Στα μαλακά ο «ληστής» που φεύγει με άδεια χέρια και ο «δολοφόνος» που σημαδεύει με… άδειο όπλο

• Ο καθηγητής Ποινικού Δικαίου, Χρίστος Μυλωνόπουλος, εξηγεί και αποκαλύπτει
• Φυλάκιση μέχρι πέντε χρόνια αν σκοτώσεις ανθρώπους από… αμέλεια!
• Όλα τα προβληματικά άρθρα σε Ποινικό Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

Του ΠΕΤΡΟΥ ΚΟΥΣΟΥΛΟΥ

Σκεφτείτε ότι μια αδίστακτη εγκληματική οργάνωση εισβάλει στο σπίτι σας. Το κάνει γης μαδιάμ και πάει να ξαφρίσει το χρηματοκιβώτιο. Για καλή σας τύχη είναι άδειο και αποχωρεί με άδεια χέρια. Με βάσει το νέο Ποινικό Κώδικα οι εν λόγω εγκληματίες θα κληθούν να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη για μερικά πλημμελήματα! Σκεφτείτε αντίστοιχα ότι ένας «τρελαμένος δολοφόνος» σας σημαδεύει με το όπλο του. Πατάει τη σκανδάλη αλλά –και πάλι- για καλή σας τύχη έχει ξεμείνει από σφαίρες. Ε, και εκείνος για πλημμέλημα θα παραπεμφθεί καθώς για το νέο Ποινικό Κώδικα η πρόθεση ή η πράξη είναι παντελώς αδιάφορη! Η αναλογιστείτε ότι κάποιος εξ΄αμελείας γίνεται ο θύτης δεκάδων ή εκατοντάδων ανθρώπων (καλή ώρα Μάνδρα ή Μάτι). Η ανώτατη ποινή που μπορεί να του επιβληθεί είναι ποινή φυλάκισης πέντε ετών! Επίσης, εάν είσαι διεφθαρμένος κρατικός υπάλληλος ή κάποιο ανώτατο στέλεχος του δημόσιου τομέα και καταχραστείς χρήματα, σε περίπτωση που τα γυρίσεις, απαλλάσσεσαι από οποιαδήποτε κατηγορία! Και κάτι τελευταίο: Εάν είσαι καθοδηγητής μιας οργάνωσης και προκαλείς κάποιον άλλον να σε ακολουθήσει ή να εκτελέσει τις εντολές σου (π.χ.«Ρουβίκωνας») τη βγάζεις καθαρή εάν αποδειχτεί ότι δεν τον δελέασες οικονομικά!

Αυτές μόνο είναι, δυστυχώς, μερικές από τις «παραφωνίες» οι οποίες εντοπίζονται στο νέο Ποινικό Κώδικα αλλά και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Είναι προφανές ότι η σπουδή της προηγούμενης κυβέρνησης να περάσει άρον-άρον τις αλλαγές, χωρίς να υπάρξει χρόνος για επαρκή διαβούλευση και βελτιώσεις προκάλεσε ένα μίνι «χάος». Ένα «χάος» το οποίο αποκαλύπτει πλήρως ο κορυφαίος Έλληνας ποινικολόγος, καθηγητής του Ποινικού Δικαίου, Χρήστος Μυλωνόπουλος, και δημοσιεύει η «ΜΠΑΜ στο ρεπορτάζ».

Σύμφωνα με τον κ. Μυλωνόπουλο, σε γενικές γραμμές ο Ποινικός Κώδικας «κινείται προς μια σωστή κατεύθυνση: ελλογοποίηση των ποινών, κατάργηση των πταισμάτων, κυρίως δε: απεμπλοκή από το θεατρικό χαρακτήρα της ποινικής καταστολής αφού υπό το κράτος του παλαιού ΠΚ άλλες ποινές απειλούνταν και άλλες εκτίονταν (στα πλημμελήματα σχεδόν καμία)». Ωστόσο παρουσιάζει και σοβαρές «αρρυθμίες». Ποιες είναι αυτές;

Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Άρθρο. 3 – Νόμοι προσωρινής ισχύος: «Προβληματική η κατάργηση της διάταξηςακαταδίωκτο της απρόσφορης απόπειρας. Εντύπωση προκαλεί ότι στο Σχέδιο η απρόσφορη απόπειρα δεν τιμωρείται. Αν π.χ. μια συμμορία ενόπλων εισβάλει στην οικία του θύματος για να τον ληστέψει και το χρηματοκιβώτιο είναι κενό, δεν στοιχειοθετείται απρόσφορη απόπειρα ληστείας αλλά μόνον μερικά ελάσσονα πλημμελήματα (διατάραξη οικιακής ειρήνης, απειλή, οπλοκατοχή). Ομοίως αν ο δράστης στρέψει το όπλο του κατά του θύματος και πιέσει τη σκανδάλη, ξεχνώντας, λόγω  της ταραχής του, να το γεμίσει με φυσίγγια, η πράξη είναι κατά το νέο ΠΚ ποινικώς αδιάφορη!  Ομοίως αν ο έμπορος ναρκωτικών νομίζει ότι εισάγει στη χώρα ένα κιλό ηρωίνης, ενώ ο προμηθευτής του τον έχει εξαπατήσει και του έδωσε ταλκ, μένει ατιμώρητος. Η επιλογή αυτή του νέου ΠΚ, που αντανακλά προφανή ιδεολογική τοποθέτηση, ευρίσκεται σε αντίθεση με τις σύγχρονες νομοθετικές και νομολογιακές αντιλήψεις και θα πρέπει επίσης να προσεχθεί», σύμφωνα με τον καθηγητή Ποινικού Δικαίου.

Άρθρο. 8: απαλείφει «εμπορία ανθρώπων», «σωματεμπορία» κ.λπ.

Άρθρο 15: άστοχη η διάταξη που προβλέπει τη δυνατότητα μειωμένης ποινής στη μη γνήσια παράλειψη. Έχει η δια παραλείψεως τέλεση μειωμένο άδικο σε σχέση με την δι’ ενεργείας;

Άρθρο 30 παρ 2: το «δεν καταλογίζονται» αποδυναμώνει την ορθή ρύθμιση της παρ 1.

Άρθρο 44 παρ 2: «αποτυχημένο έγκλημα» εννοεί «αποτυχημένη απόπειρα» (fehlgeschlagener Veruch). Ρυθμίζει όμως άλλο ζήτημα (πότε η απόπειρα είναι μη πεπερασμένη). Η αποτυχημένη απόπειρα δεν μπορεί να επαναληφθεί (Λάθος διάταξη).

Ακόμη: Αντίφαση με Ειδικό Μέρος: στο άρθρο 44 παρ. 2 τελ. εδάφιο, αν ο δράστης κατέβαλε σοβαρή προσπάθεια να αποτρέψει το αποτέλεσμα μένει ατιμώρητος εφόσον πρόκειται για έγκλημα που το αξιόποινο του εξαλείφεται με έμπρακτη μετάνοια. Αντίθετα, στο Ειδικό Μέρος, αν αποτύχει η έμπρακτη μετάνοια, ο δράστης τιμωρείται (φέρει τον κίνδυνο).

Άρθρο 47 εδ β: ακατανόητος ο περιορισμός της άμεσης συνέργειας με τη φράση «θέτοντας το αντικείμενο στη διάθεση του αυτουργού».

Άρθρο 49: η αντίφαση μεταξύ παραγράφου 1 & 2 παραμένει.

Άρθρο 60 : Η κατάργηση της αποστέρησης πολιτικών δικαιωμάτων σημαίνει π.χ. ότι ο καταδικασθείς για ληστεία θα μπορεί να είναι υποψήφιος βουλευτής; Π.χ. ο δήμαρχος που καταδικάστηκε για αποπλάνηση παιδιού (όχι δηλ. για βαρεία παράβαση των καθηκόντων του) μπορεί να επανεκλεγεί.

