PLUS
Οι εφαρμογές που χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις στα κινητά των πολιτών με στόχο να διευκολύνουν τις υγιεινομικές αρχές ανοίγει νέους (αλλά επικίνδυνους δρόμους) στην ανθρωπότητα. Τα σενάρια για τα ατομικά δικαιώματα και η πολιτική ανισοτήτων.
Tου Νίκου Βασιλειάδη
Σχετικά Άρθρα:
Η Κίνα του κορωνοϊού: Η ζωή μετά την καραντίνα, η ξενοφοβία και η διαδικτυακή αστυνόμευση
Κίνα: Διαδικτυακή αστυνόμευση την περίοδο του κορονοϊού
Καθώς η πανδημία της Covid-19 να συνεχίζει να εξαπλώνεται, πολλές κυβερνήσεις στον κόσμο έχουν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν εφαρμογές (apps) που χρησιμοποιούνται στα κινητά τηλέφωνα των πολιτών με στόχο να διευκολύνουν τις υγιεινομικές αρχές.
Πρόκειται για εφαρμογές που χρησιμοποιούν τεχνολογίες με τις οποίες μπορεί να επιτευχθεί το λεγόμενο digital contact tracing, δηλαδή η ιχνηλάτηση των επαφών των κρουσμάτων. Σκεφτείτε κάποιον που κινείται στην πόλη με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, πηγαίνει σε εστιατόρια, καφέ και καταστήματα.
Είναι σχεδόν αδύνατο να μάθουμε με πόσον κόσμο ήρθε σε επαφή. Δεδομένου ότι ο ιός μεταδίδεται σχετικά γρήγορα και οι επαφές του είναι σε κίνδυνο μετάδοσης σύντομα, η ψηφιακή τεχνολογία έρχεται να δώσει λύση στον εντοπισμό αυτών των επαφών.
Πρώτη φορά, η Σιγκαπούρη εφάρμοσε το συγκεκριμένο σύστημα πριν από μερικές εβδομάδες στην εφαρμογή Trace Together, ενώ κάτι παρόμοιο έχει ετοιμάσει και το Ισραήλ με την εφαρμογή Shield. Οποιος επίσης φτάνει στο Χονγκ Κονγκ, επιβάλλεται να χρησιμοποιεί την εφαρμογή Stay Home Safe.
Οι εφαρμογές αυτές ήδη προσαρμόζονται και στα τηλέφωνα της Αυστραλίας, της Ταϊβάν και της Νότιας Κορέας και τις επόμενες μέρες ακολουθούν η Ελβετία, η Βρετανία και η Γερμανία ενώ σε πρόσφατο άρθρο των Financial Times, αναφέρεται ότι η χρήση δεδομένων εντοπισμού για την παρακολούθηση της νόσου έχει εφαρμοστεί ήδη στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Νορβηγία και το Βέλγιο, ενώ η Πορτογαλία και η Ελλάδα πρόκειται να ακολουθήσουν.
Στόχος όπως ισχυρίζονται είναι η προστασία της δημόσιας υγείας και η μείωση της μετάδοσης του ιού. Ποιος όμως μπορεί να διασφαλίσει πως με τον έλεγχο αυτό δεν καταπατώνται οι ελευθερίες μας, τα ατομικά μας δικαιώματα και δεν προωθείται μία πολιτική ανισοτήτων μεταξύ των πολιτών σε όλο τον κόσμο;
Ενα παράδειγμα της χρήσης αυτών των τεχνολογιών έχουμε ήδη από την κρίση του ιού Εμπολα στην Αφρική το 2014 και το 2016. Τότε είχε προταθεί να χρησιμοποιούνται τα δεδομένα των τηλεπικοινωνιακών εταιρειών για την παρακολούθηση της εξάπλωσης της επιδημίας παρατηρώντας την κίνηση των πολιτών μέσα από τα σήματα των κινητών τους τηλεφώνων. Ετσι, οι Αρχές της δημόσιας Υγείας θα μπορούσαν να έχουν εικόνα για την πορεία της επιδημίας, και να προβλέπουν προς τα πού κατευθύνεται.
