«Σύνδρομο ξεχασμένου μωρού»: Ο εφιάλτης κάθε γονιού και το παράδειγμα των ΗΠΑ

10/05/2023 11:52

Η τραγωδία στην Άρτα φωτίζει το λεγόμενο «Σύνδρομο ξεχασμένου μωρού», που σύμφωνα με τους ειδικούς υπάρχει και είναι ο χειρότερος εφιάλτης κάθε γονέα. Οι αστοχίες μνήμης, τα περιστατικά στις ΗΠΑ και οι συμβουλές των ειδικών

Ακόμη και οι πιο προσεκτικοί γονείς μπορούν να κάνουν ένα μοιραίο λάθος. Το «σύνδρομο ξεχασμένου μωρού» ή μοιραία απόσπαση της προσοχής, εμφανίζεται όταν ένας γονέας εγκαταλείπει το παιδί του στο αυτοκίνητο, συνήθως λόγω βραχυπρόθεσμης υπερφόρτωσης μνήμης ή υπερβολικής εξάντλησης. Κάθε χρόνο στις ΗΠΑ αλλά και σε άλλες χώρες του κόσμου, βρέφη που έχουν ξεχαστεί σε οχήματα, καταλήγουν από θερμοπληξία ή υπερθερμία, σε ένα φαινόμενο που οι ειδικοί αποδίδουν σε πολλαπλούς παράγοντες.

Γονείς ή φροντιστές μπορεί να «ξεχάσουν» βρέφη και παιδιά λόγω μίας αλλαγής στη συνήθη ρουτίνα, λόγω μεγάλου στρες, ακραίας εξάντλησης ή ακόμη και όταν το μωρό ή το παιδί κοιμάται στο αυτοκίνητο επομένως είναι σιωπηλό, σημειώνει η Μπελίντα Τζόις, νοσηλεύτρια, μαία και συγγραφέας του βιβλίου «Survive and Enjoy your Baby».

Τι είναι το σύνδρομο ξεχασμένου μωρού;

Το «σύνδρομο ξεχασμένου μωρού» συμβαίνει όταν οι γονείς αφήνουν κατά λάθος ένα μωρό ή μικρό παιδί σε ένα κλειδωμένο αυτοκίνητο, με συχνά τραγικά αποτελέσματα. Εμφανίζεται συχνά όταν οι γονείς εστιάζουν σε μελλοντικές εργασίες αντί στη δεδομένη χρονική στιγμή, νοοτροπία που μπορεί να αποβεί μοιραία για ένα ήσυχο ή κοιμισμένο μωρό. Δεν υπάρχει σταθερό προφίλ του γονέα που ξεχνά το παιδί του στο αυτοκίνητο. Το «σύνδρομο» επηρεάζει γονείς απο κάθε φυλή, φύλο, εισόδημα, μορφωτικό επίπεδο και ιδιοσυγκρασία. Το να ξεχάσει ένας γονιός το παιδί του συμβαίνει πιο συχνά όταν ο γονέας έχει μια αλλαγή στη ρουτίνα του ή όταν κάνει πολλές εργασίες αυτόματα, χωρίς σκέψη.

Οι γονείς που δεν πηγαίνουν συνήθως το παιδί τους στον παιδικό σταθμό ή σε μπέιμπι σίτερ κάνουν την ίδια διαδρομή από και προς τη δουλειά κάθε μέρα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο γονιός κάνει τη συνηθισμένη διαδρομή χωρίς να το σκεφτεί. Το να κάνεις μια εργασία χωρίς σκέψη ονομάζεται «κινητική μνήμη».

Όταν κάνουμε μια δραστηριότητα χρησιμοποιώντας την εν λόγω μνήμη, απελευθερώνεται χώρος στον εγκέφαλό για να σκεφτούμε μελλοντικές εργασίες. Ένα ήσυχο μωρό ή ένα μικρό παιδί στο πίσω κάθισμα θα μπορούσε εύκολα να ξεχαστεί από έναν γονέα που έχει «φύγει» από τη στιγμή και επικεντρώνεται στο μέλλον και τις υποχρεώσεις που καλείται να φέρει εις πέρας.

