Στο μικροσκόπιο της Κομισιόν η δημοσιονομική κατάσταση επτά κρατών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε προειδοποιήσεις σε επτά κράτη μέλη για παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων του μπλοκ την Τετάρτη (19 Ιουνίου), αυξάνοντας έτσι την πίεση σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομίες του μπλοκ να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες, εκτός από την Εσθονία που αφιερώνει υψηλά ποσοστά στις αμυντικές της επενδύσεις.

Η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι θα κινηθούν οι λεγόμενες «διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος» (ΔΥΕ) κατά του Βελγίου, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ουγγαρίας, της Μάλτας, της Πολωνίας και της Σλοβακίας, καθώς τα ελλείμματα αυτών υπερέβησαν το δημοσιονομικό όριο του μπλοκ που είναι 3% του ετήσιου ΑΕΠ το 2023.

Η Ρουμανία, η οποία αναμένεται να παρουσιάσει το μεγαλύτερο έλλειμμα του μπλοκ φέτος και είναι η μόνη χώρα της ΕΕ που υπόκειται προς το παρόν σε ΔΥΕ, καθώς διαπιστώθηκε ότι «δεν έχει λάβει αποτελεσματικά μέτρα» για να βελτιώσει τη δημοσιονομική της κατάσταση.

Ο επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι τόνισε ότι, αν και ορισμένες χώρες έχουν παραβιάσει τα ανώτατα όρια που ορίζονται στους δημοσιονομικούς κανόνες του μπλοκ, τα ελλείμματα των κρατών μελών βρίσκονται συνολικά σε πτωτική πορεία, με το μέσο έλλειμμα του μπλοκ να αναμένεται να μειωθεί από 3,5% πέρυσι σε 2,9% το επόμενο έτος.

«[Αυτή] η συνολική εικόνα… είναι μια εικόνα σταθερότητας και σταδιακά μειούμενων ελλειμμάτων», δήλωσε ο Τζεντιλόνι. «Αυτή η εικόνα μεταφέρει ένα μήνυμα εμπιστοσύνης».

Απαλλαγή λόγω αμυντικών δαπανών για την Εσθονία, αλλά όχι για την Πολωνία

Αξιοσημείωτο είναι βέβαια ότι δεν κινήθηκε καμία ΔΥΕ κατά της Ισπανίας, της Τσεχίας και της Εσθονίας, παρά το γεγονός ότι τα ελλείμματά τους ήταν πάνω από το όριο του 3% του μπλοκ πέρυσι.

Ο Τζεντιλόνι εξήγησε ότι οι παραβάσεις της Ισπανίας και της Τσεχίας ήταν «προσωρινές», ενώ υπάρχουν «συνολικά ελαφρυντικοί σχετικοί παράγοντες» για την Εσθονία, αφού οι σημαντικές αμυντικές δαπάνες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αξιολόγηση της δημοσιονομικής της θέσης από την Επιτροπή.

Σύμφωνα με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ – οι οποίοι τέθηκαν σε ισχύ φέτος τον Απρίλιο – οι επενδύσεις στον τομέα της άμυνας είναι ένας από τους τομείς που μπορεί να εξετάσει η Κομισιόν όταν αξιολογεί κατά πόσον τα υπερβολικά επίπεδα ελλείμματος ή χρέους μιας χώρας θα πρέπει να μεταφραστούν σε επίσημη διαδικασία διόρθωσης.

Η κυβέρνηση του Ταλίν ήταν από τις πρώτες στην ΕΕ που τάχθηκε υπέρ πιο ισχυρών επενδύσεων στην άμυνα και ενίσχυσε την υποστήριξή της προς την Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας στη χώρα τον Φεβρουάριο του 2022.

Η Εσθονία προβλέπεται τώρα να επενδύσει το 3,5% του ΑΕΠ της σε αμυντικό εξοπλισμό και έργα το 2024 – γεγονός που την καθιστά τον δεύτερο μεγαλύτερο αμυντικό καταναλωτή στην ΕΕ μετά την Πολωνία.

Ο επικεφαλής των εσθονικών αμυντικών δυνάμεων δήλωσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι το Ταλίν στοχεύει να επιτύχει έναν ακόμη υψηλότερο στόχο δαπανών της τάξης του 5% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια και πιέζει τώρα όλα τα κράτη μέλη να επενδύουν τουλάχιστον το 3% του ΑΕΠ τους στην άμυνα.

