PLUS
Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου περίμενε να γίνει υποψήφιος για την προεδρία της αντιπολίτευσης της Τουρκίας στις 23 Μαρτίου 2025. Αντίθετα, έχασε την ελευθερία και το πτυχίο του (απαραίτητη προϋπόθεση για να θέσει κάποιος υποψηφιότητα για την προεδρία).
Στις 18 Μαρτίου, ο πολιτικός –που θεωρείται ο ισχυρότερος αντίπαλος του επί πολλά χρόνια προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν– είδε το πτυχίο του να ανακαλείται από το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Μια μέρα αργότερα, συνελήφθη μαζί με μέλη του προσωπικού του και έναν δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης.
Αν λάβουμε υπόψη το χρονοδιάγραμμα αυτών των δύο μέτρων είναι ξεκάθαρο ότι ο Ερντογάν ανησυχεί πραγματικά ότι ο Ιμάμογλου αποτελεί σοβαρή απειλή για την 22χρονη διακυβέρνησή του.
Τα περισσότερα από 107άτομα που έχουν συλληφθεί την ίδια στιγμή στην στην Κωνσταντινούπολη ήταν όλα από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Τουρκίας, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα ή RPP, το οποίο ιδρύθηκε από τον ιδρυτή της Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Οι κατηγορίες εναντίον τους περιλαμβάνουν διαφθορά, σύσταση εγκληματικής οργάνωσης και βοήθεια στο PKK, μια κουρδική ομάδα που έχει χαρακτηριστεί από την Τουρκία ως τρομοκρατική ομάδα , μέσω της συνεργασίας με το φιλοκουρδικό πολιτικό κόμμα.
Αυτό που κάνει αυτή την κατηγορία πιο περίπλοκη είναι ότι έρχεται σε μια στιγμή που η κυβέρνηση προωθεί τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, τον ηγέτη του PKK, ως ειρηνοποιό που θα διαλύσει την κουρδική οργάνωση . Το πρόσωπο του Οτσαλάν, ο οποίος τα τελευταία 26 χρόνια βρίσκεται σε τουρκική φυλακή, θεωρείται από τους πολιτικούς παρατηρητές ως προσπάθεια του Ερντογάν να ζητήσει την υποστήριξη των Κούρδων για μια συνταγματική τροποποίηση που θα αφαιρούσε το όριο της προεδρικής θητείας που διαφορετικά τον εμποδίζει να είναι υποψήφιος ξανά.
Πρόεδρος ισόβια;
Το τουρκικό Σύνταγμα περιορίζει τους προέδρους σε δύο πενταετείς θητείες . Ο Ερντογάν έχει ήδη εκλεγεί τρεις φορές, αλλά δικαιολόγησε την τρίτη του υποψηφιότητα υποστηρίζοντας ότι η πρώτη του θητεία πραγματοποιήθηκε πριν από τις συνταγματικές τροποποιήσεις του 2017 που καθιέρωσαν το σημερινό σύστημα. Εάν αρθεί το όριο της θητείας, θα μπορούσε να εκλεγεί για τέταρτη φορά – και ενδεχομένως και μετά.
Το κύριο εμπόδιο στα σχέδια του Ερντογάν είναι ο Ιμάμογλου, ο οποίος φαίνεται να είναι σημαντικά πιο δημοφιλής από τον επί μακρόν πρόεδρο .
Η ανάκληση του πτυχίου του Ιμάμογλου θεωρήθηκε ευρέως ως προσπάθεια αποκλεισμού του από τις προεδρικές εκλογές και δικαιολογία για την ακύρωση των προκριματικών του RPP στις 23 Μαρτίου. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Τουρκίας, ένας υποψήφιος πρόεδρος πρέπει να είναι πτυχιούχος πανεπιστημίου .
Οι κατηγορίες φαίνεται να έχουν ασκηθεί κατά του Ιμάμογλου με έναν ακόμη πιο φιλόδοξο στόχο: να του απαγορεύσουν να κατέχει οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα, συμπεριλαμβανομένης της δημαρχίας. Αυτό θα έδινε μια τριπλή νίκη για τον Ερντογάν – θα μπορούσε να ανακτήσει τη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης διορίζοντας έναν επιλεγμένο δημόσιο υπάλληλο, να προωθήσει συνταγματικές αλλαγές εκφοβίζοντας τους βουλευτές και να εξαλείψει τον ισχυρότερο αντίπαλό του από οποιαδήποτε μελλοντική προεδρική κούρσα.
