PLUS
Οι εκλογές αφορούν – ή, τουλάχιστον, θα έπρεπε να αφορούν – πρωτίστως τις πολιτικές που πρεσβεύουν όσα κόμματα και σχηματισμοί μετέχουν σε αυτές. Ουδείς, ωστόσο, δικαιούται και μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι και οι πολιτικοί που πρωταγωνιστούν έχουν τη δική τους ιδιαίτερη σημασία και διαδραματίζουν ρόλο που, ενίοτε, αποδεικνύεται καθοριστικός. Υπό αυτό το πρίσμα, οι ευρωεκλογές της περασμένης εβδομάδας ανέδειξαν ορισμένα πρόσωπα στα οποία, αντικειμενικά σε μεγάλο βαθμό, αναμένεται να επικεντρωθεί η προσοχή τους επόμενους μήνες, ίσως και τα επόμενα χρόνια.
Πρόκειται, αν μπορούμε να το διατυπώσουμε έτσι, για τους μεγάλους νικητές και τους μεγάλους ηττημένους αυτής της αναμέτρησης, όπως επίσης για ανθρώπους οι οποίοι, με τις θέσεις που κατέχουν ή τις τακτικές που εφάρμοσαν, ετοιμάζονται να βάλουν τη δική τους σφραγίδα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Είναι λογικό και αναμενόμενο, λοιπόν, με την Ακροδεξιά να επιβεβαιώνει τα προγνωστικά στις περισσότερες χώρες και να ενισχύει τον ρόλο της πανευρωπαϊκά, η Τζόρτζια Μελόνι και η Μαρίν Λεπέν αναμφίβολα να ξεχωρίζουν – μαζί, βεβαίως, με τον φέρελπι και νεαρό Ζορντάν Μπαρντελά, ο οποίος φιλοδοξεί να γράψει ιστορία στη Γαλλία.
Από την πλευρά τους, οι ηγέτες των δύο μεγαλύτερων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ολαφ Σολτς και Εμανουέλ Μακρόν, είναι υποχρεωμένοι να μαζέψουν τα πολιτικά κομμάτια τους μετά τα ηχηρά χαστούκια που δέχθηκαν. Την ίδια στιγμή, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και η Κριστίν Λαγκάρντ, η μία ως φαβορί για μια δεύτερη θητεία στην προεδρία της Κομισιόν και η άλλη ως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία που θα πάρει η ΕΕ.
Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζουν τέσσερα ακόμη πρόσωπα: Από τη μία, δύο μπαρουτοκαπνισμένοι πολιτικοί της παραδοσιακής Αριστεράς, ο Γάλλος Ζαν-Λικ Μελανσόν και η Γερμανίδα Σάρα Βάγκενκνεχτ και, από την άλλη, δύο πολιτικοί που βρέθηκαν στην Ευρωβουλή όχι ακολουθώντας κάποια από τις γνωστές διαδρομές, αλλά μέσω της επιρροής τους στο Διαδίκτυο και τα αποκαλούμενα κοινωνικά μέσα – ο Κύπριος Φειδίας Παναγιώτου και ο Ισπανός Λουίς «Αλβίσε» Πέρεθ Φερνάντεθ.
Οι «αστέρες» της Ακροδεξιάς
Αν η ιδρύτρια του κυβερνώντος κόμματος Αδέλφια της Ιταλίας και νυν πρωθυπουργός της χώρας επιβεβαίωσε και σε αυτή την αναμέτρηση με την άνετη πρωτιά της ότι διατηρεί την πολιτική ηγεμονία εντός συνόρων, η αναμορφώτρια της γαλλικής Ακροδεξιάς είναι αυτή που δικαιούται να ισχυρίζεται ότι πέτυχε την πιο ηχηρή νίκη.