Τότε είχε πρωτοξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση για το κατά πόσο μπορεί να επιτραπεί να συμβεί αυτό, δηλαδή να δώσει στο κράτος μια ιδιωτική εταιρεία προσωπικά δεδομένα των πολιτών και έτσι ένας αόρατος κρατικός μηχανισμός να μπορεί να γνωρίζει τα πάντα για τον καθένα.
Σήμερα που μια ακόμη υγειονομική κρίση, αυτή της πανδημίας της Covid-19, η οποία απαιτεί συντονισμένη και ευρείας κλίμακας αντίδραση από τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, ξαναφέρνει την ψηφιακή παρακολούθηση πάλι στο προσκήνιο. Ωστόσο, εδώ προκύπτουν βασικά θέματα βιοηθικής, κατά πόσον δηλαδή οι προσπάθειες των κρατών να περιορίσουν τον ιό μπορούν να χρησιμοποιούνται ως κάλυψη για να εγκαινιαστεί μια νέα εποχή πολύ διευρυμένων συστημάτων επεμβατικής ψηφιακής παρακολούθησης και ελέγχου ατόμων και πληθυσμών.
Το σύστημα που συζητιέται ήδη στην Ευρώπη στηρίζεται στην αρχή να μην καταγραφούν στοιχεία που μπορούν να κάνουν ευάλωτη την αξία της ιδιωτικότητας, αλλά…ποιος το εγγυάται αυτό; Ποιος μπορεί να μας εγγυηθεί πως τελικά η υποχρεωτική χρήση αυτών των εφαρμογών δεν θα χρησιμεύσει και για άλλους σκοπούς πλην της προστασίας της δημόσιας Υγείας; Και επιπλέον ποιος και με ποιο δικαίωμα θα αποφασίσει πως όλοι μας χωρίς να ερωτηθούμε θα γίνουμε μέρος ενός πειράματος που μπορεί εύκολα σε κάποια χέρια να γίνει ένα πείραμα χωρίς κανόνες και χωρίς αρχές ηθικής;
Το ρίσκο για το άλμα στον άγνωστο…
Ο αντίλογος σε αυτές τις εφαρμογές είναι πως οι περισσότεροι άνθρωποι πράγματι τρομάζουν στην ιδέα κάποιος να τους στερήσει την ελευθερία τους. Παραβλέπουμε, όμως, ότι σπάνια και μόνο με τη βία κάποιος μας στερεί την ελευθερία μας. Σε κάθε άλλη περίπτωση εμείς του την προσφέρουμε. Και συνήθως το κάνουμε αυτό νομίζοντας ότι γίνεται για το καλό μας ή για να βελτιώσουμε τις ζωές μας. Και εκεί στοχεύει αυτή η υποχρεωτική εφαρμογή της ηλεκτρονικής παρακολούθησης. Στην εθελούσια προσφορά μας, στην ανάγκη μας να ζούμε σε έναν κόσμο χωρίς «απρόβλεπτα» στον οποίο όλα θα δουλεύουν ρολόι, και στον οποίο ο καθένας θα μπορεί να ζήσει χωρίς προβλήματα, χωρίς φόβο. Στην επιθυμία μας για έναν «ιδανικό» καλοκουρδισμένο κόσμο που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία, έναν κόσμο «αποστειρωμένο», ο οποίος όμως κρύβει τεράστιους κινδύνους κάτω από τη γυαλισμένη του επιφάνεια. Θέλουμε πραγματικά ένα τέτοιο άλμα στο άγνωστο; Αξίζει το ρίσκο;
*Όπως δημοσιεύθηκε στην «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί
Live: Ο παγκόσμιος χάρτης εξάπλωσης της πανδημίας
Κορωνοϊός: Διαβάστε εδώ όλες τις εξελίξεις για τον φονικό ιό
