PLUS
Ένα «εξαιρετικά έντονο» σύννεφο σκόνης από τη Σαχάρα διασχίζει την Ευρώπη κάνοντας την ατμόσφαιρα μουντή και αποπνικτική και σκεπάζοντας αυτοκίνητα και παράθυρα.
Το νέο σύννεφο αφρικανικής σκόνης, το οποίο έχει ξεκινήσει από τις 6 Απριλίου 2024, είναι το τρίτο του είδους του που φτάνει στην Ευρώπη τις τελευταίες εβδομάδες.
Το νέφος της σκόνης ταξιδεύει στο μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας για να φτάσει στη νοτιοανατολική Γαλλία, τη Γερμανία και τη νοτιοανατολική γωνία της Βρετανίας, σημειώνει το Skynews.
Έκανε τους ουρανούς μουντούς και πολύχρωμα τα ηλιοβασιλέματα σε πολλές περιοχές, αφήνοντας μεγάλες ποσότητες σκόνης σε αυτοκίνητα και παράθυρα.
Έφερε όμως ακόμα ατμοσφαιρική ρύπανση από μικροσκοπικά σωματίδια «PM10» – τα οποία είναι αρκετά μικρά ώστε να τα εισπνέουν οι κάτοικοι – παραβιάζοντας το όριο ασφαλείας της ΕΕ σε ορισμένες περιοχές.
Οι άνθρωποι στη νότια και ανατολική Ισπανία ανέπνεαν έναν ιδιαίτερα βρώμικο αέρα, με ορισμένους σταθμούς να καταγράφουν συγκεντρώσεις PM10 τέσσερις φορές πάνω από το επιτρεπόμενο όριο.
Η έκθεση σε αυξημένα επίπεδα PM10 μπορεί να έχουν διάφορες επιπτώσεις στην υγεία, με την πυροδότηση κρίσεων άσθματος ή αλλεργιών και την επιδείνωση ορισμένων αναπνευστικών και καρδιαγγειακών νόσων, κυρίως στα ευάλωτα άτομα (έγκυοι, παιδιά, ηλικιωμένοι, ανοσοκατεσταλμένοι).
Europe is no stranger to ‘yellow skies’ when high quantities of #SaharanDust are transported across our continent
Data from #Copernicus helps track dust clouds and forecast and assess their impact on #AirQuality 😷 pic.twitter.com/BIp7Hb9UUb
— Copernicus EU (@CopernicusEU) April 7, 2024
Τα αιωρούμενα σωματίδια αποτελούν μία σημαντική παράμετρο ατμοσφαιρικής ρύπανσης με επιδράσεις τόσο στην υγεία, όσο και στο περιβάλλον (κλιματική αλλαγή, μείωση της ορατότητας, φθορά μνημείων, κ.ά.). Τα αιωρούμενα σωματίδια της ατμόσφαιρας μπορεί να είναι πρωτογενή (εκπέμπονται από συγκεκριμένες πηγές) ή δευτερογενή, σχηματίζονται στην ατμόσφαιρα από πρόδρομους αέριους ρύπους (SO2, NOX, NH3, VOC και NMVOC). Από πλευράς χημικής σύστασης, αποτελούνται από μία ανόργανη φάση (στερεό ανόργανο υλικό, υδατοδιαλυτά ανόργανα άλατα, στοιχειακός άνθρακας κ.ά.) και μία οργανική φάση (οργανικός άνθρακας). Η αναλογία οργανικού και ανόργανου υλικού στη συνολική μάζα των αιωρούμενων σωματιδίων εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως την προέλευσή τους, τις ατμοσφαιρικές συνθήκες και το μέγεθός τους. Έτσι, σε ρυπασμένες αστικές περιοχές, τα μικρά σωματίδια (<2.5 μm) μπορεί να περιέχουν μέχρι και 40% άνθρακα, ενώ τα μεγάλα (>2.5 μm) είναι, κυρίως, ανόργανα (πυριτικά άλατα, εδαφικής προέλευσης ενώσεις του Al και του Ca, κ.ά.).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Copernicus: Νέο κύμα σκόνης από την Σαχάρα πλήττει την δυτική Ευρώπη – Πότε ξεκινά
Η ποιότητα αέρα στη νότια Ευρώπη επηρεάζεται από σύννεφο σκόνης από Σαχάρα
Τέλος, τα θαλάσσια αεροζόλ είναι άλατα NaCl και (NH4)2SO4. Τα αιωρούμενα σωματίδια, ιδίως τα μικρά, έχουν πολύ μεγάλη ενεργό επιφάνεια που ευνοεί την προσρόφηση συστατικών από την αέρια φάση. Η προσρόφηση οργανικών τοξικών ενώσεων (π.χ. πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων, πολυχλωριωμένων διφαινυλίων, κ.ά.) αυξάνει την επικινδυνότητά τους [1, 2].
Οι επιδημιολογικές έρευνες έχουν τεκμηριώσει την ύπαρξη συσχέτισης ανάμεσα στις ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις των σωματιδίων PM10 και PM2.5 με βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιδράσεις στην υγεία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, αύξηση της συγκέντρωσης των PM10 κατά 10 μg/m3 προκαλεί σημαντική αύξηση της συχνότητας εμφάνισης πρόωρων θανάτων (0.5-1.5% το χρόνο για βραχυχρόνια έκθεση και μέχρι 5% για μακροχρόνια έκθεση). Αντίστοιχα, για κάθε επιπλέον 1 μg PM2.5 στον αέρα, ο αριθμός των πρόωρων θανάτων αυξάνεται κατά 0.6-1.6% το χρόνο.
