Πρόκληση η έγκαιρη διάγνωση και η ορθή διαχείριση της HIV λοίμωξης στον καιρό της πανδημίας

27/11/2020 15:28

Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (Ε.Ε.Μ.Α.Α.), παρά την εξαιρετικά δυσχερή συγκυρία λόγω της πανδημίας COVID-19, διοργανώνει και φέτος το ετήσιο Συνέδριό της.

Το φετινό Συνέδριο διακατέχεται από τις ιδιαιτερότητες της πρόσφατης επιδημίας κορωνοϊού, η οποία αποτέλεσε και αποτελεί πρόκληση για τη συνέχιση της δυναμικής και συνεπούς διαχείρισης της HIV λοίμωξης παγκοσμίως όπως και στη χώρα μας.

Πραγματοποιείται, από 26 έως 28 Νοεμβρίου 2020, σύμφωνα με τους υγειονομικούς κανόνες που ισχύουν για τα ιατρικά Συνέδρια, γίνεται μέσω του διαδικτύου (LIVE) με στόχο την ευαισθητοποίηση, έγκυρη ενημέρωση και συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και του ευρύτερου κοινού πάνω σε θέματα πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης της HIV λοίμωξης.

Το επιστημονικό πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους τους επαγγελματίες υγείας, σε φορείς και οργανώσεις που ασχολούνται με την HIV λοίμωξη, τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και την προστασία ευάλωτων ομάδων και μετακινούμενων πληθυσμών, σε φοιτητές, εκπαιδευτικούς και στελέχη των Σωμάτων Ασφαλείας,στοχεύοντας στην παροχή έγκυρων και επικαιροποιημένων γνώσεων, στην άρση των προκαταλήψεων και στην ενεργητική συμμετοχή τους στην ενημέρωση για την πρόληψη της HIV λοίμωξης.

Σε αυτό το συνέδριο θα παρουσιαστούν τα στοιχεία από την επίδραση της Covid-19 πανδημίας, στην καθημερινή λειτουργία των Μονάδων Λοιμώξεων καθώς και η επίπτωσή της στην υγεία των ατόμων που ζουν με τον HIV. Οι ιατροί (κυρίως λοιμωξιολόγοι) καθώς και αρκετό από το υπόλοιπο προσωπικό των ήδη υποστελεχομένων μονάδων, κλήθηκε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της πανδημίας.Το 40% των ιατρών κλήθηκε να ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικά (75-100% του χρόνου) με τη νοσηλεία Covid-19 ασθενών, ενώ και το υπόλοιπο προσωπικό απασχολήθηκε κατά μέσω όρο 50% του χρόνου του.

Οι περισσότερες μονάδες (84%) δήλωσαν ότι το εξωτερικό τους ιατρείο ήταν ενεργό μόνο για συνταγογραφία και για έκτακτα περιστατικά, ενώ τακτικές αιμοληψίες και ραντεβού συνέχισαν μόνο στο 25% των ιατρείων. Το αποτέλεσμα ήταν η κατά 50% μείωση των ατόμων που εξυπηρετήθηκαν, αλλά και των νέων διαγνώσεων. Η μείωση των διαγνώσεων αποδόθηκε στην μειωμένη δυνατότητα διενέργειας διαγνωστικών ελέγχων καθώς και πρόσβασης των ασθενών στο σύστημα υγείας, με αποτέλεσμα σε μεγάλο ποσοστό (64%) οι ασθενείς να διαγιγνώσκονται με προχωρημένη νόσο. Παράλληλα, διαπιστώθηκε επιδείνωση της κατάστασης της υγείας των HIV οροθετικών ατόμων κυρίως με τη μορφή εκδηλώσεων άγχους και επιδείνωση συννοσηροτήτων, καθώς υπήρχε πρόβλημα στην παρακολούθησή τους και την παραπομπή τους σε ειδικούς.

Μεγάλο ποσοστό του προσωπικού των Μονάδωνανέφεραν συμπτώματα σωματικής ή/και ψυχικής εξουθένωσης (burn-out) σε μεγάλο (40%) ή μέτριο (40%) βαθμό, που αποδόθηκαν σε αυξημένες ώρες εργασίας, αυξημένα και πολυποίκιλα καθήκοντα, άγχος, έλλειψη οργάνωσης-υποδομών και έλλειψη προστατευτικού εξοπλισμού.

Στην τωρινή περίοδο του 2ου κύματος τα προβλήματα αυτά αναμένεται να επιδεινωθούν, ιδιαίτερα στις βαρύτερα πληττόμενες περιοχές της χώρας, καθώς η έλλειψη προσωπικού θα είναι μεγαλύτερη και οι ανάγκες των ασθενών ακόμα πιο αυξημένες.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 2019 ζούσαν με τον HIV περίπου 38 εκατομμύρια άτομα. Το 2019 διαγνώσθηκαν 1,7 εκατομμύρια νέες μολύνσεις, αριθμός που απέχει σημαντικά από τους στόχους που έχουν τεθεί για τον έλεγχο της πανδημίας του AIDS μέχρι το 2030. Εντούτοις, η μεγάλη αύξηση της πρόσβασης των ατόμων στην αντιρετροϊκή θεραπεία, κατά τα τελευταία έτη, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των θανάτων παγκοσμίως και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