Η απόπειρα αρπαγής της εξουσίας και οι παρατάσεις θητείας θα μπορούσαν να μετατοπίσουν το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας από μια ελαττωματική δημοκρατία σε μια « εκλεγμένη δικτατορία » παρόμοια με τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν .
Όχι άλλες ελεύθερες εκλογές;
Ο Ερντογάν λεχει αποδείξει πως είναι ειδικός στην προώθηση λαϊκιστικών πολιτικών και τη χειραγώγηση των μέσων ενημέρωσης και των εκλογικών πρακτικών ενάντια στα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Η αντιμετώπιση αδύναμων αντιπάλων, είτε τυχαία είτε μέσω των χειρισμών του, ήταν το κλειδί για την εκλογική επιτυχία του Ερντογάν τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Υπό την ηγεσία του πρώην ηγέτη του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου , το αντιπολιτευόμενο RPP έχει υποστεί διαδοχικές ήττες στις προεδρικές, κοινοβουλευτικές και δημοτικές εκλογές έναντι του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν.
Ο Ερντογάν αντιμετώπισε για πρώτη φορά μια σοβαρή πρόκληση σε αυτήν την εκλογική φόρμουλα στις προεδρικές εκλογές του 2023 , όταν οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι ο Ιμάμογλου, σε αντίθεση με τον Κιλιτσντάρογλου, ήταν πιο δημοφιλής από τον Ερνογάν.
Σε μια προφανή προσπάθεια του Ερντογάν να εξουδετερώσει αυτή την απειλή πέντε μήνες πριν από τις εκλογές, ένα δικαστήριο καταδίκασε τον Ιμάμογλου σε φυλάκιση 2,5 ετών για προσβολή δημοσίων αξιωματούχων, αφού αποκάλεσε το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο της Τουρκίας «ανόητους». Η απόφαση είναι τώρα υπό έφεση. εάν επικυρωθεί, θα του απαγορεύσει και αυτή να κατέχει δημόσιο αξίωμα.
Αντί να υποστηρίξει τον Ιμάμογλου, ο Κιλιτσντάρογλου επέμεινε να είναι υποψήφιος εναντίον του ίδιου του Ερντογάν το 2023. Αυτή ήταν μια απόκλιση από τις δύο προηγούμενες προεδρικές εκλογές, στις οποίες ο ηγέτης του RPP είχε υποστηρίξει άλλους υποψηφίους. Σε κάθε περίπτωση, ο Κιλιτσντάρογλου έχασε .
Μετά την ήττα, ο Κιλιτσντάρογλου απομακρύνθηκε από την ηγεσία του RPP και ο νέος επικεφαλής του κόμματος υποστηρίζει τον Ιμάμογλου για να είναι υποψήφιος για την προεδρία με δημοτικότητα που ξεπερνά τον Ερντογάν, καθιστώντας τον τον πιο δυνατό υποψήφιο της αντιπολίτευσης εδώ και δύο δεκαετίες.
Η φθίνουσα δημοτικότητα του Ερντογάν
Κατά τη μακρόχρονη διακυβέρνησή του, ο Ερντογάν ακολούθησε μια στρατηγική δύο μερών για να διατηρήσει την εξουσία του: να κερδίσει τις εκλογές για να διεκδικήσει τη νομιμότητα ενώ ταυτόχρονα να εδραιώσει τον έλεγχο με αυταρχικά μέσα, όπως η φυλάκιση δημοσιογράφων και η ονομασία στελεχών της αντιπολίτευσης ως «τρομοκράτες ».
Ωστόσο, οι δημοτικές εκλογές της Τουρκίας το 2024 σηματοδότησαν μια στροφή στην εσωτερική πολιτική. Για πρώτη φορά από το 2002, το JDP του Ερντογάν έπεσε στη δεύτερη θέση, ενώ το αντιπολιτευόμενο RPP αναδείχθηκε το κορυφαίο κόμμα σε ποσοστά ψήφων, εξασφαλίζοντας σημαντικές νίκες τόσο στην Κωνσταντινούπολη – όπου επανεξελέγη ο Ιμάμογλου – όσο και στην Άγκυρα, την πρωτεύουσα της Τουρκίας, όπου ο Μανσούρ Γιαβάς του RPP κέρδισε άλλη μια θητεία.