Όχι μόνο επειδή αναδείχθηκε πρώτη με υπερδιπλάσιο ποσοστό από εκείνο που συγκέντρωσε το κόμμα του Εμανουέλ Μακρόν (30,5% έναντι 14,5%), επιβεβαιώνοντας τις δημοσκοπήσεις, αλλά και διότι τον ανάγκασε να διαλύσει εσπευσμένα τη Βουλή και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, στις 30 Ιουνίου και 7 Ιουλίου. Στην περίπτωση, δε, που βγει νικήτρια και σε αυτή τη μάχη, τότε θα αποτελεί το αδιαφιλονίκητο φαβορί για την προεδρία της Γαλλίας το 2027.
Δεν χωράει αμφιβολία, λοιπόν, ότι Τζόρτζια Μελόνι και Μαρίν Λεπέν θα πρωταγωνιστήσουν τα χρόνια που έρχονται στην Ευρώπη, επιδιώκοντας να τη στρέψουν σε ακόμη πιο δεξιά και εθνικιστική κατεύθυνση. Θα αυξήσουν, μάλιστα, τις πιθανότητές τους να το καταφέρουν εάν συγκροτήσουν ενιαία πολιτική ομάδα στην Ευρωβουλή – η οποία, με την προσθήκη και κάποιων που για την ώρα είναι ανένταχτοι, θα εκθρονίσει από τη δεύτερη θέση τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες.
Στο πλευρό τους, σε αυτή την προσπάθεια, έχουν και άλλους πολιτικούς από τον ίδιο πολιτικό χώρο, όπως τον Ολλανδό Γκερτ Βίλντερς και τον Αυστριακό Χέρμπερτ Κικλ. Μαζί, φυσικά, με αστέρια που ανατέλλουν τώρα, με πρώτο και καλύτερο τον 28χρονο Ζορντάν Μπαρντελά, πρόεδρο της λεπενικής Εθνικής Συσπείρωσης, που θα διεκδικήσει με αξιώσεις την πρωθυπουργία της Γαλλίας στις επικείμενες εκλογές.
Οι «εγγυήτριες» των θεσμών
Η διατήρηση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος ως της ισχυρότερης πολιτικής ομάδας στην Ευρωβουλή, με μικρή επιπλέον αύξηση του αριθμού των εδρών που διαθέτει, ενισχύει προφανώς την υποψηφιότητα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για μια δεύτερη πενταετή θητεία στην προεδρία της Κομισιόν.
Εξάλλου, η πολιτική αριθμητική δείχνει πως οι ψήφοι των παραδοσιακών συμμάχων – ΕΛΚ, Σοσιαλιστών και φιλελεύθερου Renew – αρκούν και περισσεύουν για να της διασφαλίσουν την απόλυτη πλειοψηφία (απαιτούνται τουλάχιστον 361 ψήφοι, ενώ οι τρεις ομάδες διαθέτουν άνω των 400). Εκτός αυτού, όλα δείχνουν πως υπάρχουν και πολύτιμες εφεδρείες, ανάμεσα στις οποίες δεν αποκλείεται να βρίσκεται τόσο η Μελόνι όσο και οι Ευρωπαίοι Πράσινοι, με τους οποίους υπάρχει ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας.
Μια τέτοια εξέλιξη θα εγγυηθεί τη συνέχεια στην Κομισιόν, η οποία έτσι κι αλλιώς παίζει καθοριστικό ρόλο στις ισορροπίες εντός ΕΕ και στην πολιτική κατεύθυνση που τελικώς θα ακολουθηθεί. Πολύ περισσότερο καθώς την ίδια στιγμή, το τιμόνι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα βρίσκεται σε χέρια που επίσης εγγυώνται συνέχεια και προβλεψιμότητα σε χρηματοοικονομικό και νομισματικό επίπεδο – της Κριστίν Λαγκάρντ, η θητεία της οποίας λήγει στα τέλη του 2027.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρόεδρος της ΕΚΤ έριξε ήδη μια… τροχιοδεικτική βολή, προχωρώντας σε δοκιμαστική μείωση του βασικού επιτοκίου δανεισμού κατά 25 μονάδες βάσης, επιδιώκοντας να διαπιστώσει τις αντιδράσεις των αγορών, αλλά και δηλώνοντας ότι είναι παρούσα για να κάνει «ό,τι απαιτείται» (όπως πρώτος είχε πει ο προκάτοχός της, Μάριο Ντράγκι) στα δύσκολα χρόνια που έρχονται.
