PLUS
Την πρόταση νόμου για τον γάμο και την τεκνοθεσία στα ομόφυλα ζευγάρια κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως είχε προαναγγείλει, ο Στέφανος Κασσελάκης – λίγες ώρες πριν από την πρώτη επίσημη και αναλυτική τοποθέτηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ με την παρέμβασή του προτείνει την άρση των διακρίσεων «λόγω φύλου στο πλαίσιο του γάμου» και την πλήρη κατοχύρωση του δικαιώματος στην τέλεση γάμου για όλα τα πρόσωπα. Το ίδιο προβλέπει και για τον γάμο που έχει τελεστεί νόμιμα στο εξωτερικό μεταξύ Έλληνα πολίτη με άλλον Έλληνα πολίτη ή αλλοδαπό. Ο γάμος θεωρείται νόμιμος στη χώρα μας εφόσον δηλωθεί στο ληξιαρχείο Αθηνών.
Για την τεκνοθεσία, η πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ προβλέπει τόσο την ιατρική υποβοήθηση, με τη συναίνεση των εμπλεκομένων μερών (κρυοσυντήρηση) όσο και με την παρένθετη αναπαραγωγή:
«Η μεταφορά στο σώμα άλλου προσώπου γονιμοποιημένων ωαρίων, ξένων προς το ίδιο, και η κυοφορία από αυτό επιτρέπεται με δικαστική άδεια που παρέχεται πριν από τη μεταφορά, εφόσον υπάρχει έγγραφη και χωρίς αντάλλαγμα συμφωνία των προσώπων που επιδιώκουν να αποκτήσουν τέκνο και εκείνου που θα κυοφορήσει, καθώς και του συζύγου του, αν είναι έγγαμο. Η δικαστική άδεια παρέχεται ύστερα από αίτηση του προσώπου που επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο, εφόσον αποδεικνύεται ότι είναι ιατρικώς αδύνατον να κυοφορήσει και ότι το πρόσωπο που προσφέρεται να κυοφορήσει είναι, εν όψει της κατάστασης της υγείας του, κατάλληλο για κυοφορία».
Για τη διατύπωση των άρθρων στον Αστικό Κώδικα ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει:
1. Η ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή επιτρέπεται και προκειμένου να διευκολυνθεί η επιλογή απόκτησης τέκνων από ομόφυλα ζευγάρια, ανδρών και γυναικών, ή από ζευγάρια με ίντερσεξ και διεμφυλικά πρόσωπα, εφόσον υφίσταται μεταξύ τους γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης.
2. Σε κάθε περίπτωση υποβοηθούμενης αναπαραγωγής της προηγούμενης παραγράφου οι έγγραφες συναινέσεις και δηλώσεις του παρόντος κεφαλαίου παρέχονται από το πρόσωπο που θα υποβοηθηθεί στην κυοφορία του τέκνου και από τον σύντροφο ή σύζυγό του, χωρίς διάκριση φύλου ή χαρακτηριστικών φύλου. Τα ζευγάρια γυναικών ή τα ζευγάρια με διεμφυλικά και ίντερσεξ πρόσωπα για τα οποία χρειάζεται να καθοριστεί ένα εξ αυτών μέρος που θα υποβοηθηθεί στην κυοφορία του τέκνου συνάπτουν σχετική συμφωνία ενώπιον συμβολαιογράφου. Τα ζευγάρια ανδρών ή τα ζευγάρια με διεμφυλικά και ίντερσεξ πρόσωπα τα οποία για να συμμετέχουν στη διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής πρέπει οπωσδήποτε να καθορίσουν τρίτο πρόσωπο που θα κυοφορήσει το τέκνο τους, συνάπτουν σχετική συμφωνία ενώπιον συμβολαιογράφου στην οποία εξειδικεύεται και ο τρόπος συμμετοχής τους στη διαδικασία.
Αναλυτικά η πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ, για τον γάμο και την τεκνοθεσία στα ομόφυλα ζευγάρια.
Η αιτιολογική έκθεση
Στην αιτιολογική έκθεση της πρότασης νόμου της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ επισημαίνεται:
– Τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, όπως υπενθυμίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με το Ψήφισμα της 14ης Σεπτεμβρίου 2021, είναι ανθρώπινα δικαιώματα. Η ΕΕ έχει διαμορφώσει ήδη μια ειδική στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ για την περίοδο 2020-2025, για τη μετατροπή της σε μια πραγματική «Ένωση ισότητας».
– Τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ είναι ανάγκη να τεθούν ως πρόταγμα και πραγματικό πολιτικό πρόγραμμα για τις δημοκρατικές, τις κοινωνικά φιλελεύθερες και προοδευτικές δυνάμεις και στην Ελλάδα, όπως στην Ευρώπη.
– Ήδη, κατά την περίοδο 2015 – 2019 στην Ελλάδα έλαβαν χώρα μια σειρά από μείζονος χαρακτήρα παρεμβάσεις.
