PLUS
Από το πρωί της περασμένης Τετάρτης ο τουρκικός Τύπος προβάλλει με αυταρέσκεια και διθυράμβους την απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ που προβλέπει την αφαίρεση από το νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό (NDAA) -ύψους 857 δισεκατομμυρίων δολαρίων- των άρθρων που έθεταν περιοριστικούς όρους στην πώληση των F16 στην Τουρκία.
Του NΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ
Το κρεσέντο απειλών της γείτονος σε συνάρτηση με τις εσωτερικές πιέσεις του σουλτάνου ενοψει εκλογών και το πολιτικό του αφήγημα αλλά και το αποτύπωμα στις μεταξύ μας σχέσεις.
Το τουρκικό πρακτορείο Anadolu, το οποίο σημειωτέον είχε στα χέρια του το τελικό κείμενο του νομοσχεδίου NDAA πριν καν αυτό δημοσιευθεί, ανακοίνωσε την κατάργηση των σχετικών ρητρών (εδ. 1271) από το τμήμα εκείνο που αναφέρεται στα F-16, το οποίο φέρει τον τίτλο «Περιορισμοί στη μεταφορά αεροσκαφών F-16», οι οποίες απαγόρευαν στον Αμερικανό πρόεδρο να πουλήσει ή να εξουσιοδοτήσει άδεια για την εξαγωγή νέων αεροσκαφών F-16 ή τεχνολογίας αναβάθμισης ή κιτ εκσυγχρονισμού στην Τουρκία, εκτός και εάν ο πρόεδρος παρείχε ορισμένες πιστοποιήσεις.
Με την αφαίρεση των σχετικών άρθρων που είχαν παρουσιάσει οι γερουσιαστές Ρόμπερτ Μενέντεζ και Κρις Πάπας στην επιτροπή του συνεδρίου, πλέον το Κογκρέσο των ΗΠΑ χάνει το ατού να επιβάλλει κάποιους περιορισμούς στην αγορά F-16 της Τουρκίας στο πλαίσιο του «Νόμου περί Ελέγχου Εξαγωγών Όπλων» των ΗΠΑ.
Ευχές αντί για μέτρα
Αντί αυτού περιλαμβάνεται μια δήλωση νομοθετικής πρόθεσης από το Κογκρέσο προς την κυβέρνηση Μπάιντεν η οποία περισσότερο μοιάζει με ευχολόγιο παρά με σαφή απαγόρευση, διατυπωμένη στο γνωστό επί πολλά χρόνια δόγμα της ίσης μεταχείρισης των Ηνωμένων Πολιτειών προς Ελλάδα και Τουρκία με ήπιες παραινέσεις. «Πιστεύουμε ότι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δεν θα πρέπει να πραγματοποιούν μη εξουσιοδοτημένες υπερπτήσεις σε εναέριους χώρους άλλων νατοϊκών συμμάχων» σημειώνουν οι Αμερικανοί νομοθέτες στο συνοδευτικό επεξηγηματικό κείμενο του NDAA και υποτίθεται πως αυτή η «άποψη» πρέπει να στέλνει το μήνυμα ότι οι προκλήσεις της Άγκυρας στο Αιγαίο πρέπει να αντιμετωπιστούν προτού ο Λευκός Οίκος στείλει την επίσημη ειδοποίηση της συμφωνίας για τα F-16 στο Κογκρέσο.
Μπορεί να μη θέλουμε να το παραδεχθούμε, όπως και ο Μπομπ Μενέντεζ επιμένει, αλλά τελικά η Τουρκία με τις απειλές σε Ελλάδα και Κύπρο, τα ανατολίτικα παζάρια για Σουηδία και Φινλανδία, τα καλοπιάσματα με την Ουκρανία και το διπλό παιχνίδι της σε ΝΑΤΟ και Ρωσία δείχνει να παίρνει για ακόμη μία φορά αυτό που θέλει, και η χώρα μας σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, κατά την οποία αυτές χαρακτηρίζονται από μεγάλη ένταση, να βρίσκεται εκτεθειμένη στις βλέψεις του Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος με την πολεμική ρητορική του («θα έρθουμε νύχτα») και την ευθεία αμφισβήτηση των συνόρων (πρβλ. τα περί κυριαρχίας των ελληνικών νησιών) στο καθημερινό του ρεπερτόριο, ενώ την ίδια στιγμή επιτίθεται ανενόχλητος προς το παρόν από ΗΠΑ και Ρωσία εκτός συνόρων, με στόχο τους Κούρδους της Συρίας, βάζει στο οπλοστάσιό του και την αγορά 40 νέων μαχητικών αεροσκαφών F-16 Block 70 και κιτ εκσυγχρονισμού για 80 αεροσκάφη από τα αποθέματα των ΗΠΑ και βαδίζει ακάθεκτος για ακόμη μία προεδρική θητεία.
Ο…μάντης Economist
Παράλληλα, οι αναφορές του βρετανικού Economist στο ενδεχόμενο ελληνοτουρκικής κλιμάκωσης στο Αιγαίο το 2023 αποτελούν όπλο στη φαρέτρα του Ερντογάν, προετοιμάζοντας το έδαφος αν αποφάσιζε να προκαλέσει μια τεχνητή κρίση ως αντίβαρο στην οικονομική σήψη της Τουρκίας. Γνωρίζουμε πολύ καλά άλλωστε πως ο Τούρκος πρόεδρος είναι ικανός να γκρεμίσει τις γέφυρες με τη Δύση, αν αυτό χρειαστεί για να κερδίσει τις εκλογές, οι οποίες έχουν υπαρξιακό χαρακτήρα για το μέλλον του.