Η έκθεση σε PM10 συνοδεύεται κυρίως από επιδράσεις στο αναπνευστικό σύστημα, ενώ η έκθεση σε PM2.5 από επιδράσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα. Για τα PM2.5 δεν υπάρχει τιμή κατωφλίου, κάτω από την οποία δεν αναμένεται βλάβη στην υγεία σε κάποια ευαίσθητη ομάδα πληθυσμού
Μέχρι σήμερα, η Ε.Ε. έχει θεσπίσει όρια ποιότητας του αέρα μόνον για τα PM10 (Οδηγία 1999/30/EK). Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιβάλλοντος (EEA), τα ποσοστά του αστικού πληθυσμού που εκτέθηκε σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από το 24ωρο όριο (50 µg/m3 που επιτρέπεται να ξεπερασθεί το πολύ 35 μέρες το χρόνο) κυμάνθηκαν μεταξύ 23% και 45% την περίοδο 1997-2004. Οι σημαντικές μειώσεις που έγιναν στις εκπομπές των πρόδρομων αέριων ρύπων και των πρωτογενών εκπομπών σωματιδίων κατά την περίοδο 1990-2004 (περίπου 45%) δεν αντικατοπτρίζονται στις παρατηρούμενες συγκεντρώσεις των PM10, οι οποίες παραμένουν αμετάβλητες από το 1997, που άρχισαν συστηματικά να παρακολουθούνται, μέχρι το 2004 [1]. Σε επικείμενη Οδηγία της Ε.Ε. για τα PM2.5 προβλέπεται ετήσιο όριο ίσο με 25 μg/m3.
Στις ΗΠΑ, η EPA έχει θέσει όρια, τόσο για τα PM10 (50 μg/m3 – μέση τιμή 3ετίας), όσο και για τα PM2.5 (15 μg/m3 μέση τιμή 3ετίας, 65 μg/m3 – 24ωρη τιμή, μέση τιμή 3ετίας για το 98ο εκατοστημόριο). Το 2006, η EPA επρόκειτο να αναθεωρήσει το ετήσιο όριο των 15 μg/m3 προς χαμηλότερη τιμή, κάτι το οποίο τελικά δεν έγινε για οικονομικούς λόγους (σύμφωνα με εκτιμήσεις, μείωση του ορίου στα 14 μg/m3, θα απαιτούσε επιπλέον 2.5 δις δολάρια μέχρι το 2020).
Τα βαρέα μέταλλα όπως και όλα σχεδόν τα χημικά στοιχεία αποτελούν συστατικά των αιωρούμενων σωμα¬τιδίων προερχόμενα από φυσικές πηγές (εδαφική σκόνη), ή/και από ανθρωπογενείς εκπομπές. Για τα βαρέα μέταλλα που η πρόσληψή τους με την αναπνοή εγκυμονεί κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία, η Ε.Ε. έχει θεσπίσει όρια σε ό,τι αφορά τη συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα
Το τρίτο σύννεφο αφρικανικής σκόνης σε λίγες εβδομάδες
Πρόκειται για το τρίτο σύννεφο αφρικανικής σκόνης στην Ευρώπη με την Υπηρεσία Παρακολούθησης Ατμόσφαιρας Copernicus (CAMS) της ΕΕ να το χαρακτηρίζει «εξαιρετικά έντονο».
Τα δύο προηγούμενα σύννεφα σκόνης παρέμειναν κυρίως νοτιότερα, πάνω από τη Μεσόγειο και τη νότια Ευρώπη, αν και ορισμένα υπολείμματα βρέθηκαν σε αυτοκίνητα βόρεια ως τη Σκανδιναβία τον Μάρτιο.
Ο Mark Parrington, ανώτερος επιστήμονας στο CAMS, είπε ότι το τρέχον σύννεφο σκόνης είναι μέρος του ίδιου μοτίβου που έφερε επίσης ζέστη στη δυτική Ευρώπη τις τελευταίες ημέρες.
«Αν και δεν είναι ασυνήθιστο σκόνη της Σαχάρας να φτάνει στην Ευρώπη, έχει σημειωθεί αύξηση στην ένταση αλλά και τη συχνότητα τέτοιων επεισοδίων τα τελευταία χρόνια, η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να αποδοθεί σε αλλαγές στα μοτίβα της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας».
Το επεισόδιο αναμένεται να τελειώσει σταδιακά την Τρίτη (09.04.2024), φτάνοντας στη Σουηδία, τη Φινλανδία, τη Βαλτική και τη βορειοδυτική Ρωσία, ανέφερε η CAMS.
Η Σαχάρα είναι η μεγαλύτερη πηγή ορυκτής σκόνης και απελευθερώνει 60-200 εκατομμύρια τόνους ετησίως.
Αν τα μεγαλύτερα σωματίδια πέφτουν γρήγορα στο έδαφος, τα μικρότερα μπορούν μεταφερθούν σε απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων και να φθάσουν στην Ευρώπη.