Το σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια, ακριβώς όπως προβλεπόταν και για τα ετερόφυλα ζευγάρια, (ν. 4356/2015),
η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου (ν. 4491/2017),
το δικαίωμα αναδοχής τέκνων από ομόφυλα ζευγάρια (ν. 4538/2018) αποτέλεσαν ορισμένες από τις πιο χαρακτηριστικές δημόσιες πολιτικές παρεμβάσεις νομοθετικού χαρακτήρα.
– Σήμερα, επιβάλλεται άμεσα η πρόοδος στον τομέα των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ όσον αφορά ιδίως τον γάμο και τη δυνατότητα απόλαυσης όλων των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτόν, με τρόπο ισότιμο σε σχέση με τα ετερόφυλα ζευγάρια (τεκνοθεσία, ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή κ.α.).
– Στον στόχο αυτόν αποβλέπει η παρούσα πρόταση νόμου, εισάγοντας μεταρρυθμίσεις στα παραπάνω, αλλά και σε άλλα πεδία.
– Αν θεωρηθεί, όμως, ιδίως η διάσταση του γάμου ως ατομικού δικαιώματος, τότε περιορισμοί όπως ο σχετικός με το φύλο συνεπάγονται ότι μια κρίσιμη μάζα πολιτών, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, δεν μπορούν να απολαύσουν ούτε κατ’ ελάχιστον αυτό το δικαίωμα, συμμετέχοντας σε γάμο με τον τρόπο και το πρόσωπο που τα ίδια θα επέλεγαν, δηλ. υφίστανται μια παραβίαση που πλήττει τον πυρήνα του δικαιώματός τους και οδηγεί εντέλει στην πλήρη αποστέρησή του.
– Μάλιστα, όσον αφορά την προϋπόθεση το φύλο των μερών ενός γάμου να είναι διαφορετικό, δεν υφίσταται σχετική υποχρεωτική διατύπωση στο ελληνικό Σύνταγμα , ούτε και στις σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα, επιτρέποντας ευχερώς την ενσωμάτωση στην ελληνική έννομη τάξη των σύγχρονων εξελίξεων που αφορούν το ζήτημα αυτό, χωρίς περιορισμούς ως προς το φύλο και τα χαρακτηριστικά φύλου.
– Στην πράξη η σχετική προϋπόθεση εφαρμόζεται έως σήμερα συναγόμενη ερμηνευτικά με επιχείρημα «από την ίδια τη φύση του γάμου». Είναι φανερό ότι οι αξιολογήσεις που χαρακτηρίζουν μια επιλογή ως τη συναγόμενη «από τη φύση ενός πράγματος» δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές σε μια φιλελεύθερη κοινωνία αφού αποκρύπτουν τη διαδικασία φυσικοποίησης και εντέλει την επιβολή με μονολιθικό τρόπο μιας συγκεκριμένης αντίληψης έναντι άλλων.
– Σε κάθε περίπτωση, η «φύση του πράγματος» σε σχέση με τις ιδιωτικές σχέσεις σήμερα, μεταξύ αυτών και σε σχέση με τον γάμο, έχει αλλάξει και δεν συνίσταται στην ύπαρξη διαφορετικού φύλου, αλλά υπό τη σύγχρονη, εξελιγμένη θεώρηση συνίσταται στην ελεύθερη, συναινετική δημιουργία μιας κοινότητας αγάπης και αλληλεγγύης μεταξύ των προσώπων, η οποία βιώνεται, ανεξάρτητα από το φύλο ή τα χαρακτηριστικά φύλου αυτών.
– Εξάλλου, ο γάμος μεταξύ ζευγαριών του ίδιου φύλου αναγνωρίζεται ήδη σε 14 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε 18 χώρες μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Επίσης, η από κοινού τεκνοθεσία από ζευγάρια ιδίου φύλου συναντάται σε αρκετές ευρωπαϊκές όπως, άλλωστε, στις ίδιες περίπου χώρες προβλέπονται διαδικασίες ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για ΛΟΑΤΚΙ+ ζευγάρια.
– Άλλωστε, τα ζητήματα οικογενειακού δικαίου μπορεί να ρυθμίζονται από τα κράτη μέλη, όμως, στα περιθώρια εφαρμογής του ευρωενωσιακού δικαίου, υπάρχει νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που στηριγμένη αντίστοιχα στη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, έχει παραγάγει σημαντικές επεκτάσεις και συμπεριλήψεις των ομόφυλων ζευγαριών σε αντίστοιχα δικαιώματα.
– Στην ετήσια κατάταξη 49 ευρωπαϊκών χωρών που διενεργεί η ILGA-Europe για το βαθμό σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της πλήρους ισότητας στο πεδίο που αφορά τα δικαιώματα των LGQBT+, με κριτήριο τη νομοθεσία τους και τις πολιτικές που ασκούνται σε αυτές, η Ελλάδα καταλαμβάνει σήμερα την 13η θέση στις 27 χώρες της ΕΕ και την 17η στο σύνολο των 49 ερευνώμενων χωρών, με σκορ μόλις επάνω από τη βάση, στο 58%.
