Οι δικαστές μέλη του Δ’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) σταμάτησαν προσωρινά λόγω αντισυνταγματικότητας την πώληση του 50% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ, αλλά και της ΕΥΑΘ στην «Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας ΑΕ» (ΕΕΣΥΠ).
Ωστόσο, το Δ’ Τμήμα του ΣτΕ με δυο αποφάσεις του (1223/2020 και 1224/2020) (πρόεδρος η αντιπρόεδρος Μαρία Καραμανώφ και εισηγήτρια η σύμβουλος Επικρατείας Όλγα Παπαδοπούλου), παρέπεμψε το όλο θέμα προς οριστική κρίση στην Ολομέλεια του ΣτΕ, λόγω και της σοβαρότητάς του.
Στο ΣτΕ είχαν προσφύγει κάτοικοι της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης καθώς και το Σωματείο των εργαζομένων στην ΕΥΑΘ, ζητώντας να ακυρωθεί ως αντισυνταγματικό το νομοθετικό πλαίσιο (Ν.4389/2016, κ.ά.) με το οποίο, μέσω του ΤΑΙΠΕΔ μεταβιβάζονται οι μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στην ΕΕΣΥΠ.
Το σκεπτικό
Οι σύμβουλοι Επικρατείας της αυξημένης, 7μελούς, σύνθεσης του Δ΄ Τμήματος του ΣτΕ, με τις υπ΄ αριθμ. 1223/2020 και 1224/2020 αποφάσεις τους έκριναν ότι είναι βάσιμοι οι ισχυρισμοί των προσφευγόντων κατοίκων, αναφέροντας ότι «ο έλεγχος της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. δύναται να ασκείται όχι μόνο ευθέως από το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά και εμμέσως από αυτό, δια της παρεμβολής άλλου νομικού προσώπου. Τούτο όμως είναι επιτρεπτό μόνο υπό την προϋπόθεση ότι το παρεμβαλλόμενο νομικό πρόσωπο έχει συσταθεί για την εξυπηρέτηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος, υπόκειται, ως προς τις εξουσίες που διαθέτει σε σχέση με τη διαχείριση της ΕΥΔΑΠ [δια της κατοχής της πλειοψηφίας του μετοχικού της κεφαλαίου], στις ουσιαστικές δεσμεύσεις οι οποίες απορρέουν από το Σύνταγμα σε σχέση με την παρεχόμενη συγκεκριμένη υπηρεσία κοινής ωφέλειας και, επιπροσθέτως, το Ελληνικό Δημόσιο, αφενός, κατέχει το μετοχικό του κεφάλαιο και, αφετέρου, ελέγχει πλήρως τα όργανα διοίκησής του, δια του διορισμού, ιδίως, των μελών του Διοικητικού του Συμβουλίου».
Επιπλέον, κατά την ομόφωνη γνώμη του Τμήματος, «με τις ρυθμίσεις του ν. 4389/2016 δεν διασφαλίζεται ο έλεγχος του Ελληνικού Δημοσίου επί του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΕΣΥΠ ΑΕ, η οποία κατέχει ποσοστό 50,003% του μετοχικού κεφαλαίου της θυγατρικής της ΕΥΔΑΠ ΑΕ. Και τούτο διότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ που, αφενός, έχει το τεκμήριο αρμοδιότητας για όλα τα σχετιζόμενα με τη διαχείριση της Εταιρείας θέματα και, αφετέρου, ασκεί τα δικαιώματα ψήφου της ΕΕΣΥΠ στις θυγατρικές της, διορίζοντας, μεταξύ άλλων, τα όργανα διοίκησης της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, δεν ορίζεται από τη Γενική Συνέλευση της ΕΕΣΥΠ, δηλαδή από το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά από ειδικό συλλογικό όργανο, το Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ».
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι δικαστές σε άλλο σημείο της απόφασης, «η παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης δεν συνιστά δραστηριότητα αναπόσπαστη από τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας· υπό τις παρούσες όμως συνθήκες, ήτοι υπό συνθήκες παροχής των υπηρεσιών μονοπωλιακώς, από δίκτυα μοναδικά στην περιοχή της Αττικής και ανήκοντα, ιδιοκτησιακώς, στην ΕΥΔΑΠ ΑΕ, φορέα που παρέχει τις υπηρεσίες αυτές με βάση σύμβαση παραχώρησης, ο έλεγχος της ΕΥΔΑΠ ΑΕ από το Ελληνικό Δημόσιο, όχι απλώς με την άσκηση εποπτείας επ’ αυτής, αλλά και δια του μετοχικού της κεφαλαίου, είναι συνταγματικώς επιβεβλημένος (ΣτΕ 1906/2014 Ολομ)».
Στην Ολομέλεια για οριστική κρίση
Σε επιμέρους ζητήματα υπήρξε και η διατύπωση μειοψηφούσας άποψης, ενώ εξαιτίας της σοβαρότητας και της σπουδαιότητας του ζητήματος, το Δ´ τμήμα κρίνει την αναγκαιότητα παραπομπής της υπόθεσης στην Ολομέλεια για οριστική κρίση.