PLUS
Το ετήσιο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Έρευνας για τη Στέγαση (European Network of Housing Research—ENHR) θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα μεταξύ 27 και 30 Αυγούστου στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Πρόκειται για συνέδριο που γίνεται εδώ και περισσότερα από 30 χρόνια και συγκεντρώνει ειδικούς στα ζητήματα κατοικίας από πολλές χώρες και εκτός Ευρώπης. Στη φετινή διοργάνωση θα συμμετάσχουν 350 περίπου σύνεδροι από 40 χώρες.
Ο τίτλος του φετινού συνεδρίου είναι ‘Housing for the NextEuropean Social Model’ (Η Κατοικία στο Νέο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Μοντέλο). Αυτό παραπέμπει, αφενός, στο παραδοσιακό κοινωνικό μοντέλο που αναπτύχθηκε από τις μεγαλύτερες Ευρωπαϊκές χώρες στην προσπάθεια να ανοικοδομήσουν κοινωνίες με περισσότερη ευμάρεια και δικαιοσύνη μετά τις μεγάλες καταστροφές που είχαν επιφέρει με τον πόλεμο ο φασισμός και ο ναζισμός σε ολόκληρη την ήπειρο. Στην προσπάθεια αυτή —που ενσάρκωσε το κράτος πρόνοιας— η στέγαση έπαιξε κεντρικό ρόλο διασφαλίζοντας τη βάση για αξιοπρεπή επίπεδα διαβίωσης.
Από τις δεκαετίες του 1970 και 1980 τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Η οικονομική μεγέθυνση και η κοινωνική διάχυση τηςευμάρειας κατά τις τρεις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, η αλλαγή συσχετισμών μεταξύ των κοινωνικών στρωμάτων με τη μεγάλη αύξηση των ενδιάμεσων κατηγοριών και η βαθμιαία επικράτηση νεοφιλελεύθερων απόψεων και πολιτικών κατευθύνσεων, οδήγησαν στη σταδιακή απίσχναση των προνοιακών πολιτικών. Η προσφορά στέγασης υπέφερε περισσότερο από όλες τις άλλες κοινωνικές παροχές μέσα από τις πολιτικές μονομερούς στροφής στην ιδιοκατοίκηση, κάτι που τελικώς οδήγησε στην απομείωση της λειτουργίας της στέγασης ως κοινωνικού δικαιώματος. Έτσι, μέσα από την αυξανόμενη εμπορευματοποίηση και την αναγωγή της σε βασικό αντικείμενο χρηματιστηριακών συναλλαγών, η κατοικία μετατράπηκε από εργαλείο αναδιανεμητικής δικαιοσύνης στην ακμή του κράτους πρόνοιας, σε θεμέλιο οικοδόμησης των νέων διευρυμένων κοινωνικών ανισοτήτων με βάση τις όλο και πιο άνισες ακίνητες περιουσίες και την επέκταση του τομέα ιδιωτικής ενοικίασης χωρίς κοινωνικά προστατευτικές ρυθμίσεις.
Την αντιμετώπιση των αυξανόμενων κοινωνικών ανισοτήτων για τα Ευρωπαϊκά συστήματα στέγασης περιπλέκουν νέες προκλήσεις, όπως η σημαντική γήρανση του πληθυσμού, οι αλλαγές στη δομή των νοικοκυριών και στο ρόλο της οικογένειας, αλλά και το αυξημένο ειδικό βάρος των μεταναστευτικών ομάδων που κατέστησαν πιο περίπλοκα τα δημογραφικά, πολιτισμικά και κοινωνικά σχήματα του γηγενούς πληθυσμού.
Οι στεγαστικές ανάγκες που δημιούργησε η οικονομική κρίση και οι δυσκολίες που συνδέονται με τις ανάγκες των προσφυγικών ομάδων, ώθησαν ορισμένες χώρες και ορισμένους Ευρωπαϊκούς θεσμούς να επανεξετάσουν τις στεγαστικές πολιτικές τους. Ωστόσο, κάποιες άλλες χώρες κινήθηκαν σε αντίθετη κατεύθυνση και υιοθέτησαν μέτρα που υπονομεύουν την κοινωνική αλληλεγγύη, αφήνοντας έδαφος στην ανάπτυξη εθνικιστικών και ξενοφοβικών κινημάτων, ξεχνώντας ότι το σύγχρονο Ευρωπαϊκό οικοδόμημα δημιουργήθηκε ως ανάχωμα στους λόγους που οδήγησαν στους δύο καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους.
Σε αυτό το συνέδριο αναζητώνται τρόποι με τους οποίους η στέγαση μπορεί να αποτελέσει μέρος ενός νέου Ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου και στεγαστικές πολιτικές που μπορούν να οδηγήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Αναζητώνταιαπαντήσεις όχι μόνο με αναφορά στους τρόπους με τους οποίους κεντρικές κυβερνήσεις και βασικοί στεγαστικοί φορείς αντιμετωπίζουν ή σχεδιάζουν να αντιμετωπίσουν τα σχετικά προβλήματα, αλλά και με τις κοινωνικά καινοτόμες λύσεις και ιδέες που εμφανίζονται σε διάφορες περιφέρειες της Ευρώπης αναζητώντας λύσεις σε ορισμένα από το πιο πιεστικά σημερινά στεγαστικά προβλήματα.
Οι κεντρικές συνεδρίες —που συνδέονται άμεσα με το θέμα του φετινού συνεδρίου— αφορούν τη θεματική “Στέγαση και το νέο προνοιακό μοντέλο” το πρωί της 29/08 (9:00-10:30) και το απόγευμα της ίδιας μέρας (16:00-17:30) τις θεματικές “Αστεγίακαι στεγαστική αποστέρηση” και “Ενέργεια και προνοιακέςπολιτικές για την κατοικία”. Στις 30/08 (11:30-13:00) η τελευταία κεντρική συνεδρία αφορά τις επιπτώσεις που έχει η “Αναγωγή της κατοικίας σε αντικείμενο χρηματιστηριακών συναλλαγών“. Όπως γίνεται σε κάθε συνέδριο του ENHR, η πρώτη κεντρική συνεδρία (28/08, 11:00-12:30) είναι αφιερωμένη στην παρουσίαση του τοπικού πλαισίου (Αθήνα) και των ζητημάτων στέγασης που το διακρίνουν.
Ο βασικός κορμός του συνεδρίου δομείται από τις πάγιες Ομάδες Εργασίας του ENHR και οι επιμέρους συνεδρίες συνδέονται με τη θεματική της καθεμιάς. Ενδεικτικά περιλαμβάνονται οι θεματικές: Κατοικία και κοινωνική θεωρία, Προβληματικές αστικές γειτονιές, Ενεργειακή αποτελεσματικότητα και περιβαλλοντική βιωσιμότητα της κατοικίας, Κατοικία και συνθήκες ζωής των υπερηλίκων, Κατοικία και πρόσφυγες, Οικονομικά της κατοικίας, Στέγαση στις αναπτυσσόμενες χώρες, Αγορές γης και πολιτικές κατοικίας, Η αγορά της βραχυχρόνιας μίσθωσης, Εθνοτικέςμειονότητες και κατοικία, Κοινωνική κατοικία και παγκοσμιοποίηση, Κατοικία και κοινωνική ανάμιξη στις γειτονιές των πόλεων, Ζητήματα κατοικίας στη Νότια Ευρώπη, κ.ά.