Άρθρο 94 (πολλαπλή ανθρωποκτονία από αμέλεια): Ιδιαίτερης προσοχής πρέπει να τύχει ακόμη το ζήτημα της πολλαπλής ανθρωποκτονίας από αμέλεια (κατ’ ιδέα συρροή), Κατά τον προΪσχύσαντα κώδικα (άρθρ. 94 παρ.2) στην περίπτωση αυτή μπορούσε να επιβληθεί φυλάκιση μέχρι δέκα ετών. Η ρύθμιση αυτή, παρά τα προβλήματά της, επέτρεπε τουλάχιστον στο ποινικό σύστημα την προσήκουσα τιμωρία ενόχων χωρίς τις επικίνδυνες κατασκευές του ενδεχόμενου δόλου κλπ. Στον νέο ΠΚ, ωστόσο, ελλείπει η σχετική διάταξη, με αποτέλεσμα η εξ αμελείας πρόκληση πολλαπλών θανάτων να τιμωρείται το πολύ με φυλάκιση μέχρι πέντε ετών, πράγμα που σημαίνει στην πράξη ότι αν ο δράστης εκτίσει το ένα δέκατο της ποινής, ήτοι έξι μήνες, μπορεί να ζητήσει μετατροπή σε κοινωφελή εργασία για το χρόνο που υπολείπεται μέχρι την υφ’ όρο απόλυση ήτοι για ενάμιση ακόμη χρόνο και στη συνέχεια να απολυθεί υπό όρο. (άρθρ. 105 Α και 105Β του νέου ΠΚ).

Άρθρο. 98 παρ. 2: Ο νέος ΠΚ δεν προβλέπει τι γίνεται επί εγκλήματος κατ’ εξακολούθηση όταν ο δράστης δεν έχει συγκεντρώσει το επιδιωχθέν ποσό. Θα γίνει αθροιστικός υπολογισμός; Π.χ. αποδεικνύεται ότι ο Α διέπραξε 10 κλοπές ή υπεξαιρέσεις  των 10 χ ευρώ εκάστη με σκοπό να διαπράξει άλλες 10 και να συγκεντρώσει συνολικά 200 χ. Τι γίνεται;

Άρθρο 102και 108: Αθροιστική έκτιση επί άρσης της αναστολής και της υφ’ όρον απόλυσης. Μήπως θα ήταν καλύτερα μια συνολική ποινή;

Άρθρο 110Α: Υφ’ όρον απόλυση με κατ’ οίκον έκτιση και ηλεκτρονική επιτήρηση: 14 έτη στην εφ’ άπαξ ισόβια, 16 έτη στην πλειστάκις ισόβια. Ενώ για την υφ’ όρον του 105Β (υπό τον όρο της ανάκλησης): 16 + 5 έτη και 4 μήνες για κάθε επί πλέον ποινή ισόβιας κάθειρξης

ΙΙ. ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ         

Α) Περιουσιακά εγκλήματα. Σύμφωνα με το νέο ΠΚ (άρθρ. 381 και 405) το αξιόποινο περιουσιακών εγκλημάτων που δεν περιέχουν βία (κλοπή, υπεξαίρεση,  φθορά,  απάτη, απάτη με υπολογιστή, απιστία, τοκογλυφία κ.λπ.) εξαλείφεται κι ο υπαίτιος απαλλάσσεται από κάθε ποινή αν μέχρι την αμετάκλητη παραπομπή του στο ακροατήριο αποδώσει το πράγμα ή ικανοποιήσει εντελώς τον ζημιωθέντα καταβάλλοντας το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας ακόμη και αν η πράξη είναι κακούργημα και στρέφεται κατά του Δημοσίου. Έτσι, αν π.χ. ο δράστης τελέσει υπεξαίρεση πολλών εκατομμυρίων κατά του Δημοσίου και τα επιστρέψει νομιμοτόκως μέχρι την αμετάκλητη παραπομπή του η οποία μπορεί να λάβει χώρα και αρκετά έτη μετά την τέλεση της πράξης, απαλλάσσεται από κάθε ποινή! Οι ρυθμίσεις αυτές παραβλέπουν πλήρως την εγκληματική φύση των ανωτέρω πράξεων, αποδυναμώνουν την προληπτική λειτουργία του ποινικού δικαίου, συνιστούν επιστροφή στη θεατρικότητα του ποινικού νόμου που το Σχέδιο επιδιώκει να άρει και ενθαρρύνουν τους εγκληματίες που λειτουργούν με τη νοοτροπία «αν με πιάσουν τα επιστρέφω και γλιτώνω», υπονομεύοντας τη συστημική εμπιστοσύνη που είναι το θεμελιώδες αίτημα κάθε ποινικού κώδικα. Θα πρέπει επομένως για την  απαλλαγή από την ποινή να μην αρκεί εντελής ικανοποίηση αλλά να απαιτείται και κάποια πρόσθετη κύρωση.