«Κουτσά άλογα» στη γαλλογερμανική ατμομηχανή
Λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν από τις ευρωεκλογές, ο πρόεδρος της Γαλλίας βρέθηκε στο Βερολίνο προκειμένου να συναντήσει τον καγκελάριο της Γερμανίας με σκοπό, όπως ο ίδιος δήλωσε, οι δύο ηγέτες «να καθορίσουν τις στρατηγικές προτεραιότητες» για το μέλλον της Ευρώπης. Μόνο που, όπως σημείωνε από τότε το Politico, «το πρόβλημα είναι ότι η Ευρώπη δεν είναι πλέον σίγουρη ότι αυτοί οι δύο – επικεφαλής της περίφημης γαλλογερμανικής ατμομηχανής του οικοδομήματος της ΕΕ – πρέπει να συνεχίσουν να βρίσκονται στη θέση του οδηγού».
Ο παραπάνω προβληματισμός όχι απλώς εντάθηκε, αλλά μάλλον απαντήθηκε με αρνητικό τρόπο μετά τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και τη δίδυμη συντριβή που υπέστησαν ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Ολαφ Σολτς. Παρά, δε, το γεγονός ότι ο δεύτερος δεν δείχνει διατεθειμένος να προκηρύξει πρόωρες εκλογές (η θητεία της κυβέρνησής του ολοκληρώνεται το φθινόπωρο του 2025), ενώ ο πρώτος ρισκάρει μεν την απώλεια της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, όχι όμως και την προεδρία του, είναι φανερό ότι η εποχή τους φτάνει στο τέλος της. Οι ειδικοί αναρωτιούνται μήπως μαζί της τελειώνει και η παντοδυναμία του άξονα Βερολίνου – Παρισιού, που ουσιαστικά έχει καθορίσει την πορεία της ΕΕ μέχρι σήμερα.
Το σίγουρο, σε κάθε περίπτωση, είναι πως στις δύο μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ υπάρχει μια υφέρπουσα κυβερνητική κρίση, η οποία μπορεί να κλιμακωθεί ανά πάσα στιγμή, υπονομεύοντας την ισχύ και το κύρους τους και στις Βρυξέλλες. Με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται συνολικά για την περαιτέρω πορεία της «ενωμένης Ευρώπης», ειδικά καθώς άλλες χώρες και δυνάμεις διεκδικούν μεγαλύτερο ρόλο.
Η παλιά Αριστερά σε νεότερη… συσκευασία
Ο εμφύλιος στις τάξεις της γερμανικής και γαλλικής παραδοσιακής Αριστεράς μοιάζει να κρίθηκε οριστικά με το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Μεγάλοι νικητές είναι δύο πρόσωπα με μακρά διαδρομή και πολύ γνωστά, τουλάχιστον στον συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, η Σάρα Βάγκενκνεχτ και ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, ενώ ηττημένοι είναι η Die Linke (Η Αριστερά) και το ΚΚ Γαλλίας.
Για του λόγου το αληθές, το πολιτικό μόρφωμα που ίδρυσε η πρώτη μετά την αποχώρησή της από τις τάξεις της Die Linke, δίνοντάς του έντονα προσωποκεντρικό χαρακτήρα, όπως φανερώνει και το όνομά του – Κίνημα Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW) -, συγκέντρωσε στην πρώτη του ουσιαστικά εκλογική εμφάνιση ποσοστό 6,2%, διασφαλίζοντας έτσι έξι ευρωβουλευτές, έναντι μόλις 2,7% και τριών ευρωβουλευτών για το προηγούμενο κόμμα της.
