PLUS
Τέτοια εποχή τα Σφακιά δεν θυμίζουν την περιοχή που κάθε καλοκαίρι γεμίζει από ανθρώπους όλων των ηπείρων που διασχίζουν τα Λευκά Όρη για να δουν από κοντά τα χιλιοτραγουδισμένα μέρη.
Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Το καμάρι της κρητικής ενδοχώρας εκπέμπει SOS για τα προβλήματα που παραμένουν άλυτα ειδικά στον χώρο της εκπαίδευσης, με τους μαθητές να κάνουν χιλιόμετρα για την επιμόρφωσή τους!
Για να αντικρίσουν το εντυπωσιακό αντάμωμα του βουνού και της θάλασσας, που ενώνονται σε έναν αιώνιο χορό. Με τα ξακουστά φαράγγια να έχουν τον ρόλο του λυράρη και του λαουτιέρη, μια και αρχίζουν από τα όρη και απλώνονται μέσα στο απέραντο γαλάζιο. Αυτό το εντυπωσιακό τοπίο που δημιουργεί σε κάθε επισκέπτη την εντύπωση ότι τούτη η γωνιά της Γης είναι αιχμάλωτη ανάμεσα στη σκληράδα του βουνού και τους κινδύνους της θάλασσας. Κι όμως, τα Σφακιά παραμένουν ανυπότακτα. Αδούλωτα. Όποιος κι αν επιχείρησε να δαμάσει τους Σφακιανούς, απέτυχε. Απολύτως φυσιολογικά, βέβαια, διότι βρήκε σε όλη την επαρχία ανθρώπους δυνατούς που έκαναν κτήμα τους τις δύσβατες πλαγιές και τιθάσευσαν τη θάλασσα. Μόνο τυχαία δεν επιλέχθηκαν τα Σφακιά για να φύγει από την Ελλάδα το 1941 ο χρυσός της πατρίδας μας.
Από τα χρόνια των Σαρακηνών, οι Σφακιανοί είχαν κερδίσει την ανεξαρτησία τους. Τους βοήθησε και η αγριάδα του τόπου τους. Αλλά το θέμα μας δεν είναι η ιστορία των Σφακίων. Στο σήμερα θέλουμε να εστιάσουμε και να αναδείξουν το απόλυτο κοντράστ που θέλει τη χιλιοτραγουδισμένη περιοχή να έχει ξεχαστεί από την ελληνική πολιτεία. Ο πρόλογος έδειξε τη μία όψη του νομίσματος. Η βόλτα στα χωριά του δήμου αναδεικνύουν την άλλη, τη δύσκολη. Εκείνη την όψη που κάνει τους ντόπιους να κουνούν το κεφάλι τους με προβληματισμό για το παρόν του τόπου τους και με αγωνία για το μέλλον του.
Απογραφή
Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, ο μόνιμος πληθυσμός του Δήμου Σφακίων ανερχόταν το 2021 σε 2.002 κατοίκους, που έχουν εξαπλωθεί σε έκταση 467.589 στρεμμάτων. Τέτοια εποχή, όμως, μένουν στα χωριά περίπου 1.800 Σφακιανοί. Οι υπόλοιποι μετακομίζουν είτε στα Χανιά είτε στην Αθήνα. Όχι επειδή δεν αγαπούν τον τόπο τους, αλλά διότι τους υποχρεώνουν οι ανάγκες της ζωής. Αρκεί μια βόλτα σε όσα καφενεία έχουν μείνει ανοικτά για να αντιληφθεί ο επισκέπτης τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όσοι μένουν πίσω. Δεν τα λένε για να τα ακούσει κάποιος, αλλά τα συζητούν μεταξύ τους.
Έφηβοι μετακομίζουν για το σχολείο
«Πήγα φαγητό στο παιδί μου στο Ρέθυμνο», λέει ο ένας. Και από την πορεία της κουβέντας κατανοείς τον βασικό λόγο για τον οποίο οι γονείς μικρών παιδιών σκέφτονται να φύγουν τον χειμώνα ή υποχρεώνονται να στείλουν τους εφήβους σε μια πόλη, με προτίμηση το Ρέθυμνο, για να μπορέσουν να διεκδικήσουν το δικαίωμα στη μόρφωση. Ναι, παιδιά 16-17 ετών μένουν μόνα τους σε άλλες πόλεις για να πάνε σχολείο, ώστε να προετοιμαστούν κατάλληλα για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις.