Ένας σημαντικός παράγοντας στη μείωση της δημοτικότητας του κόμματος του Ερντογάν – και του ηγέτη προσωπικά – είναι η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση της χώρας. Από το 2022, ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού της Τουρκίας κυμάνθηκε γύρω στο 50% , διαβρώνοντας την αγοραστική δύναμη και προκαλώντας μεγάλη διαρροή επιστημόνων καθώς οι ειδικευμένοι Τούρκοι πολίτες αναζητούν καλύτερες ευκαιρίες αλλού.
Η κρίση οφείλεται ευρέως στις οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν , ιδιαίτερα στην επιμονή του στη μείωση των επιτοκίων για την καταπολέμηση του πληθωρισμού – σε αντίθεση με τη συμβατική οικονομική πρακτική.
Παρά την πρόσφατη αντιστροφή της πολιτικής, το νόμισμα της Τουρκίας συνεχίζει να υποτιμάται. Πριν από πέντε χρόνια, ένα δολάριο ΗΠΑ άξιζε 5 τουρκικές λίρες. σήμερα, έχει εκτιναχθεί στις 40 λίρες.
Γιατί στοχοποιείται ο Ιμάμογλου;
Η φυλάκιση δεν είναι μια πρωτόγνωρη τακτική στην Τουρκία για να φιμώσει τα στελέχη της αντιπολίτευσης. Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ο πρώην ηγέτης του φιλοκουρδικού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος, βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα για περισσότερα από οκτώ χρόνια με την κατηγορία της τρομοκρατίας. και ο Ουμίτ Οζντάγκ, ο ηγέτης του ακροδεξιού Κόμματος Νίκης, βρίσκεται στη φυλακή εδώ και δύο μήνες για προσβολή του Ερντογάν και υποκίνηση μίσους .
Και οι δύο άνδρες ήταν σφόδρα εριστικοί για τον Ερντογάν και μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα, αλλά κανένας από τους δύο δεν ήταν πραγματική απειλή για την εξουσία του Ερντογάν.
Αυτό που κάνει τον Ιμάμογλου μοναδικό είναι ότι έχει ευρεία απήχηση σε διάφορα μπλοκ ψηφοφόρων. Μπορεί να προσελκύσει την ψήφο των Κούρδων, ενώ διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με εθνικιστές πολιτικούς με το χάρισμά του και τη δημόσια ομιλία του.
Το πιο σημαντικό, μπορεί να απευθύνεται τόσο σε κοσμικούς όσο και σε ισλαμιστές ψηφοφόρους. Προσελκύει υποστήριξη από ένα κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας που εμμένει στο κοσμικό όραμα που διατύπωσε ο Ατατούρκ. Ταυτόχρονα, όμως, είναι σε θέση να προσελκύσει και θρησκευτικούς ψηφοφόρους, όπως με την δημόσια απαγγελία στίχων του Κορανίου .
Αυτή η ικανότητα να ενώνει διάφορες εκλογικές περιφέρειες βοήθησε τον Ιμάμογλου να νικήσει το κόμμα του Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη δύο φορές το 2019 – μετά την πρώτη ήττα, ο Ερντογάν αρνήθηκε να αποδεχτεί το αποτέλεσμα και το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο ακύρωσε τις εκλογές.
Η επανεκλογή του Ιμάμογλου ως δήμαρχος της Πόλης το 2024 εδραίωσε τη φήμη του ως ο κορυφαίος πολιτικός που θα μπορούσε να νικήσει τον Ερντογάν στην κάλπη.
Η τελευταία σύλληψη του δημοφιλούς πολιτικού έχει πυροδοτήσει διαμαρτυρίες σε πολλές πόλεις, ένα σπάνιο φαινόμενο στην Τουρκία την τελευταία δεκαετία. Συνέπεσε επίσης με πτώση 7% στο τουρκικό χρηματιστήριο , καθώς οι επενδυτές φαινομενικά το είδαν ως σήμα πολιτικής αστάθειας.
Όμως, όπως έδειξαν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, η λαϊκή υποστήριξη από μόνη της μπορεί να μην είναι αρκετή για να φτάσει στην προεδρία ο Iμάμογλου – πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει δικαστικές και άλλες προσπάθειες για να τον κρατήσει εντός των ψηφοδελτίων για τις επόμενες προεδρικές εκλογές.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Εκρέμ Ιμάμογλου: Επεισόδια στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης – «Η Τουρκία θα νικήσει»
