PLUS
Στην Τουρκία μεταβαίνει ελληνική αντιπροσωπεία για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης! Την ώρα που ο πρωθυπουργός συγκάλεσε εκτάκτως ΚΥΣΕΑ δραματοποιώντας τις εξελίξεις με τη γειτονική χώρα, σα να μη συμβαίνει τίποτα, οι αξιωματούχοι του υπουργείου Αμυνας, όπως προκύπτει από επίσημη ανακοίνωση, μεταβαίνουν στην Τουρκία « από 17 έως 22 Ιουνίου 2019, προκειμένου να συνεχίσουν τις συζητήσεις τεχνικού επιπέδου με αντίστοιχη τουρκική, για τον προσδιορισμό δραστηριοτήτων και ενεργειών υλοποίησης των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, με σκοπό
την πρόληψη και αποφυγή αδικαιολόγητων εστιών έντασης κατά τη διεξαγωγή στρατιωτικών δραστηριοτήτων».
Η ελληνική αντιπροσωπία, αποτελούμενη από περίπου 12 στρατιωτικούς και εμπειρογνώμονες του Πενταγώνου και με επικεφαλής τον Επιτελάρχη ΓΕΕΘΑ υποναύαρχο Δημήτρη Καβουλάκο, θα παραμείνει μέχρι και την ερχόμενη Παρασκευή 21 Ιουνίου στην τουρκική πρωτεύουσα, όπου και θα έχει έναν μαραθώνιο συζητήσεων με το αντίστοιχο κλιμάκιο του τουρκικού υπουργείου Αμυνας, που πριν από περίπου 20 ημέρες είχε βρεθεί στην Αθήνα.
Η αναχώρηση της ελληνικής αντιπροσωπείας, την επομένη της έκτακτης σύγκλησης του ΚΥΣΕΑ και στη σκιά της πρόσφατης παραίτησης του αντιστράτηγου ε.α. Νίκου Ζαχαριάδη,πρώην πλέον διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Αμυνας και Διεθνών Σχέσεων του ΥΠΕΘΑ, ο οποίος προΐστατο κατά τον πρώτο κύκλο συζητήσεων για τα ΜΟΕ, γίνεται μέσα σε κλίμα έντονης αμφισβήτησης ως προς τη σκοπιμότητα της επίσκεψής της στην Τουρκία, αλλά και ανησυχίας ως προς το τελικό αποτέλεσμα. Να σημειώσουμε ότι ο κ. Ζαχαριάδης ήρθε σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Ευάγγελο Αποστολάκη, εκφράζοντας ρητά τη διαφωνία του για τη μετάβαση της ελληνικής αντιπροσωπίας στην Αγκυρα, με το αιτιολογικό ότι οι σχετικές συνομιλίες θα πρέπει να διακοπούν σε αυτή τη φάση και να συνεχιστούν μετά την ανάδειξη της νέας κυβέρνησης, με ταυτόχρονη σχετική ενημέρωση τόσο της αρμόδιας Επιτροπής Εξωτερικών και Αμυνας της Βουλής όσο και της αντιπολίτευσης.
Ενδεικτικό δε του κλίματος αλλά και της δυστοκίας που υπάρχει στις τάξεις των Ελλήνων επιτελών ως προς τη συμμετοχή τους στη συγκεκριμένη διαδικασία διαλόγου είναι ότι η σύνθεση της αντιπροσωπίας που θα πάρει μέρος στον δεύτερο κύκλο των συζητήσεων για τα ΜΟΕ είναι ελαφρώς αλλαγμένη σε σχέση με τον πρώτο, αφού, πέραν του κ. Ζαχαριάδη, από αυτήν έχουν αποχωρήσει τουλάχιστον δύο ακόμη αξιωματικοί, ένας ταξίαρχος και ένας συνταγματάρχης. Χαρακτηριστική είναι και η στάση ενός τρίτου ανώτατου αξιωματικού, ο οποίος στον πρώτο κύκλο απέφυγε επιμελώς τη συμπερίληψη του εαυτού του στις κοινές φωτογραφίες με τους Τούρκους στρατιωτικούς.