Αντίφαση με ΚΠΔ: Ενώ κατά τον νέο ΠΚ η εντελής ικανοποίηση επί περιουσιακού εγκλήματος χωρίς βία οδηγεί σε απαλλαγή από την ποινή, στην αυτή περίπτωση ο νέος ΚΠΔ προβλέπει επιβολή μειωμένη ποινής στις περιπτώσεις συνδιαλλαγής ή ποινικής διαπραγμάτευσης (άρθρ. 301 επ. ΚΠΔ).

Περαιτέρω, η απόπειρα εγκλήματος κατά της ιδιοκτησίας και περιουσίας δεν παρέχει τη δυνατότητα απαλλαγής από την ποινή, με αποτέλεσμα να παράγεται αντίφαση, αφού επί τετελεσμένου ο δράστης απαλλάσσεται αν ικανοποιήσει εντελώς τον παθόντα, ενώ επί αποπείρας τιμωρείται.

Β) Λοιπά εγκλήματα

Άρθρο 186: Η πρόκληση προϋποθέτει αμοιβή! Δηλ. όποιος εκβιάζει ή απειλεί, ή πείθει άλλον από ιδεολογία (π.χ. «Ρουβίκωνας») ή παρέχει άλλης φύσης ωφέλημα, π.χ. γενετήσια επαφή, δεν είναι αξιόποινος! Επομένως επί αποτυχημένης ηθικής αυτουργίας (π.χ. ο αυτουργός τελεί ελαφρότερο έγκλημα), ο δράστης στην περίπτωση αυτή δεν τιμωρείται.

Άρθρο 187: Η εγκληματική οργάνωση προϋποθέτει σκοπό τέλεσης   κακουργήματος. Επομένως η οργάνωση που αποσκοπεί στην κατασκευή εκρηκτικών υλών και την πρόκληση εκρήξεων (πλημμελήματα, αρθρ. 272 νέου ΠΚ) που δεν αποβλέπουνμόνο σε υλικές ζημίες και διασπορά τρόμου χωρίς προσβολή της ζωής κ.λπ. ή οικονομικό όφελος δεν είναι εγκληματική!

Άρθρο 216 παρ. 1: άστοχη η απάλειψη από το εδ. β΄ της παρ. 1 του  ΠΚ της χρήσης του πλαστού από τον πλαστογράφο ως επιβαρυντικής περίστασης.

Αρθρ. 299: Ανθρωποκτονία «με δόλο»; Γιατί όχι «με πρόθεση» στον τίτλο; Γιατί διατηρήθηκε η απαρχαιωμένη έκφραση του «βρασμού» (ήδη από την Constitutio Criminalis Carolina); Γιατί λείπει η λέξη «με πρόθεση» στο κείμενο;

Άρθρ.  307: αναντιστοιχία μεταξύ του  τίτλου και του κειμένου της διάταξης «παράλειψη προσφοράς βοήθειας» και «παράλειψη λύτρωσης από κίνδυνο ζωής».

Στο άρθρο 315 του νέου ΠΚ τιμωρείται όποιος καταπείθει το θύμα σε ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων (κλειτοριδεκτομή) ενώ δεν προβλέπεται βαρύτερη τιμώρηση αν τελεσθεί ο ακρωτηριασμός. Προφανώς η διάταξη εννοεί ότι απαιτείται και διενέργεια του ακρωτηριασμού από την καταπεισθείσα, πράγμα ωστόσο που δεν είναι σαφές από το γλωσσικό νόημα της διάταξης.

Άρθρο  374 : άστοχη η απάλειψη της κατ’ επάγγελμα τέλεσης της κλοπής και της τέλεσης κλοπής υπό πλειόνων ως θεμελίου του κακουργηματικού χαρακτήρα

Γ) ΕΙΔΙΚΑ Η ΑΝΤΙΦΑΣΗ νέου ΠΚ- νέου ΚΠΔ

1. Η συνδιαλλαγή (diversion) στις ευρωπαϊκές νομοθεσίες δεν περιορίζεται στα οικονομικά εγκλήματα αλλά και σε άλλα (βίας κ.λπ.) για να αποφευχθεί ο εγκλεισμός στις φυλακές (β. άρθρο μου εις Ποινική Δικαιοσύνη για ν. 3904/2010).

Αρθρ. 301 του νέου ΚΠΔ

Συνδιαλλαγή για κακούργημα ΜΕΧΡΙ την περάτωση της ανάκρισης.