Ενώ το 56% των θανάτων από θερμοπληξία σε αυτοκίνητα (hot car deaths) συμβαίνει όταν στοργικοί γονείς αφήνουν τα παιδιά στο αυτοκίνητο, υπάρχουν και άλλοι τρόποι με τους οποίους ένα παιδί μπορεί να πεθάνει σε ένα όχημα. Στο 28% των περιπτώσεων, το παιδί απέκτησε πρόσβαση σε ένα όχημα χωρίς να το γνωρίζει ο γονέας και είχε ατύχημα, σύμφωνα με στοιχεία.

Ο εφιάλτης κάθε γονέα

Για την Kρίστι Ριβς, η 25η Μαΐου του 2011 ήταν όπως κάθε άλλη μέρα στο σπίτι, εκτός από το γεγονός ότι το μωρό της κοιμόταν υπερβολικά. Ο σύζυγός της, Mπρετ Καβαλιέρο,ετοιμαζόταν για να πάει την ενός έτους κόρη τους, Σοφία Ρέιν «Ρέι Ρει» Καβαλιέρο στον παιδικό σταθμό, ενώ εκείνη θα συμμετείχε σε μία τηλεδιάσκεψη από το σπίτι.

Η μέρα ωστόσο κατέληξε σε μία ανείπωτη τραγωδία, μία σκηνή που επαναλαμβάνεται συνεχώς στο μυαλό της Ριβς καθώς θυμάται το ατύχημα που στοίχισε τη ζωή του παιδιού της λίγο μετά τα πρώτα του γενέθλια. «Λέω στους ανθρώπους ότι ήταν η αδελφή ψυχή μου», λέει η Ριβς, από το Όστιν του Τέξας για την κόρη της. «Ξέρω ότι αυτό ακούγεται τόσο κλισέ, αλλά ήταν πραγματικά το τέλειο παιδί..»

Εκείνη την ημέρα η Ριβς ξύπνησε και αφού τάισε τη «Ρέι Ρέι» την ετοίμασε για το βρεφονηπιακό σταθμό. «Πήγα έξω στο φορτηγό όπως έκανα συνήθως, την έβαλα στο κάθισμα του αυτοκινήτου της και της έδωσα ένα φιλί», θυμάται. «Τους είπα ότι τους λάτρευα. Της έδωσα ένα φιλί και έδωσα ένα φιλί στον [σύζυγό μου] επίσης. Άρχισε να οδηγεί και υπέθεσα ότι θα ήταν μια κανονική μέρα. Ξεκίνησε χαοτικά, αλλά κατά τα άλλα έδειχνε φυσιολογική»

Η Ριβς επέστρεψε στο σπίτι όπου άρχισε να ετοιμάζει τα πράγματά της για ένα επερχόμενο επαγγελματικό ταξίδι. Αργότερα θα οδηγούσε για να πάρει τον σύζυγό της Μπρετ από το γραφείο του και να γευματίσουν μαζί, κάτι που έκανε το ζευγάρι κάθε φορά που η Ριβς ταξίδευε για επαγγελματικούς λόγους, είπε. Στη 1:15 μ.μ., η Ριβς συναντήθηκε με τον σύζυγό της.

«Μιλούσαμε για το πόσο όμορφη φαινόταν η κόρη μας εκείνη την ημέρα και πώς η δασκάλα της θα ήταν τόσο ενθουσιασμένη να τη δει», είπε η Ριβς. «Είχε πάει στο μάθημα ντυμένη κάμπια. Φορούσε το φόρεμα που της είχε δώσει η δάσκαλα της για τα γενέθλιά της». Ενώ το ζευγάρι μιλούσε, η Ριβς μπήκε σε ένα πάρκινγκ εστιατορίου και όπως είπε είχε παρατηρήσει πόσο ήσυχος έγινε ο σύζυγός της όταν άρχισαν να μιλάνε για την κόρη τους.