Με την ευκαιρία της 100ής επετείου της Συνθήκης της Λωζάννης και της Τουρκικής Δημοκρατίας -καλοκαίρι και φθινόπωρο 2023, αντίστοιχα- κανείς δεν θα εκπλαγεί αν ο Ερντογάν αυξήσει την ένταση στο Αιγαίο «φτιάχνοντας» ένα επεισόδιο. Εξάλλου η άποψη ότι η Τουρκία «χάρισε» τα νησιά στην Ελλάδα μέσα από λανθασμένους χειρισμούς της είναι ευρέως διαδεδομένη στην τουρκική κοινή γνώμη και ενίοτε λαμβάνει τα χαρακτηριστικά της εμμονής, όπως η δήλωση του κεμαλιστή δημάρχου του Μπολού πως «αν χρειαστεί θα φορέσω στρατιωτική στολή και θα δεχθώ ακόμη και να ανατιναχθώ ανάμεσα σε Έλληνες στρατιώτες».
Το Αιγαίο βρίσκεται πολύ κοντά στην Τουρκία και τα αεροσκάφη των δύο χωρών πετούν το ένα δίπλα στο άλλο. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ένα ατύχημα ή μια παρεξήγηση ή ένα λάθος και οι ΗΠΑ αποδεικνύουν στην πράξη (γιατί από λόγια χορτάσαμε) ότι δεν έχουν δράσει όπως θα έπρεπε ως διαιτητές για τις δύο χώρες στην περιοχή. Έχουν αποδειχθεί και συνεχίζουν να αποδεικνύονται αναποτελεσματικές, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Στίβεν Κουκ, ειδικού στα θέματα Μέσης Ανατολής στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων CFR.
Ο Economist λοιπόν επιμένει πως «ο Eρντογάν θα επιλέξει αντιπαράθεση είτε στη Συρία είτε στο Αιγαίο με την Ελλάδα, προσπαθώντας να αντιστρέψει την κατηφόρα, την κακή τύχη του μέσω αντιπαράθεσης, είτε με Κούρδους αντάρτες στη Συρία είτε με τον παλιό εχθρό, την Ελλάδα. για τον εναέριο χώρο και τα θαλάσσια δικαιώματα. Και με τις ελληνικές εκλογές επίσης στη γωνία, ο κίνδυνος κλιμάκωσης είναι υπαρκτός».
Η «ευκαιρία»
Μία «ευκαιρία» ζητά ο Ερντογάν, μία ευκαιρία που θα του δώσουν οι Έλληνες και επειδή ο Τούρκος σουλτάνος έχει αποδείξει πως ξέρει πολύ καλό «σκάκι» δεν θα πρέπει να διαφύγει την προσοχή μας το γεγονός των ερευνών της Ελλάδας νοτιοδυτικά της Κρήτης, για τον εντοπισμό υδρογονανθράκων.
Ήδη το υπουργείο Εξωτερικών της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας στην Τρίπολη φέρεται έτοιμο να καταθέσει διάβημα διαμαρτυρίας για τις έρευνες της Ελλάδας νοτιοδυτικά της Κρήτης, θεωρώντας αυτές τις περιοχές αμφισβητούμενες με βάση το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, συμπληρώνοντας πως «θα συνεχίσει να προασπίζεται τα θαλάσσια σύνορα της χώρας με όλα τα διαθέσιμα νομικά και διπλωματικά μέσα». Τι σημαίνει αυτό και τι θα γίνει αν η κυβέρνηση της Τρίπολης ζητήσει από την Τουρκία να επέμβει υπερασπιζόμενη την προκαταρκτική συμφωνία για ενεργειακές έρευνες, ως συνέχεια του τουρκολιβυκού μνημονίου που είχε σφραγιστεί τον Νοέμβριο του 2019, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει.
Χωρίς άρτο, αλλά με μπόλικο θέαμα
Σε κάθε περίπτωση, αυτή η δημιουργία κλίματος «εθνικού συναγερμού» αποτελεί για τον ισχυρό άνδρα της Άγκυρας ένα πολύτιμο όπλο. Όπως άλλωστε και ο τρόπος με τον οποίο αξιοποιήθηκε η αγνώστου πατρότητος τρομοκρατική επίθεση της 13ης Νοεμβρίου στο Πέραν με την άμεση επίρριψη της ευθύνης στο ΡΚΚ και τη συριακή θυγατρική του, αναζωπυρώνοντας τη θεωρία της «κουρδικής απειλής», προκειμένου να ενταθεί η πίεση στο υπό διωγμόν φιλοκουρδικό κοινοβουλευτικό κόμμα HDP και να αποτραπεί τυχόν συνεργασία του, έστω και σιωπηρή, με τη λοιπή αντιπολίτευση, όπως συνέβη κατά τις οδυνηρές για τους κυβερνώντες τελευταίες δημοτικές εκλογές.
Η πρόσφατη ιστορία δείχνει ότι οι δύο χώρες (Τουρκία και Ελλάδα) στέκονται περιστασιακά στο χείλος της αβύσσου, αλλά στο τέλος δεν πέφτουν στην παγίδα του πολέμου. Η καλλιέργεια πολεμικής ατμόσφαιρας «συμφέρει», αλλάζει την ατζέντα, απομακρύνοντάς την από τη δύσκολη καθημερινότητα του μέσου Τούρκου που διψά για επιτυχίες. Μπορεί να λείπει ο άρτος, αλλά από θεάματα ο Ερντογάν είναι ανάλογος χολιγουντιανού σκηνοθέτη.
Και σε τελική ανάλυση υπάρχει πάντοτε και η πρόβλεψη του νέου τουρκικού συντάγματος για αναβολή των εκλογών επί ένα έτος, με την επίκληση από τον αρχηγό του κράτους μιας «κατάστασης έκτακτης ανάγκης». Γεγονός που όλοι απευχόμαστε.