Η συνδιαλλαγή για κακούργημα προϋποθέτει αίτημα του κατηγορούμενου, διαπραγμάτευση μεταξύ αυτού και παθόντος, ομολογία και εντελή ικανοποίηση ή απόδοση του πράγματος.

Επί αποπείρας καταβάλλεται χρηματική ικανοποίηση όπως και επί 3904/2010. Δηλαδή αν τελειώσω το έγκλημα δίνω τα ξένα χρήματα, αν όχι δίνω τα δικά μου.

Στη συνέχεια ο κατηγορούμενος κηρύσσεται ένοχος και επιβάλλεται ποινή μέχρι 1 ή 2 έτη.

Αρθρ. 302 του νέου ΚΠΔ

Συνδιαλλαγή για κακούργημα ΜΕΤΑ την περάτωση της ανάκρισης και μέχρι το πέρας της αποδεικτικής διαδικασίας

Οι συνήγοροι συντάσσουν πρακτικό συνδιαλλαγής. Ο κατηγορούμενοςκηρύσσεται ένοχος και καταδικάζεται σε φυλάκισημέχρι δύο ή τριών ετών.

Πλην όμως ο νέος ΠΚ  προβλέπει:

Άρθρο 381 νέου ΠΚ

Γενική Διάταξη

1. Για την ποινική δίωξη των εγκλημάτων που προβλέπονται στα άρθρα 374Α, 375 παρ. 1 και 2, 377 και 378 παρ. 1 εδαφ. α΄απαιτείται έγκληση.
2. Το αξιόποινο των παραπάνω εγκλημάτων εξαλείφεται αν ο υπαίτιος, με δική του θέληση και πριν από την πρώτη εξέτασή του ως υπόπτου ή κατηγορουμένου για την πράξη, αποδώσει το πράγμα ή ικανοποιήσει εντελώς τον ζημιωθέντα χωρίς παράνομη βλάβη τρίτου. Η μερική μόνο απόδοση ή ικανοποίηση εξαλείφει το αξιόποινο κατά το αντίστοιχο μέρος. Στην περίπτωση του άρθρου 374 Α, μαζί με την απόδοση του πράγματος απαιτείται και η πλήρης ικανοποίηση του ζημιωθέντος.
3. Εάν ο υπαίτιος των εγκλημάτων που προβλέπονται στα άρθρα 372 έως 378 μέχρι την αμετάκλητη παραπομπή του στο ακροατήριο αποδώσει το πράγμα ή ικανοποιήσει εντελώς τον ζημιωθέντα, χωρίς παράνομη βλάβη τρίτου, καταβάλλοντας την αξία του, απαλλάσσεται από κάθε ποινή εφόσον πληρώσει επιπλέον τους τόκους υπερημερίας από την ημέρα τέλεσης του εγκλήματος.
4. Η διάταξη της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζεται για τα πλημμελήματα που προβλέπονται στα άρθρα 372 έως 378 και μέχρι το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο.

Άρθρο 405

Γενική Διάταξη

1. Για την ποινική δίωξη των εγκλημάτων που προβλέπονται στα άρθρα 386 παρ. 1, 386 Α παρ. 1 και 2, 387, 389, 390 παρ. 1 α΄, 394 , 397 και 404 απαιτείται έγκληση.
2. Το αξιόποινο των εγκλημάτων που προβλέπονται στα άρθρα 386, 386 Α, 386Β, 387, 389, 390, 394 , 397 και 404 εξαλείφεται αν ο υπαίτιος, με δική του θέληση και πριν από την πρώτη εξέτασή του ως υπόπτου ή κατηγορουμένου ικανοποιήσει εντελώς τον ζημιωθέντα χωρίς παράνομη βλάβη τρίτου. Η μερική μόνο ικανοποίηση εξαλείφει το αξιόποινο κατά το αντίστοιχο μόνο μέρος. 104

3. Εάν ο υπαίτιος των εγκλημάτων που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο μέχρι την αμετάκλητη παραπομπή του στο ακροατήριο ικανοποιήσει εντελώς τον ζημιωθέντα, καταβάλλοντας αποδεδειγμένα το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας, από την ημέρα τέλεσης του εγκλήματος, απαλλάσσεται από κάθε ποινή. Η διάταξη του προηγούμενου εδαφίου εφαρμόζεται και για τα πλημμελήματα που προβλέπονται στα ίδια άρθρα και μέχρι το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο.