PLUS
Με αφορμή τον εορτασμό της παγκόσμιας ημέρας κουνουπιών στις 20 Αυγούστου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καταγράφει τις ανησυχίες του για τις ασθένειες οι οποίες μεταδίδονται με διαβιβαστές τα κουνούπια, επικεντρώνοντας την προσοχή του στη γρηγορότερα εξαπλούμενη λοιμώδη νόσο παγκοσμίως, στον δάγκειο πυρετό.
Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ
Ένα στα έξι λοιμώδη νοσήματα οφείλεται στα κουνούπια. Τα μετακινούμενα σμήνη εξελίσσονται σε μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας
Αυτό που προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία είναι η αλματώδης αύξηση των περιστατικών δάγκειου πυρετού όχι μόνο στις περιοχές του πλανήτη με τροπικό κλίμα, αλλά και στις χώρες της Ευρώπης, εκεί όπου κάποτε τα περιστατικά ήταν αισθητά λιγότερα.
Διαβιβαστές
Οι ασθένειες που μεταδίδονται με διαβιβαστή ένα μολυσμένο κουνούπι αντιστοιχούν στο 17% όλων των λοιμωδών νόσων παγκοσμίως, δηλαδή ένα στα έξι λοιμώδη νοσήματα μεταφέρεται και προκαλείται στον άνθρωπο από τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού. Αυτά τα νοσήματα ευθύνονται για περισσότερους από 700.000 θανάτους κάθε χρόνο στον πλανήτη. Το νούμερο αυτό έχει τη σημασία του, γιατί τα παιδιατρικά εμβόλια παγκοσμίως σώζουν τη ζωή 3,5 εκατομμυρίων παιδιών και παράλληλα γλιτώνουν 700.000 παιδιά από σοβαρές ισόβιες αναπηρίες. Οι προαναφερθέντες θάνατοι αφορούν πρωτίστως βρέφη και νήπια έως 5 ετών, με την ελονοσία να εξακολουθεί να παραμένει μία από τις μαζικότερες ασθένειες-δολοφόνους στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Οι ασθένειες αυτές, στις οποίες ο διαβιβαστής-ξενιστής είναι το κουνούπι, μπορεί να οφείλονται σε μια πληθώρα παθογόνων μικροοργανισμών, όπως παράσιτα, βακτήρια και ιοί. Το μολυσμένο άτομο που δέχτηκε τσίμπημα από μολυσμένο κουνούπι μπορεί να εκδηλώσει ελονοσία, δάγκειο πυρετό, τη νόσο του ιού Ζίκα, κίτρινο πυρετό και άλλα πιο σπάνια τροπικά νοσήματα. Πολλά από αυτά τα νοσήματα μπορούν να προληφθούν με τα κατάλληλα μέτρα. Βέβαια δεν υπάρχουν εμβόλια για όλα τα τροπικά λοιμώδη νοσήματα, αλλά μπορούν να προληφθούν με ψεκασμούς, τη χρήση σίτας σε παράθυρα και πόρτες, τη συστηματική εφαρμογή εντομοαπωθητικών και την επιλογή ρούχων από αέρινα υφάσματα που δεν αφήνουν ακάλυπτα τα χέρια και τα πόδια.
Πρόληψη
Η λήψη των σωστών μέτρων και η ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών που ζουν σε περιοχές όπου υπάρχει πρόβλημα με κουνούπια βοηθάει να μειωθούν τα κρούσματα. Βοηθάει επίσης η εφαρμογή προληπτικών εμβολιασμών, όπου υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η ελονοσία, για την οποία μετά από προσπάθειες πολλών δεκαετιών αναπτύχθηκαν εμβόλια κατά του παρασίτου της ελονοσίας χάρη στη χρηματοδότηση του ιδρύματος «Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς». Τα εμβόλια κατά της ελονοσίας αποτέλεσαν παγκόσμιο στοίχημα για τη δημόσια υγεία, με πολλές αποτυχημένες απόπειρες να έχουν προηγηθεί, προτού ευοδωθούν οι κλινικές μελέτες και οδηγήσουν στην ανάπτυξη εμβολίων που κατάφεραν να πάρουν έγκριση από τον ΠΟΥ.
Το παράσιτο της ελονοσίας έχει καταφέρει να ξεγελάσει πολλά πειραματικά εμβόλια, όπως συμβαίνει και με τον ιό του AIDS εδώ και τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες.
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι η κλιματική αλλαγή αλλάζει τα δεδομένα για τη χλωρίδα και την πανίδα όλων των περιοχών, υποχρεώνοντας πολλά έντομα να μεταναστεύσουν, με κουνούπια-διαβιβαστές των πάλαι ποτέ εντελώς εξωτικών τροπικών νοσημάτων να ζουν πλέον στην Ευρώπη και σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Πώς θα ήταν άλλωστε δυνατόν να μην επηρεαστούν και αυτά από την παγκοσμιοποίηση;
Τίγρης
Επιδημιολογικά, ο σημαντικότερος φορέας πολλών ιογενών παθογόνων είναι το ασιατικό κουνούπι τίγρης, τα σμήνη του οποίου πετούν και σε όλες τις γειτονιές της πατρίδας μας. Ενδεικτικά, σε όλη τη βορειοανατολική Αττική τα μόνα κουνούπια που βλέπουμε πλέον είναι τα κουνούπια τίγρης, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν κίτρινο πυρετό, δάγκειο πυρετό, εγκεφαλίτιδα του Σεντ Λούις, ιαπωνική εγκεφαλίτιδα και ιό του Δυτικού Νείλου, καθώς και διάφορα νηματώδη παράσιτα που προκαλούν φιλαρίαση.
Στο μεταξύ, σε μέρη με τροπικό και υποτροπικό κλίμα τα κρούσματα του δάγκειου πυρετού αυξάνονται και γενικά υπάρχει μεγάλη αύξηση των περιστατικών παγκοσμίως. Το έτος 2023 έκλεισε με ένα σχεδόν ιστορικό υψηλό ρεκόρ 6.000.000 περιστατικών δάγκειου πυρετού σε όλο τον πλανήτη και περισσότερους από 7.000 θανάτους που σχετίζονταν με τη λοίμωξη. Τα κρούσματα και οι θάνατοι καταγράφηκαν σε περισσότερες από 80 χώρες του πλανήτη.
Θερμοκρασία
Ένα σημαντικό μέρος της Ευρώπης -κυρίως της Βόρειας Ευρώπης- διατηρεί αισθητά ψυχρό κλίμα τους περισσότερους μήνες του χρόνου ώστε να μη γίνεται ελκυστικό στα κουνούπια, που αγαπούν τη ζέστη και την υγρασία. Ωστόσο, στη Νότια Ευρώπη και ειδικότερα στις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου, που η θερμοκρασία διαρκώς ανεβαίνει λόγω της κλιματικής αλλαγής, τα περιστατικά χρόνο με τον χρόνο πληθαίνουν. Το μήνυμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας συνοψίζεται στο ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής σύντομα όλα τα λοιμώδη νοσήματα που σχετίζονται με τη μεταφορά παθογόνων μικροοργανισμών μέσω κουνουπιών θα αποτελέσουν μεγάλο πονοκέφαλο για τα δημόσια συστήματα υγείας, με πρώτο τον δάγκειο πυρετό. Κανένα εξωτικό νόσημα δεν είναι τόσο μακριά ώστε να μη μας απειλεί.