«Δεν έσβησα καν το αυτοκίνητο και μου είπε, “Πάμε πάλι στο γραφείο. Παρακαλώ γύρνα αμέσως πίσω στο γραφείο”, θυμάται η Ριβς. «Νόμιζα ότι είχε ξεχάσει κάτι και είπα: «Εντάξει, ο,τι πεις». Μπήκα στο αυτοκίνητο, έφτασα στο κόκκινο φανάρι και μου είπε: «Πέρνα το φανάρι». «Τον ρώτησα τι συμβαίνει; και είπε: «Δεν θυμάμαι να πήγα την Ρέι Ρέι στον παιδικό σταθμό σήμερα το πρωί».

Πανικόβλητη, η Ριβς είπε ότι έτρεχε γρήγορα, άναψε φώτα πορείας, οδηγούσε στο πεζοδρόμιο και εκανε τα πάντα για να επιστρέψει στο γραφείο του συζύγου της. Στο δρόμο, το ζευγάρι τηλεφώνησε στο κέντρο ημερήσιας φροντίδας της μικρής, το οποίο επιβεβαίωσε ότι το παιδί δεν ήταν στην τάξη. Η Ριβς είπε ότι ο σύζυγός της τηλεφώνησε στον διευθυντή του, ζητώντας του να ελέγξει το φορτηγό του. Στη συνέχεια κάλεσε τις πρώτες βοήθειες που έφτασαν στο σημείο της τραγωδίας.

Η «Ρέι Ρέι», που είχε μείνει επί ώρες στο πίσω κάθισμα, είχε απομακρυνθεί από το φορτηγό και δεν αντιδρούσε. Η θερμοκρασία εκείνη την ημέρα ήταν περίπου 35 βαθμοί Κελσίου. Η μικρή έμεινε στο φορτηγό από τις 10:30 π.μ. μέχρι τις 13:27 περίπου. σύμφωνα με τα αρχεία, είπε η Ριβς. «Απλώς θυμάμαι ότι ούρλιαξα στην κυρία από την άμεση δράση ότι τα χείλη της ήταν μοβ». Μέχρι να φτάσει το ασθενοφόρο 13 λεπτά αργότερα, έκαναν τα πάντα για να την επαναφέρουν. Η Ρέι Ρέι διασωληνώθηκε, αλλά ήταν πολύ αργά.

Μία ώρα και 19 λεπτά μετά την πρώτη κλήσηστις πρώτες βοήθειες δηλώθηκε νεκρή από θερμοπληξία. Ήταν ένα από τα 33 παιδιά που είχαν πεθάνει εκείνη τη χρονιά «ξεχασμένα» σε αυτοκίνητα, σύμφωνα με το Τμήμα Μετεωρολογίας και Κλιματικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Σαν Χοσέ.

«Όταν ανακοίνωσαν την ώρα του θανάτου ένιωσα ότι η ψυχή μου έφυγε από το σώμα μου», είπε η Ριβς κλαίγοντας. «Ένιωθα σαν να κοιτούσα κάτω από το ταβάνι του δωματίου όλα όσα συνέβαιναν. Ήταν σαν να έβλεπα μια πολύ κακή ταινία, αλλά τότε, δεν ήταν ταινία, ήταν η ζωή μου». Ο Μπρετ Καβαλιέρο είχε τεθεί υπό κράτηση από την αστυνομία του Ώστιν για ανάκριση. «Δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να την αποχαιρετήσει», είπε η Ριβς. «Έφτασε στο νοσοκομείο γύρω στις 3:30, 4:00 μ.μ. Στην πραγματικότητα διαλύθηκε και έχασε το μυαλό του. Έπρεπε να του δώσουν φάρμακα εκεί και να τον ναρκώσουν»

Ο εισαγγελέας και ο ντετέκτιβ ανθρωποκτονιών συνέστησαν να μην κατηγορηθεί ο Καβαλιέρο με βάση τα στοιχεία της έρευνας. Παρά το γεγονός ότι ο Καβαλιέρο ήταν εκείνος που ξέχασε τον Ρέι Ρέι στο όχημα, οδηγώντας τελικά στο θάνατό της, η Ριβς είπε ότι δεν τρέφει άσχημα συναισθήματα για τον σύζυγό της. «Συνειδητοποίησα αμέσως ότι ήταν ένα ατύχημα, ένα ατύχημα που θα μπορούσα να το κάνω εξίσου εύκολα», είπε

