαιτούνταν για να σπάσει το φυλετικό χάσμα.
Εδώ, ξαφνικά, βρέθηκε ένας παίκτης με τον οποίο το κοινό που δεν ήταν λευκό μπορούσε να ταυτιστεί αντανακλαστικά. Ενώ οι Ευρωπαίοι θεατές “λιποθυμούσαν” μπροστά την αθλητική του ικανότητα, μικρά αγόρια και κορίτσια που έπαιζαν στους δρόμους και τα χωράφια της Ασίας και της Αφρικής έβλεπαν τους εαυτούς τους σε εκείνον. Βοήθησε, επίσης, το γεγονός ότι προερχόταν από τη “λάθος πλευρά”, τον δήμο Bauru στην πολιτεία του Σάο Πάολο της Βραζιλίας.
Σε αυτό, ο Πελέ προηγήθηκε λίγα χρόνια σε σχέση με τον πυγμάχο Μοχάμεντ Άλι, τον επόμενο έγχρωμο αθλητή ο οποίος έγινε παγκόσμιο σύμβολο. Στη δεκαετία του 1960, ήταν δύσκολο να γνωρίζουμε ποιος από τους δύο ήταν το πλέον διάσημο πρόσωπο στον πλανήτη. Υποψιάζομαι ότι ήταν ο Βραζιλιάνος.
Αναπόφευκτα, ονομάστηκε “Μαύρο Μαργαριτάρι” από τους σύγχρονούς του (κυρίως λευκούς) αθλητικογράφους. Αν και αυτό έβγαζε μια μυρωδιά υπεροχής, δεν είχε σημασία για τις λεγεώνες των έγχρωμων, των οποίων οι καρδιές πλημμύριζαν από ενθουσιασμό που έβλεπαν έναν δικό τους να λάμπει στο γήπεδο. Η εθνική ομάδα της Βραζιλίας και η Σάντος, ο σύλλογος για τον οποίο αγωνίστηκε σε επαγγελματικό επίπεδο, προσκλήθηκαν να παίξουν σε όλο τον κόσμο και τα γήπεδα ήταν ασφυκτικά γεμάτα με κόσμο που ερχόταν να δει “τον Βασιλιά”.
Η φρενίτιδα έγινε εντονότερη όταν, με τον Πελέ ως “φυλακτό” και πρώτο σκόρερ, η Βραζιλία συνέχισε να κυριαρχεί στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο για πάνω από μια δεκαετία, κερδίζοντας τα Παγκόσμιο Κύπελλα του 1962 και του 1970. Αυτό συνέπεσε με την εξάπλωση της τηλεόρασης σε μεγάλο μέρος του πλανήτη, φέρνοντας το αστέρι πολύ πιο κοντά στους θαυμαστές του.
Αγορά
Ακολουθώντας την απήχηση του Πελέ, η αγορά του ποδοσφαίρου επεκτάθηκε γρήγορα, κάνοντας το άθλημα – και ειδικά την κορυφαία διοργάνωσή του σε εθνικό επίπεδο, το Μουντιάλ – την μέγιστη απόλαυση τόσο των διαφημιζόμενων όσο και του κοινού. Η FIFA, το παγκόσμιο διοικητικό όργανο του ποδοσφαίρου, συνέλεγε τα έσοδα: ρεκόρ 7,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το Παγκόσμιο Κύπελλο του περασμένου μήνα, το οποίο διοργανώθηκε από το Κατάρ.
Αργά στην καριέρα του, ο Πελέ έφερε εκείνο που ο υπόλοιπος κόσμος αποκαλούσε ποδόσφαιρο (κι όχι soccer) στο τελευταίo σύνορo το οποίο έμενε να σπάσει: στις ΗΠΑ. Η τριετής θητεία του στα μέσα της δεκαετίας του 1970 στους New York Cosmos μύησε τους Αμερικανούς στο άθλημα. Δέκα εκατομμύρια άνθρωποι συντονίστηκαν για να παρακολουθήσουν τη ζωντανή μετάδοση του πρώτου αγώνα του, πρωτοφανώς μεγάλο κοινό για έναν αγώνα ποδοσφαίρου στις ΗΠΑ.
Το πρώτο πείραμα με επαγγελματικό πρωτάθλημα στις ΗΠΑ δεν θα διαρκούσε πολύ μετά την αποχώρηση του Πελέ το 1977, ωστόσο η μεταγενέστερη δεύτερη προσπάθεια, η Major League Soccer, έχει πια ριζώσει. Φαινόταν να πήρε μεγάλη χαρά από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ φιλοξένησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο το 1994 – και από το γεγονός ότι το κέρδισε η Βραζιλία, για πρώτη φορά μετά τον θρίαμβό του το 1970.
Αναπαύσου εν ειρήνη, Edson Arantes do Nascimento. Με τα πόδια σου και τη δύναμη του αστεριού σου, εμπλούτισες το ποδόσφαιρο και ενέπνευσες τον κόσμο.
Πηγή: Bloomberg Opinion / Bobby Ghosh