Ολα ή τίποτα
Οι Ελληνες στρατιωτικοί και εμπειρογνώμονες που μεταβαίνουν στην Αγκυρα έχουν κάθε λόγο να είναι προβληματισμένοι, και ανήσυχοι, και αυτό διότι οι Τούρκοι στην ατζέντα της συζήτησης για τα ΜΟΕ έχουν συμπεριλάβει και μια σειρά από επιπλέον θέματα που σχετίζονται άμεσα με τις προκλητικές διεκδικήσεις τους στο Αιγαίο, όπως π.χ. η αναγνώριση 6 μιλίων αντί για 10 του εθνικού μας εναέριου χώρου. Η Αγκυρα μάλιστα αντιμετωπίζει τα ΜΟΕ και τις διεκδικήσεις της ως ενιαίο πακέτο, φροντίζοντας, σύμφωνα με πληροφορίες, να διαμηνύσει προς την ελληνική πλευρά ότι «ή θα τα συζητήσουμε όλα ή τίποτα!».
Στο πλαίσιο αυτό, όπως σημειώνουν κύκλοι του Πενταγώνου, οι συγκεκριμένες συναντήσεις δεν αναμένεται να έχουν κάποιο απτό αποτέλεσμα, πέρα ίσως από το να συζητάμε για να συζητάμε. Αντίθετα, όπως επισημαίνουν, απαιτούνται λεπτοί χειρισμοί, αφού στο ενδεχόμενο που υιοθετηθεί από μέρους μας μια «καταστρεπτική τακτική» με στόχο να μην προχωρήσει η κουβέντα, τότε οι Τούρκοι θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν το αδιέξοδο προκειμένου να στήσουν ένα θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο, επιρρίπτοντας την ευθύνη για την κατάρρευση των συνομιλιών στην ελληνική πλευρά. Η Αγκυρα μάλιστα έχει φροντίσει ήδη να καλλιεργήσει το κλίμα προς αυτή την κατεύθυνση, δίνοντας μόλις προχθές στη δημοσιότητα έναν χάρτη που αποτυπώνει, σύμφωνα με την ίδια, την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Ο συγκεκριμένος χάρτης εμπεριέχεται σε έκθεση της Ακαδημίας της Αστυνομίας και δείχνει την τουρκική υφαλοκρηπίδα να εκτείνεται ως 6 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο και 12 στην Ανατολική Μεσόγειο.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Αμυνας δείχνει να έχει ποντάρει πολλά στις συγκεκριμένες συναντήσεις, δεδομένου ότι ο κ. Αποστολάκης σε όλες σχεδόν τις πρόσφατες δημόσιες τοποθετήσεις του αναφέρεται σε αυτές, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα να παραμείνουν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας και σε στρατιωτικό επίπεδο μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας. Τη συγκεκριμένη οπτική, ωστόσο, δεν δείχνουν να συμμερίζονται οι Τούρκοι, αφού παραμονές της επίσκεψης της ελληνικής αντιπροσωπίας στην Αγκυρα φρόντισαν να κάνουν σαφείς τις προθέσεις τους, στέλνοντας τα μαχητικά τους αεροσκάφη να πραγματοποιήσουν, μέσα σε μία μόλις εβδομάδα, 8 πτήσεις πάνω από κατοικημένα και ακατοίκητα ελληνικά νησιά και περισσότερες από 250 παραβιάσεις του εθνικού μας εναέριου χώρου.
Στην πραγματικότητα εξάλλου, με τη χώρα σε προεκλογική περίοδο, τα περιθώρια κινήσεων και αποφάσεων που μπορεί να πάρει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Αμυνας και σε γενικές γραμμές η κυβέρνηση είναι ελάχιστα. Αυτός ήταν μάλιστα και ο λόγος που, μεταξύ άλλων, ακυρώθηκε η προγραμματισμένη για τις 10 του μήνα επίσκεψη της υπουργού Αμυνας των Σκοπίων Ράντμιλα Σεκερίνσκα στην Αθήνα. Παράλληλα, μικρά είναι τα περιθώρια κινήσεων που θα έχει η ελληνική πλευρά και στις δύο συνόδους των υπουργών Αμυνας, της Ε.Ε στις 17 Ιουνίου στις Βρυξέλλες και του ΝΑΤΟ, στις 26 και 27 του μήνα, επίσης στη βελγική πρωτεύουσα. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη σύνοδο των ΥΠΑΜ του ΝΑΤΟ, σχεδόν πάντα στο περιθώριο της διεξαγωγής της υπάρχει άτυπη συνάντηση μεταξύ των υπουργών Ελλάδας και Τουρκίας, όπου, μεταξύ άλλων, τίθεται και το ζήτημα της μείωσης της έντασης στο Αιγαίο. Στην προκειμένη περίπτωση όμως, και επειδή ο κ. Αποστολάκης είναι υπουργός υπό προθεσμία, αναμένεται ότι όποια συζήτηση γίνει θα είναι εθιμοτυπική και άνευ ουσίας.