«Στα χρόνια από τότε, ναι, νιώθω θλίψη, όχι τόσο λόγω του ατυχήματος, αλλά επειδή η παράπλευρη ζημιά που προκαλεί η μετατραυματική διαταραχή (PTSD) είναι πολύ απογοητευτική, σπαρακτική, εξουθενωτική μερικές φορές. Κατέστρεψε ολόκληρο τον κόσμο μας, τις θέσεις εργασίας και τα οικονομικά μας , τις σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους μας. Τα άσχημα συναισθήματα κορυφώνονται τον Μάιο κάθε χρόνο λόγω της γιορτής της μητέρας, των γενεθλίων της και στη συνέχεια της ημέρας που έφυγε, μαζί με την έναρξη της περιόδου αιχμής της θερμοπληξίας»

«Κάναμε κάθε μάθημα για γονείς επειδή φοβόμασταν μέχρι θανάτου. Μας έμαθαν πώς να κρατάμε ένα μωρό, να ταΐζουμε ένα μωρό, να το κοιμίζουμε με ασφάλεια, να το αλλάζουμε, αλλά ποτέ κανείς δεν μας είπε για το «Σύνδρομο του Ξεχασμένου Μωρού». καταλήγει.

Ένα «Σύνδρομο» όχι τόσο σπάνιο

Το ερώτημα φαίνεται ακατανόητο. Πώς θα μπορούσε ένας γονιός να ξεχάσει το δικό του παιδί μέσα στο αυτοκίνητό του; Ο Ντέιβιντ Ντάιαμοντ, καθηγητής ψυχολογίας, μοριακής φαρμακολογίας και φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα, λέει στο ABC News ότι επιστημονικές μελέτες του εγκεφάλου αποδεικνύουν ότι το «Σύνδρομο του Ξεχασμένου Μωρού» υπάρχει στην πραγματικότητα.

«Συμβαίνει όταν ο γονέας χάνει εντελώς την επίγνωση ότι το παιδί του είναι στο αυτοκίνητο», εξηγεί. «Είναι το σύστημα συνήθειας του εγκεφάλου μας. Σου επιτρέπει να κάνεις πράγματα χωρίς να το σκεφτείς. Αυτό το σχέδιο που έχουμε να σταματήσουμε μια συνήθεια φαίνεται να καταστέλλεται. Χάνουμε την επίγνωση του σχεδίου μας να διακόψουμε αυτή τη συνήθεια. Αυτά τα διαφορετικά συστήματα εγκεφάλου ανταγωνίζονται»

Ο ίδιος μελετά το «Σύνδρομο του Ξεχασμένου Μωρού» από το 2004. Υπηρέτησε ως ειδικός μάρτυρας όταν οι γονείς αντιμετωπίζουν κατηγορίες για ανθρωποκτονία από αμέλεια, ή δολοφονία σε παιδικούς θανάτους από θερμοπληξία.

Με βάση την έρευνά του, έχει αναπτύξει μια υπόθεση για το πώς συμβαίνουν οι λεγόμενες τραγωδίες «hot car deaths». Eξηγεί ότι όταν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ του «συστήματος μνήμης συνήθειας» του εγκεφάλου και του «συστήματος μνήμης προοπτικής» του εγκεφάλου και το σύστημα μνήμης συνήθειας αναλαμβάνει, τότε μπορεί να εμφανιστεί το Σύνδρομο του Ξεχασμένου Μωρού.

Όταν γονείς όπως ο Μπρετ Καβαλιέρο ξεχνούν να αφήσουν τα παιδιά τους στον παιδικό σταθμό, είναι συνήθως επειδή δεν είναι μέρος της καθημερινότητάς τους. Έτσι οι γονείς πρέπει να ασκήσουν το μελλοντικό τους σύστημα μνήμης. Υπό συνθήκες στέρησης ύπνου ή άγχους, οι γονείς μπορούν να κάνουν προεπιλογή επαναλαμβανόμενων ενεργειών. Για παράδειγμα, μια συνηθισμένη οδήγηση από το σπίτι στη δουλειά, αντί για το σπίτι στον παιδικό σταθμό, εκτελείται αυτόματα, εξήγησε.