Απ’ όσα ακούς να συζητούν, σου δημιουργούνται απορίες και αρχίζεις να τις εκφράζεις. Από τις απαντήσεις μαθαίνεις ότι στον δήμο υπάρχουν τέσσερα δημοτικά σχολεία. Στον Βουβά για τα κάτω χωριά, στην Ανώπολη, την Ασκύφου και τη Χώρα Σφακίων. Άλλα εξαθέσια, αλλά ακόμα και μονοθέσια. Με επτά μαθητές, που οι γονείς τους αρνούνται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, αλλά όταν θα έρθει η ώρα του λυκείου, τότε θα αποχωριστούν τα σπλάχνα τους, απλά και μόνο για να τα βοηθήσουν. Οι συνθήκες με τις οποίες λειτουργεί το μοναδικό γυμνάσιο και λύκειο του δήμου μόνο ιδανικές δεν είναι για έναν μαθητή και μια μαθήτρια.
Από τις φωτογραφίες, βέβαια, προκύπτει ότι οι κτιριακές εγκαταστάσεις βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Ειδικά εάν τις συγκρίνουμε με σχολεία σε άλλες περιοχές της χώρας. Αλλά δεν κάνουν τα ράσα τον παπά, όπως μας έμαθαν στα παιδικά μας χρόνια.
Δεν αρκεί το καλό κτίριο για να μάθει γράμματα ένα παιδί και να αισθανθεί έτοιμο για τις Πανελλαδικές. Απαιτούνται καθηγητές. Κυρίως, όμως, χρειάζεται να γίνεται κανονικό μάθημα. Κι αυτό δεν γίνεται.
Η απόσταση των Σφακίων από τα Χανιά και το Ρέθυμνο καθιστά δύσκολη την εύρεση καθηγητών. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι φιλόλογοι, οι μαθηματικοί, οι φυσικοί και οι υπόλοιποι εκπαιδευτικοί μοιράζουν το εβδομαδιαίο πρόγραμμά τους ανάμεσα σε ένα γυμνάσιο ή λύκειο της πρωτεύουσας και σε εκείνο που βρίσκεται στα Σφακιά. Μόνο που η μετακίνηση δεν είναι και η ευκολότερη. Οι περισσότεροι κουράζονται γρήγορα και όπως ακούσαμε σε διάφορες συζητήσεις, πολλές φορές επικαλούνται τις καιρικές συνθήκες, την ομίχλη, τον ήλιο και πάει λέγοντας, για να αποφύγουν το ταξίδι μέχρι τη Χώρα των Σφακίων.
«Υπάρχουν μέρες που τα παιδιά κάνουν το πολύ δύο ώρες μάθημα και έπειτα μένουν στο σχολείο και περιμένουν», μας εξήγησαν. Πώς, λοιπόν, να μείνουν τα παιδιά των τελευταίων τάξεων στο χωριό τους; Με τι εφόδια θα ψάξουν την εισαγωγή τους στα πανεπιστήμια;
Το τρομερό, πάντως, με τους Σφακιανούς είναι ότι παρά τις αντιξοότητες, η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών καταφέρνει και μπαίνει σε κάποια σχολή. Είναι το πείσμα τους, η δύναμη του χαρακτήρα τους και η άρνηση να αποδεχθούν την αποτυχία που οδηγούν τα παιδιά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μαζί, βέβαια, και με την απόλυτη στήριξη των γονιών.
Να επανέλθουμε, όμως, στα προβλήματα και, κυρίως, στην έλλειψη καθηγητών. Όπως ακούσαμε από γονείς μαθητών, μα και φοιτητών, το υπουργείο Παιδείας οφείλει να βρει τρόπο για τη μόνιμη εγκατάσταση στον Δήμο Σφακίων όσων εκπαιδευτικών διορίζονται να διδάξουν στο γυμνάσιο και το λύκειο της περιοχής. Κάποιοι επικαλούνται την έλλειψη στέγης, αλλά γι’ αυτό υπάρχει το κράτος. Για να λύνει τα προβλήματα των πολιτών. Όχι για να τα αφήνει να διαιωνίζονται.
Κάποια στιγμή προσπάθησε ο δήμος να υποκαταστήσει την κεντρική εξουσία. Κάλυψε για ένα χρόνο κάποιο ποσοστό από το κόστος του ενοικίου για τους καθηγητές. Για τον γυμνασιάρχη και τον λυκειάρχη έχουν βρεθεί κατοικίες. Για τους υπόλοιπους, όχι. Αλλά δεν μπορούν να αισθάνονται οι μαθητές των Σφακίων παιδιά ενός κατώτερου Θεού. Είναι Ελληνόπουλα και ζουν σε μια χιλιοτραγουδισμένη περιοχή.