Στην Ελλάδα σύμφωνα με το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης, μέχρι και την 31η Οκτωβρίου του 2020, έχουν καταγραφεί στον ΕΟΔΥ 471 νέα περιστατικά HIVλοίμωξης, εκ των οποίων τα 367 (77,92%) αφορούσαν σε άνδρες (περιλαμβάνονται και 2 διεμφυλικά άτομα) και τα 104 (22,08%) σε γυναίκες. Η πλειονότητα αφορούσε άνδρες (MSM) (42%, ν=198), ενώ το 19,75% (ν=93) αφορούσε άτομα ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφήςΤο 11,46% (ν=54) αφορούσε χρήστες ενδοφλεβίων εξαρτησιογόνων ουσιών. Δηλώθηκαν τέλος 2 περιστατικά κάθετης μετάδοσης του ιού, οι μητέρες των οποίων προέρχονται από την Υποσαχάριο Αφρική.

Διαχρονικά, οι νέες διαγνώσεις HIV αφορούν στην πλειοψηφία τους σε άτομα ελληνικής εθνικότητας. Το 2020 ο αριθμός των νέων διαγνώσεων φαίνεται να μειώνεται τόσο στα άτομα ελληνικής (59,2%) όσο και στα άτομα αλλοδαπής εθνικότητας (40,8%).

Κατανομή των νέων διαγνώσεων ανά εθνικότητα (περίοδος Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2010-2020)

Δεδομένα από το Συνέδριο

Στο Συνέδριο έχουν υποβληθεί αξιόλογες επιστημονικές εργασίες οι οποίες συνεισφέρουν στη βαθύτερη κατανόηση και ανάδειξη των σημαντικών παραμέτρων της νόσου.

Αρκετές εργασίες αναφέρονται στα προβλήματα συνύπαρξης της HIV λοίμωξης με την πανδημία από τον κορωνοϊό.

Σε εργασία που προέρχεται από τη Μονάδα Λοιμώξεων (Γ.Ν.Α. «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο Ε.Ε.Σ.) και αφορά COVID-19 σε ασθενείς με HIV(+) αναφέρεται ότι στη μικρή αυτή σειρά ατόμων με HIV λοίμωξη που εκδήλωσαν COVID-19, η πλειοψηφία ήταν κάτω των 50 ετών, με μικρή χρονική απόσταση από τη διάγνωση της HIV λοίμωξης, που τελικά εκδήλωσαν ήπιας βαρύτητας νόσο και οι οποίοι συνέχισαν χωρίς πρόβλημα την ART. Χρειάζονται μεγαλύτερες μελέτες για να καταγραφούν τα επιδημιολογικά, κλινικά και παρακλινικά χαρακτηριστικά της COVID-19 σε άτομα με HIV.

Στην εργασία που προέρχεται από την Μονάδα Λοιμώξεων του Νοσοκομείου «Αττικόν» και αφορά τον επιπολασμό της λοίμωξης από COVID-19 σε HIV(+) ασθενείς μέσω προσδιορισμού αντισωμάτων προκύπτει ότι κατά την πρώτη φάση της πανδημίας του SARS-CoV-2 στην Ελλάδα (Φεβρουάριος-Ιούνιος 2020 ο οροεπιπολασμός για τον ιό ήταν χαμηλός. Τα άτομα με θετικά αντισώματα ήταν ασυμπτωματικά ή εμφάνισαν ήπια ανεπίπλεκτη νόσο.

Σε εργασία από το νοσοκομείο Ευαγγελισμός επισημαίνεται η καθυστέρηση νέων διαγνώσεων και της σύνδεσης στη φροντίδα κατά την περίοδο αυτή.

Θεραπεία

Στην Ελλάδα, βάσει των ευρωπαϊκών και διεθνών κατευθυντηρίων οδηγιών, χορηγείται αντιρετροϊκήθεραπεία σε όλα τα άτομα με HIV λοίμωξη το ταχύτερο δυνατόν μετά τη διάγνωση. Η έγκαιρη χορήγησή της συνδέεται, σε ατομικό επίπεδο, με τη μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας της νόσου και, σε επίπεδο δημόσιας υγείας, με την ελάττωση της μεταδοτικότητας και την συνακόλουθη αναχαίτιση της επιδημίας. Το 2019, έλαβαν έγκριση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη καινούρια αντιρετροϊκά σκευάσματα, τα οποία αναμένεται να κυκλοφορήσουν και στη χώρα μας στο εγγύς μέλλον. Νέες θεραπευτικές στρατηγικές και συνδυασμοί αντιρετροϊκών παρατεταμένης δράσης σε ενέσιμη μορφή αποτελούν ελκυστική προοπτική για το μέλλον της αντιρετροϊκής θεραπείας.

Δραστηριότητες της Ε.Ε.Μ.Α.Α.

Η Ε.Ε.Μ.Α.Α. συνεχίζει με επιτυχία την ενημέρωση μαθητών Β΄ και Γ΄ Λυκείου διαφόρων περιοχών της Ελλάδας για θέματα πρόληψης της HIV λοίμωξης.

Ευελπιστούμε η εκπληκτική πρόοδος που έχει επιτευχθεί αυτά τα 32 χρόνια να συνεχιστεί και να οδηγήσει σύντομα, με τη βοήθεια καινοτόμων θεραπειών, στην εκρίζωση της νόσου και την εξάλειψη του στίγματος που ακόμα και σήμερα βιώνουν τα άτομα που ζουν με τον HIV.