Σενάρια για θερμό επεισόδιο
Η προεκλογική περίοδος στην οποία βρίσκεται η χώρα, με το ρευστό πολιτικό σκηνικό και την επικείμενη άνοδο στην εξουσία μιας νέας κυβέρνησης, έχει αρχίσει να καλλιεργεί -σε συνδυασμό με την κλιμάκωση της τουρκικής ρητορικής σε βάρος της Ελλάδας- τον φόβο μιας απρόσμενης ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης. Πολιτικοί, έμπειροι διπλωμάτες, αλλά και στρατιωτικοί εκφράζουν ανοιχτά τον προβληματισμό τους ως προς το ενδεχόμενο εκμετάλλευσης της υπάρχουσας συγκυρίας από την Αγκυρα, προκειμένου να στήσει ένα θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο, φέρνοντας προ τετελεσμένων τη νέα πολιτική ηγεσία και κατ’ επέκταση τη χώρα. Ενδεικτικό προς αυτή την κατεύθυνση ήταν εξάλλου το πρόσφατο άρθρο του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη στην «Καθημερινή», όπου, μεταξύ άλλων, προειδοποιεί για τον κίνδυνο να υπάρξουν «νέα Ιμια».
Σύμφωνα με τον κ. Σημίτη, οι Τούρκοι ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν το μετεκλογικό σκηνικό προκειμένου να προχωρήσουν σε επιθετικές ενέργειες σε βάρος της χώρας μας, με στόχο να διεκδικήσουν ένα μέρος του ορυκτού πλούτου της ΝΑ Μεσογείου που υπάρχει σε περιοχές εντός είτε της ελληνικής υφαλοκρηπίδας είτε της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Κύκλοι του Πενταγώνου εμφανίζονται να ανησυχούν ιδιαίτερα για το ενδεχόμενο οι Τούρκοι να επιδιώξουν να δοκιμάσουν τα όρια της νέας ελληνικής κυβέρνησης στέλνοντας ένα από τα δύο γεωτρύπανα που διαθέτουν, πιθανόν το «Γιαβούζ», να πραγματοποιήσει έρευνες εντός της ελληνικής ΑΟΖ, νότια του Καστελόριζου. Κάτι που χρονικά τοποθετείται, με βάση και τις σχετικές δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων, στα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτέμβρη. Μια τέτοια κίνηση από την πλευρά της Αγκυρας χαρακτηρίζεται πάντως «ιδιαίτερα υψηλού ρίσκου», καθώς αφενός θα ανάγκαζε την Ελλάδα να αντιδράσει, αφετέρου θα την έφερνε σε ανοιχτή ρήξη με μια σειρά από μεγάλες δυνάμεις, όπως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ουάσινγκτον εξάλλου έχει αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον της για την περιοχή, διατηρώντας ζωτικά συμφέροντα, που σε αυτή τη φάση τουλάχιστον εμφανίζονται σε σημαντικό βαθμό να συμπίπτουν με αυτά της Ελλάδας και της Κύπρου.
Από την άλλη πλευρά, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξακολουθεί να εμμένει στη λογική της έντασης και της καλλιέργειας πολεμικού κλίματος στην περιοχή, υποστηρίζοντας σε ομιλία του προς την Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματός του την περασμένη Τετάρτη πως σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων δεν θα επιτρέψει κανένα βήμα στη ΝΑ Μεσόγειο που «δεν θα λαμβάνει υπόψη τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας και της ΤΔΒΚ». Μάλιστα ο πρόεδρος της Τουρκίας επανέφερε την απειλή μιας πολεμικής αναμέτρησης στην περιοχή, λέγοντας ότι «όλες οι επιλογές θα συνεχίσουν να βρίσκονται στο τραπέζι».