Από την πλευρά της, η Ανυπότακτη Γαλλία (LFI) του Μελανσόν άγγιξε το 10% (9,9%) και θα έχει εννέα εκπροσώπους στη νέα Ευρωβουλή, την ίδια στιγμή που το ΚΚ και ο συνασπισμός που συγκρότησε καταβαραθρώθηκαν, με 2,4% και καμία έδρα.
Το ερώτημα που τίθεται πλέον, βεβαίως, είναι ο ρόλος που επιδιώκουν και μπορούν να παίξουν τα δύο αυτά κόμματα σε μια Ευρώπη η οποία κλίνει ταχύτατα προς τα (ακρο)δεξιά. Η δεδομένη σύγκλισή τους σε μια σειρά ζητημάτων (εθνική ανάπτυξη και οικονομικός προστατευτισμός, αύξηση μισθών – συντάξεων και ενίσχυση κοινωνικού κράτους, καθώς και αλληλεγγύη στους Παλαιστίνιους και τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία με διαπραγματεύσεις) δημιουργεί ασφαλώς έναν ιδεολογικό και πολιτικό καμβά. Μένει να φανεί πόσο… πουλάνε στις κοινωνίες και πόσο μακριά είναι διατεθειμένες οι ηγεσίες τους να το πάνε.
Οι influencers στην Ευρωβουλή
Η δήλωση την οποία είχε κάνει ο 24χρονος Φειδίας Παναγιώτου τον Ιανουάριο, όταν ανακοίνωνε την ανεξάρτητη υποψηφιότητά του για την Ευρωβουλή, θυμίζει κάτι και από ορισμένους Έλληνες (και όχι μόνο) υποψηφίους: «Δεν ξέρω σχεδόν τίποτα από πολιτική και Ευρωπαϊκή Ένωση», είχε πει, «αλλά αν εκλεγώ, είμαι πρόθυμος να μελετήσω και σίγουρος ότι θα μάθω». Αυτό φαίνεται πως ήταν αρκετό ώστε να τον πιστέψουν πολλοί από τους εκατοντάδες χιλιάδες διαδικτυακούς ακολούθους του και να του χαρίσουν το απίστευτο ποσοστό του 19,4%, που τον έφερε στην τρίτη θέση. Πετώντας του, ταυτόχρονα, το μπαλάκι, για να δουν εάν θα αποδείξει ότι μπορεί να κάνει όσα είπε.
Παρόμοια – αν και όχι ίδια – περίπτωση είναι και ο 34χρονος Λουίς «Αλβίσε» Πέρεθ Φερνάντεθ, ο οποίος προκάλεσε πάταγο στην Ισπανία, κερδίζοντας τρεις έδρες στην Ευρωβουλή στην πρώτη εμφάνιση του κόμματος, το οποίο έφτιαξε μόλις μερικές εβδομάδες νωρίτερα, με τον λαϊκίστικο τίτλο «Το Πάρτι Τελείωσε».
Έχοντας περάσει για ένα διάστημα από το κόμμα των Ciudadanos, ο Φερνάντεθ στηρίχθηκε στην ιδιότητά του ως περσόνας του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να πάρει 800.000 ψήφους, που αντιστοιχούν σε ποσοστό 4,64%, διασφαλίζοντας έτσι τρεις ευρωβουλευτές. Ο ίδιος δηλώνει αντισυστημικός, αλλά έχει καταταγεί ήδη στην κατηγορία των alt-right πολιτικών εξαιτίας των απόψεων που εκφράζει.
Το σίγουρο είναι ότι αμφότεροι αποτελούν την προσωποποίηση ενός νέου είδους πολιτικής και πολιτικών, που ακολουθούν μη παραδοσιακούς δρόμους για να γίνουν γνωστοί και να ανελιχθούν, οι οποίοι τους διασφαλίζουν μεγάλη πρόσβαση ιδιαιτέρως στις τάξεις των νέων.
