Σαν σήμερα ξεσπά το σκάνδαλο που συγκλόνισε -και δίχασε- τη Γαλλία του 1900. H “Υπόθεση Ντρέιφους”

05/01/2021 13:47

Σαν σήμερα, στις 5 Ιανουαρίου του 1895 επικυρώνεται μια από τις μεγαλύτερες δικαστικές πλάνες στην σύγχρονη ιστορία. Ο γάλλος αξιωματικός Άλμπερτ Ντρέιφους καθαιρείται από το αξίωμα του και καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη στο “Νησί του Διαβόλου” με την κατηγορία της κατασκοπείας και της προδοσίας σε βάρος της Γαλλίας.

Όλα ξεκίνησαν όταν οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες ανακαλύπτουν στην πρεσβεία των Γερμανών, άσπονδων εχθρών τότε, έγγραφο πληροφοριοδότη ο οποίος υπόσχεται την παράδοση σημειώσεων για απόρρητα στρατιωτικά θέματα. Θορυβημένες, οι γαλλικές αρχές κινητοποιούνται ώστε να εντοπίσουν πάση θυσία τον ένοχο. Τότε, έχοντας ως μοναδικό στοιχείο το γραφικό χαρακτήρα του, συλλαμβάνουν και κατηγορούν για προδοσία τον Άλφρεντ Ντρέιφους, έναν εβραϊκής καταγωγής λοχαγό. Έπειτα, μέσα σε ένα κλίμα άκρατου αντισημιτισμού, προκατειλημμένων εντυπώσεων, πλαστών στοιχείων και αυταρχισμού, στήθηκε η σκευωρία πάνω στην οποία διεξήχθη δίκη – παρωδία, η οποία έληξε με τον Ντρέιφους να οδηγείται στη φρίκη των φυλακών της Νήσου του Διαβόλου.

Μέρος της γαλλικής κοινής γνώμης συμφώνησε με την ετυμηγορία -οι εθνικιστές, οι αντισημίτες, όπως και οι μετριοπαθείς (οι τελευταίοι θεωρώντας ότι αφορά ζήτημα εθνικής ασφάλειας)-, ωστόσο υπήρχαν και πολίτες που είδαν στην υπόθεση Ντρέιφους κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Τον Ιανουάριο του 1898, σε ανοιχτή επιστολή του στον γαλλικό Τύπο, στην πρώτη σελίδα της καθημερινής παρισινής εφημερίδας «L’ Aurore» με τον τίτλο «Κατηγορώ!», ο Εμίλ Ζολά εγκαλεί την κυβέρνηση της χώρας για απροκάλυπτο αντισημιτισμό, φέρνοντας ως παράδειγμα την άδικη φυλάκιση του Αλφρεντ Ντρέιφους.

Ο Ζολά κατηγορεί τον Στρατό ότι συγκάλυψε τη υπόθεση της καταδίκης του Ντρέιφους και αθώωσε τους πραγματικούς ενόχους με εντολή του Υπουργείου Στρατιωτικών. Παράλληλα, δηλώνει την απέχθειά του προς την υποκρισία και τον φανατισμό.

Η επιστολή προκαλεί αίσθηση διεθνώς και οδηγεί τον συγγραφέα σε καταδίκη με την κατηγορία της συκοφαντικής δυσφήμισης. Μέρος του γαλλικού Τύπου κάνει μποϊκοτάζ στα βιβλία του και ο ίδιος αναγκάζεται να διαφύγει προκειμένου να γλιτώσει τη φυλάκιση για δέκα μήνες στη Βρετανία (αξίζει να σημειωθεί ότι το τιράζ της εφημερίδας εκτινάχθηκε εκείνη την ημέρα από τις 30.000 στις 200.000 φύλλα μόνο στο Παρίσι).

Η επιστολή – μανιφέστο θα οδηγήσει στη συνέχεια σε αναψηλάφηση της δίκης, αλλά και θα φέρει πολλούς εχθρούς στον Ζολά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο συγγραφέας πέθανε δηλητηριασμένος από καπνό, στις 29 Σεπτεμβρίου του 1902, στο διαμέρισμά του στο Παρίσι (όταν έφραξε η καπνοδόχος). Παρόλο που η αστυνομία αποφάνθηκε ότι ο θάνατός του ήταν ατύχημα, δεδομένου του αριθμού των εχθρών που είχε δημιουργήσει από την υπόθεση Ντρέιφους, οι φήμες περί δολοφονίας δεν έπαψαν να απασχολούν την κοινή γνώμη.

Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που ο αντισυνταγματάρχης επικεφαλής της υπηρεσίας αντικατασκοπείας, Ζορζ Πικάρ θα ανακαλύψει τι πραγματικά συνέβη με το «καυτό» έγγραφο και θα ξεκινήσει τη μάχη αθώωσης και αποκατάστασης του ονόματος του Ντρέιφους. Ακολούθησαν δίκες και ανατροπές του σκηνικού που διήρκεσαν χρόνια και κατέληξαν στην πλήρη αποκατάσταση του ονόματος του Λοχαγού Ντρέιφους τον Ιούλιο του 1906.