Από τις συζητήσεις μας, πάντως, διαπιστώσαμε και το έλλειμμα συνεργασίας μεταξύ των δύο κεφαλών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ανάμεσα στον γυμνασιάρχη και τον λυκειάρχη. Όχι στους σημερινούς, αλλά διαχρονικά. Λες και διεκδικούν την πρωτοκαθεδρία του εκπαιδευτικού στην περιοχή.
«Η απαξίωση του λυκείου είναι καθημερινή και πολύ φοβόμαστε ότι κάποια στιγμή θα οδηγηθούμε στο κλείσιμο του σχολείου», ήταν ο πιο ακραίος φόβος, όπως τον εισπράξαμε από μέλος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων. Δεν ενστερνίζονται όλοι την ίδια άποψη. Αλλά συμφωνούν στην απαξίωση του σχολείου και εκφράζουν τον προβληματισμό τους για τη μόρφωση των παιδιών τους.
Εκείνο που δεν μπορεί να αντιληφθεί κάποιος ξένος είναι γιατί αφήνονται τα Σφακιά στην τύχη τους, όταν ο άλλοτε νομός Χανίων βγάζει παραδοσιακά πρωθυπουργούς. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατεβαίνει συχνά – πυκνά στα Χανιά. Εκεί υποδέχθηκε πρόσφατα και τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν. Δεν φτάνει το βλέμμα του μέχρι τη νότια πλευρά της ιδιαίτερης πατρίδας του; Γιατί; Εμποδίζουν τα Λευκά Όρη; Δεν είναι αστείο. Ειδικά αν υπολογίσουμε ότι στην ίδια περιφερειακή ενότητα εκλέγεται η Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία περνάει τουλάχιστον τρεις μήνες κάθε χρόνο στα Χανιά και επίσης ότι και στον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει ο Παύλος Πολάκης. Σφακιανός και για ένα φεγγάρι δήμαρχος στον τόπο του.
Γιατί, λοιπόν, απαξιώνεται η εκπαίδευση σε εκείνη την υπερήφανη γωνιά της Κρήτης; Δεν είναι Ελλάδα εκεί; Δεν την επισκέπτονται για να ζητήσουν την ψήφο των ντόπιων; Μήπως ήρθε η ώρα να λειτουργήσει διαδραστικά αυτή η σχέση πολιτικών και πολιτών;
Το Ηράκλειο για την υγεία
Στα Σφακιά δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα μόνο με την παιδεία. Εξίσου ξεχασμένοι και αποκομμένοι αισθάνονται και για τα θέματα της υγείας τους. Φτιάχτηκε ένα πολυδύναμο κέντρο υγείας, αλλά για σοβαρά θέματα υποχρεώνονται όλοι να πάνε στο Ηράκλειο. Να διανύσουν απόσταση τουλάχιστον 150 χιλιομέτρων σε εξαιρετικά προβληματικό οδικό δίκτυο. Το πρόβλημα με την υγεία, όμως, δεν αφορά μόνο τους Σφακιανούς. Είναι συνολικό για όλο τον νομό Χανίων. Κι εδώ είναι τεράστια η ευθύνη της πολιτείας και ειδικά της σημερινής κυβέρνησης που κυριαρχεί εδώ και πέντε χρόνια στις κάλπες. Με τον ίδιο τον πρωθυπουργό να κατάγεται από τον νομό, είναι απορίας άξιον πώς το νοσοκομείο των Χανίων θεωρείται, πλέον, πλήρως υποβαθμισμένο. Συνεπώς, έχουν και στο υπουργείο Υγείας να λύσουν ένα σημαντικό γρίφο, για να μειωθεί η αίσθηση που υπάρχει στα Σφακιά ότι είναι ξεχασμένοι από την πολιτεία. Εμείς, πάντως, που δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τη δοτικότητά τους και τη φιλοξενία τους, θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε τις εξελίξεις. Με την ελπίδα να βάλουμε ένα μικρό λιθαράκι στον δρόμο προς την επίλυση των σοβαρών προβλημάτων ή έστω στον περιορισμό τους. Για να παραμείνουν τα Σφακιά όπως τα μάθαμε! Χιλιοτραγουδισμένα!