Η Εσθονία είναι επίσης ο κύριος υποστηρικτής ενός ταμείου ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη στρατιωτική στήριξη του Κιέβου – το οποίο θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί μέσω ευρωομολόγων κοινής έκδοσης.

Από την άλλη, η Πολωνία, που συνορεύει με τη Λευκορωσία, το ρωσικό εξκλάβιο του Καλίνινγκραντ και την ίδια την Ουκρανία, έχει επίσης διπλασιάσει τις αμυντικές δαπάνες και αναμένεται να είναι ο υψηλότερος στρατιωτικός δαπανητής στο ΝΑΤΟ το 2024, ακόμη και πριν από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Όμως, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν γλίτωσε την Πολωνία από τη σύσταση της ΔΥΕ, καθώς διαπίστωσε ότι, σε αντίθεση με την περίπτωση της Εσθονίας, οι αμυντικές δαπάνες της Βαρσοβίας δεν αντανακλούν ένα εξίσου υψηλό επίπεδο επενδύσεων σε άλλους τομείς εκτός της στελέχωσης με κατάλληλο προσωπικό.

Τα στοιχεία για τις δαπάνες λαμβάνουν, επιπλέον, υπόψη τα χρήματα που πηγαίνουν σε στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό για αμυντικούς σκοπούς, καθώς και την εκπαίδευση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και τις αγορές για λογαριασμό της Ουκρανίας.

Η Πολωνία έχει αυξήσει τον αριθμό των στρατιωτικών της από 176.000 άτομα το 2022 σε 216.100 άτομα το 2024, σε αυτό που συχνά χαρακτηρίζεται ως ο μελλοντικός μεγαλύτερος στρατός της Ευρώπης.

Τα επόμενα βήματα

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, η ΔΥΕ μπορεί να δρομολογηθεί εάν το έλλειμμα μιας χώρας υπερβαίνει το 3% του ετήσιου ΑΕΠ ή εάν ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ υπερβαίνει το 60% του ετήσιου ΑΕΠ και δεν μειώνεται με ικανοποιητικό ρυθμό.

Τα κράτη μέλη αναμένεται τώρα να υποβάλουν «μεσοπρόθεσμα» δημοσιονομικά σχέδια έως τις 20 Σεπτεμβρίου, τα οποία θα περιγράφουν λεπτομερώς πώς ελπίζουν να επιτύχουν δημοσιονομική συμμόρφωση. Στις χώρες της Ευρωζώνης που αρνούνται να συμμορφωθούν μπορεί να επιβληθεί επίσης πρόστιμο έως και 0,05% του ετήσιου ΑΕΠ κάθε έξι μήνες.

Παράλληλα, η Επιτροπή θα υποβάλει επίσημες συστάσεις τον Ιούλιο, οι οποίες στη συνέχεια θα εξεταστούν από τους 27 υπουργούς Οικονομικών του μπλοκ για την τελική απόφαση έως τον Νοέμβριο.

Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ τροποποιούν εκείνους που κατοχυρώθηκαν στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) του μπλοκ τη δεκαετία του 1990.

Διατηρούν τα αρχικά όρια ελλείμματος και χρέους του ΣΣΑ, 3% και 60% του ετήσιου ΑΕΠ, αντίστοιχα, αλλά χαλαρώνουν την απαίτηση του ΣΣΑ για μείωση του εθνικού υπερβάλλοντος χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ κατά 1/20 κάθε χρόνο.

Παρ’ όλα αυτά, οι νέοι κανόνες περιλαμβάνουν αριθμητικά κριτήρια αναφοράς που πρέπει να τηρούν όλα τα κράτη μέλη.

Οι χώρες με δείκτες χρέους προς ΑΕΠ άνω του 90% πρέπει να μειώνουν το έλλειμμά τους κατά μία ποσοστιαία μονάδα ετησίως κατά μέσο όρο, ενώ εκείνες με επίπεδα χρέους μεταξύ 60% και 90% του ετήσιου ΑΕΠ πρέπει να μειώνουν τους δείκτες χρέους τους κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες κατά μέσο όρο κάθε χρόνο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Τριπλή «ανάσα» για την ελληνική οικονομία από τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες ΕΕ

Έκτακτες παροχές: Τέλος εποχής λόγω δημοσιονομικών κανόνων – Το 2024 οι όποιες …αναμνηστικές δόσεις