Στατιστικά στοιχεία

Σύμφωνα με το Τμήμα Μετεωρολογίας και Κλιματικής Επιστήμης του Κρατικού Πανεπιστημίου του Σαν Χοσέ, ένα παιδί που «ξεχάστηκε» ή που το άφησε ακούσια ο φροντιστής του/της αντιπροσωπεύει το 54% του μέσου όρου των θανάτων σε «καυτά αυτοκίνητα» μεταξύ των παιδιών των ΗΠΑ. Από τα 677 παιδιά που πέθαναν από θερμοπληξία σε οχήματα από το 1998, τα 354 ήταν ηλικίας 1 έτους ή μικρότερα.

Οι θανατοι παιδιών απο θερμοπληξία σε αυτοκίνητα το 2022 ήταν 33. Μέχρι στιγμής το 2023, έχουν αναφερθεί δύο θάνατοι. Κατά μέσο όρο, 38 παιδιά κάτω των 15 ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από θερμοπληξία αφού μένουν σε ένα όχημα. Σχεδόν κάθε πολιτεία έχει βιώσει τουλάχιστον έναν θάνατο από το 1998.

Ο Ντάιαμοντ προτείνει στους γονείς να κρατούν κάτι στο μπροστινό κάθισμα κάθε φορά που το παιδί τους βρίσκεται στο πίσω κάθισμα του οχήματος, είτε είναι ένα σημείωμα είτε κάποιο είδος αντικειμένου, είπε. Επιπλέον, η άμεση επικοινωνία με τον πάροχο ημερήσιας φροντίδας είναι καθοριστική. «Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να επικοινωνούν με τους γονείς εάν το παιδί δεν φτάσει στην ώρα του».

Χρόνια μετά το θάνατο της κόρης της, η Κρίστι Ριβς έχει αφιερώσει τη ζωή της στην ευαισθητοποίηση σχετικά με την παιδική θερμοπληξία σε οχήματα μέσω του οργανισμού της, Ray Ray’s Pledge. Την 1η Σεπτεμβρίου του 2015, ο «Νόμος της Ρέι Ρέι» ψηφίστηκε στο Τέξας, ο οποίος θα επιβάλλει στα νοσοκομεία σε όλη την πολιτεία να εκπαιδεύουν τους νέους γονείς σχετικά με τους κινδύνους των ατυχημάτων και θανάτων που σχετίζονται με τα αυτοκίνητα.

Τα νοσοκομεία μοιράζουν φυλλάδια και μπρελόκ με αρκουδάκια σε μητέρες και πατέρες ως υπενθύμιση ότι δεν οδηγούν μόνες στο αυτοκίνητο. Σήμερα, η Ριβς είναι μητέρα 3χρονων δίδυμων κοριτσιών. Για να διασφαλίσει ότι οι κόρες της θα φτάσουν με ασφάλεια στο σχολείο ή στο σπίτι, χρησιμοποιεί μια εφαρμογή Android που ονομάζεται «Mom I Am Here», η οποία κυκλοφόρησε σε πραγματικό χρόνο κατά τη διάρκεια της συνέντευξής της στο ABC News.

Η εφαρμογή στέλνει πολλές υπενθυμίσεις και διαθέτει μια αυτοματοποιημένη λειτουργία γραπτών μηνυμάτων, η οποία ειδοποιεί τις επαφές σας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Επιτρέπει επίσης στον άλλο οδηγό να στείλει μια επιβεβαίωση ότι το παιδί έχει παραληφθεί ή αποβιβαστεί, εξήγησε. Η Ριβς προτρέπει τους γονείς να χρησιμοποιούν συστήματα συναγερμού στα smartphone τους ως δίχτυα ασφαλείας, τονίζοντας ότι η θερμοπληξία και το σύνδρομο ξεχασμένου μωρού μπορεί να αποτελέσουν κίνδυνο για οποιονδήποτε.